Na razie wykorzystano tylko 1/6 szczepionek na COVID-19. Wyliczamy, kiedy nas zaszczepią

Do 3 stycznia 2020 do 18:00 w Polsce zaszczepiono 50 391 osób przeciw COVID-19 – powiedział dziś [4 stycznia 2020] w radiu ZET Michał Dworczyk, szef Kancelarii Premiera, pełnomocnik rządu ds. szczepień przeciw koronawirusowi. Od dziś rząd ma codziennie podawać liczbę zaszczepionych osób.

W tym samym czasie Izrael i Wielka Brytania zaszczepiły ok. 20 razy więcej osób, Niemcy - 5 razy więcej, Włochy - 2 razy więcej. Mniej od nas szczepią Węgry i Rumunia. Totalną porażkę zanotowała Francja.

Beata Lubecka dopytywała się, ile osób dziennie będzie można w Polsce szczepić w przyszłości.

„Dopiero jak zacznie się szczepić grupa 1, jak zaczną się szczepienia masowe, to będzie oddawało dzienne tempo szczepień” – odparł minister. Dziennikarka nawiązała do 150 tys. osób szczepionych dziennie w Izraelu. Pytała, czy u nas może to będzie 50 tys.

Dworczyk: docelowo 3,5-4 mln dawek miesięcznie

„Przykro mi, że pani nie docenia polskiej służby zdrowia" - odparł Dworczyk.

I poinformował, że "teoretyczna możliwość szczepień na dzień dzisiejszy, tj. miesięcznie [wynosi] między 3,5 a 4 mln osób, które mogłyby otrzymać szczepionkę” .

Ale czy tak będzie? - drążyła Lubecka.

„Jesteśmy od pewnych zmiennych uzależnieni, na które rząd ma ograniczony wpływ” – zaznaczył Dworczyk. „Po pierwsze dostawy szczepionek” – dodał.

Minister wskazał, że „to, co na dziś jest pewne, to dostawy od firmy Pfizer, które po zwiększeniu wydajności z jednej fiolki będą na poziomie 360 tys. dawek [tygodniowo]”.

„Ponieważ każda dostawa musi być podzielona na 2 części [szczepionka jest skuteczna po otrzymaniu dwóch dawek w odstępie minimum 21 dni] tygodniowo będziemy szczepić 180 tys. osób” – wskazał Dworczyk.

Do szczepionek Pfizera niedługo powinien dołączyć preparat Moderny. Szczepionka tej firmy została dopuszczona do obrotu w USA 18 grudnia 2020, w Europie nastąpi to zapewne 6 stycznia 2021.

„My z Moderny mamy deklarację (…), że do końca I kwartału dostaniemy 800 tys. dawek, czyli kolejne 400 tys. osób będzie zaszczepione” – poinformował Dworczyk.

Faza zero na razie: co szósta szczepionka wykorzystana

Zatrzymajmy się na chwilę i przeanalizujmy pierwsze dni szczepień tzw. fazy „0” (pracownicy sektora ochrony zdrowia). Pierwsza dostawa szczepionki Pfizera miała miejsce 26 grudnia 2020 – 10 tys. dawek (dokładnie - 9750). Druga w liczbie 300 tys. dotarła 28 grudnia. Trzecia (360 tys.) – dziś, tj. 4 stycznia i tak już będzie co tydzień.

Szczepienia grupy „0” zaczęły się 27 grudnia. Fakt, był to nietypowy okres – sylwester, Nowy Rok – ale

Minister Dworczyk zapowiedział też, że z dzisiejszej dostawy [360 tys.] do tzw. szpitali węzłowych, które szczepią medyków [mamy ich w kraju 509] trafi dziś dokładnie 150 tys. 10 sztuk.

„Łącznie to będzie do końca dzisiejszego dnia 200 tys. dawek. Te wszystkie szczepionki powinny być wykorzystane do końca tego tygodnia” – podkreślił minister.

Czemu 470 tys. dawek czeka w magazynach? Winny czwartek?

Jakby nie patrzeć na razie w Agencji Rezerw Materiałowych gromadzą się pokaźne zapasy szczepionki. 310 tys. z ubiegłego roku + 360 tys. dziś = 670 tys. Z tego do wczoraj zużyto 50,4 tys. Dziś, czyli 4 stycznia 2021 rozjedzie się po Polsce 150 tys.

Dr Paweł Grzesiowski, ekspert Naczelnej Izby Lekarskiej ds. COVID tłumaczy, dlaczego tak może być. Jego zdaniem „szpitale asekuracyjnie zamawiają mniej niż by mogły”. To wina systemu: szczepionki w ARM zamawia się raz na tydzień - w czwartek, a to oznacza dostawę rozmrożonych fiolek dopiero w poniedziałek. "Trudno zaplanować i zrealizować harmonogram dla kilkuset osób w 4 dni”.

Przypomnijmy – preparat Pfizera trzeba przechowywać w temperaturze minus 70 stopni. Po rozmrożeniu można go trzymać w zwykłej lodówce nie dłużej niż 5 dni. Władze zdecydowały, że wszystkie punkty szczepień w Polsce będą dostawać szczepionkę już rozmrożoną. Grzesiowski uważa, że to błąd, ponieważ są punkty, które mają odpowiedni sprzęt do dłuższego przechowywania preparatu Pfizera.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny broni rząd twittując: „Ocenianie liczny szczepień na podstawie danych ze świątