Mężczyźni najbardziej boją się gejów i Gender, kobiety zapaści ochrony zdrowia. Wspólny strach o klimat

Największym zagrożeniem dla Polski w XXI wieku jest według Polek i Polaków kryzys klimatyczny. W sondażu IPSOS dla OKO.press opisaliśmy tych zagrożeń dziewięć, można było wskazać dwa. Klimat wybrało 38 proc. osób. Drugim źródłem niepokoju (24 proc.) są „ruchy LGBT i ideologia Gender”, czyli strachy wzbudzane przez połączone siły partii rządzącej i Kościoła katolickiego. Dalej ex aequo (po 19 proc.): groźba Polexitu, katastrofa ochrony zdrowia i nasilenie ruchów nacjonalistycznych. Poza wyższym słupkiem klimatu pozostałe lęki rozkładają się równo, co może robić wrażenie, że boimy się wszystkiego po trochu.

Ale to nieprawda. Jak się okazuje, polskie lęki mają wyraziste profile genderowe właśnie (czyli płci kulturowej), wieku, wykształcenia i postaw politycznych.

Lęk przed katastrofą rozkłada się w sposób nietypowy: wyższy w grupie najniższego (42 proc.) i najwyższego wykształcenia (40 proc.), wśród ludzi uboższych (1500-2500 zł „na rękę”), mocny wśród 50 i 60 latków, w miastach ponad 500 tys. (54 proc.), ale także w najmniejszych miastach do 20 tys. (44 proc.). Ta obawa trafia do rożnych grup, bez typowych zależności socjoekonomicznych. Takie zależności dotyczą jednak innych polskich strachów.

Męskie homofobie, kobiece troski o ludzi

Uderzające są różnice obaw kobiet i mężczyzn, zwłaszcza w grupach ludzi przed czterdziestką (u starszych się zacierają).

Kobiety boją się przede wszystkim katastrof: klimatycznej (38 proc.), ochrony zdrowia (27 proc.), a także politycznej, jaką byłoby dla Polski opuszczenie/wyrzucenie z UE oraz wzrostu ruchów nacjonalistycznych (po 25 proc. wskazań). Te zagrożenia miałyby wpływ na życie ludzi.

Mężczyźni aż trzykrotnie rzadziej niż kobiety dostrzegają zagrożenie bezpieczeństwa zdrowotnego (9 proc. wskazań), co może wiązać się z tym, że rzadziej pełnią role opiekuńcze (nad dziećmi i starymi rodzicami) i mniej mają do czynienia z ochroną zdrowia.

Męskim lękiem numer jeden (31 proc., 1,8 razy częściej niż u kobiet), jest atak na „polskie rodziny”, który według propagandy PiS prowadzą „ruchy LGBT i ideologia Gender” (te pojęcia bywają używane zamiennie).

Wyższy poziom męskiej homofobii i nietolerancji wobec LGBT widzieliśmy już wcześniej w sondażach IPSOS dla OKO.press. W lutym 2019 kobiety w porównaniu z mężczyznami (tu już bez limitu wieku) częściej przyznawały parom homoseksualnym prawo do:

• zawierania związków partnerskich (60 proc. do 51 proc.);
• małżeństw (48 do 34 proc.);
• adopcji dzieci (23 do 12 proc.).

Poza lękiem o klimat, mężczyźni boją się także „kryzysu demograficznego, starzenia się społeczeństwa” (3 x częściej niż kobiety!) oraz zagrożenia ze strony Rosji (2 x częściej). Lęki męskie grasują na poziomie ideologii narodowo-katolickiej, jaką lansuje prawica. Dlatego

wyjście Polski z UE jest dwukrotnie rzadziej wybierane jako zagrożenie niż wśród kobiet. Nie jest to aż taka groźba dla „państwa narodowego” czy „suwerennego”.

Rzut oka na poniższy wykres podpowie, dlaczego tak się dzieje. Zapytaliśmy osoby badane, „jak określiłyby swoje poglądy polityczne” i uzyskaliśmy dwa odmienne profile.

Generalnie mężczyźni są bardzo „na prawo” a kobiety „na lewo-prawo”.

Poglądy prawicowe i centroprawicowe są 2,1 raza częściej wybierane przez mężczyzn, a lewicowe i centrolewicowe 1,7 raza częściej przez kobiety.

Młodzi faceci gorzej wykształceni i samotni

Jak pokazał duży sondaż Kantara dla Wyborczej, młodzi mężczyźni (18-30 lat) wierzą w model patriarchalnej rodziny: aż 78 proc. uważa, że „rolą mężczyzny jest praca i utrzymanie rodziny”, mają też tradycyjną wizję kobiecości: „rolą kobiety jest zajmowanie się domem i rodziną”, „to naturalne, że kobieta potrzebuje męskiej ochrony”, „jeżeli kobieta miała zbyt wielu partnerów seksualnych, źle to o niej świadczy”.

„Oni” mają dużo bardziej przestarzały obraz męskości i kobiecości niż „one”. Osoby LGBT a także „ideologia Gender” czyli podejście uwzględniające różnorodność ról kulturowych w realnych rodzinach, narusza narusza poczucie bezpieczeństwa młodych mężczyzn. Na co reagują agresją i popieraniem bardziej agresywnych programów politycznych (Konfederacji i PiS). Kobiety znacznie częściej chcą głosować na Koalicję i Lewicę.

Kierunek agresji podsuwa obecna władza lansując zagrożenie „tęczową zarazą”. Faceci są bardziej podatni, bo gorzej wykształceni: w przedziale 25-30 lat wyższe wykształcenie ma 58 proc. kobiet i tylko 38 proc. mężczyzn.

Jest i drugi czynnik, prozaiczny, związany z samotnością.

Wśród kobiet do 30 lat aż 46 proc. jest w związkach nieformalnych, 30 proc. w małżeńskich, a singielkami pozostaje tylko 20 proc. Wśród mężczyzn singlami jest aż… 47 proc.! (34 proc. jest w związkach nieformalnych, 15 proc. w małżeństwach).

Co najmniej jedna czwarta młodych mężczyzn nie ma żadnych szans na znalezienie partnerki, bo są one już zajęte – mają o kilka lat starszych mężów lub partnerów.

Jak pisaliśmy w OKO.press, wg danych GUS w całej populacji w Polsce 2018 roku jest 9 mln 24 tys. singli, ale z ogromną przewagą kawalerów (5 mln 86 tys.) nad pannami (3 mln 938 tys. ).

Wg sondażu Wyborczej, bycie męskim singlem jest szczególnie prawdopodobne wśród mężczyzn z niższym statusem socjoekonomicznym:

• z wykształceniem podstawowym – aż 69 proc. singli (wśród tych z wyższym – 25 proc.)
• na wsiach – 58 proc. (w dużych miastach – 37 proc.);
• wśród młodych mężczyzn bez dochodów – aż 71 proc. (powyżej 4500 zł „na rękę” – tylko 22 proc.).

Gorzej wykształceni i seksualnie sfrustrowani młodzi Polacy sięgają po prawicowe idee, żyją w kulcie „żołnierzy niezłomnych”,  tworzą relacje z kolegami (co nasila odrzucenie homoseksualizmu w związku z pokusą takich relacji), tęskną za nieprzyjacielem do pokonania (Rosja), a z braku innych wrogów mogą się wyładować na „pedałach”.

Lęki PiS: geje, feministki, Rosja

Różnice genderowe wyostrzają się, gdy porównujemy elektoraty. Mamy tu do czynienia z grupami o poglądach systematycznie wzmacnianych w bańkach informacyjnych. Szczególnie dotyczy to elektoratu PiS poddawanemu propagandowej obróbce przez TVP i inne media publiczne.

Opisując duże badanie prowadzone m.in. metodami jakościowymi (focus group) Przemysław Sadura i Sławomir Sierakowski twierdzą, że wyborcy – także PiS – są „zupełnie inni niż się na ogół uważa. Nie są to naiwni odbiorcy partyjnych przekazów dnia, kazań kościelnych czy propagandy TV. Doskonale wiedzą, co robią, postępują racjonalnie i są świetnie zorientowani w polityce, a przynajmniej w tym, co – jak uważają – ich dotyczy”. Według autorów wyborcy głównych sił zachowują zdrowy dystans do przekazów partyjnych, kierują się racjonalną kalkulacją: ile skorzystali i skorzystają na obietnicach wyborczych.

Sondaże OKO.press nie potwierdzają tego optymistycznego poglądu. Z pewnością ważne są kalkulacje zysków i strat, ale przekaz ideologiczny – głównie też się liczy i buduje siłę elektoratu PiS. Wyborcy Kaczyńskiego z dużą dyscypliną popierają najbardziej skrajne tezy, o ile stanowią one aktualny przekaz ideologiczny. Oni i one naprawdę wierzą „Wiadomościom” TVP.

Nie inaczej jest tym razem:

Wyborcy PiS są ogarnięci wręcz obsesją zagrożenia przez LGBT i Gender (aż 54 proc. wskazań), gejów i feministek boją się aż 1,7 raza częściej  niż katastrofy klimatycznej (32 proc.). Trzecim lękiem jest strach przed Rosją (26 proc.), też wpisujący się w narrację historyczną PiS.

Koalicja Obywatelska i Lewica (identyczne profile): klimat, nacjonalizm, Unia i zdrowie

Kolejny raz w sondażach OKO.press okazuje się, że wyborcy liberalnej KO i Lewicy są znacznie bardziej podobni niż chcieliby ich liderzy. Zestaw lęków jest wręcz taki sam, minimalnie częściej lewicowcy wybierają klimat, a koalicjanci – narastający konflikt polityczny.

Tak czy inaczej, wg wyborców partii prodemokratycznych poza klimatyczną grożą nam dwie katastrofy polityczne – Polexit i wzrost nacjonalizmu, a tuż za nimi zapaść w ochronie zdrowia. W jakimś stopniu programy obu partii odpowiadają na te obawy, ale Polexit i groźba nacjonalizmu nie są zbyt eksponowane. Także kryzys klimatyczny nie znalazł reprezentacji odpowiedniej do skali zagrożenia i obaw społecznych.

Pozostałe partie mają zbyt małe elektoraty, by je poważniej analizować.

Konfederacja w cieniu Gender, kryzysu ekonomicznego i demograficznego

Zwolennicy Konfederacji tak jak PiS najbardziej obawiają się LGBT i Gender (46 proc.), ale strach przed klimatyczną katastrofą (30 proc.) ustąpił miejsca obawom przed kryzysem ekonomicznym i demograficznym (po 40 proc.).

PSL z resztkami Kukiz’15: klimat, zdrowie, demografia

Nie potwierdzają się rachuby Władysława Kosiniaka-Kamysza, że elektorat PSL jest nastawiony „antylewacko” i dlatego musi uciekać z Koalicji z PO i .N.

Obawa przez LGBT i Gender (14 proc.) była wśród wyborców Kosiniaka-Kamysza i Kukiza dopiero na piątym-szóstym miejscu razem z lękiem przed wzrostem nacjonalizmu. Najczęściej ze wszystkich (56 proc.) wyborcy ludowo-kukizowi wskazywali na kryzys klimatyczny, potem na ochronę zdrowia (30 proc.)  i zaostrzenie konfliktu politycznego (18 proc.). Wpisuje się to w motyw wsi spokojnej, ze świeżym powietrzem i niewyschniętą glebą.

Sondaż IPSOS dla OKO.press 26-29 sierpnia 2019, metodą CATI (telefonicznie), na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1006 osób

Niniejsza publikacja powstała dzięki współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla w Warszawie. Zawarte w niej poglądy i konkluzje wyrażają opinie autora i nie muszą odzwierciedlać oficjalnego stanowiska Fundacji im. Heinricha Bölla.

Tekst powstał we współpracy z Fundacją im. Heinricha Bölla w Warszawie.

OKO.press pilnuje ABC praw LGBT+
Wesprzyj nas, byśmy mogli działać dalej.

Wspieram

Piotr Pacewicz

Naczelny OKO.press. Redaktor podziemnego „Tygodnika Mazowsze” (1982–1989), przy Okrągłym Stole sekretarz Bronisława Geremka. Współzakładał „Wyborczą”, jej wicenaczelny (1995–2010). Współtworzył akcje: „Rodzić po ludzku”, „Szkoła z klasą”, „Polska biega”. Autor książek "Psychologiczna analiza rewolucji społecznej", "Zakazane miłości. Seksualność i inne tabu" (z Martą Konarzewską); "Pociąg osobowy".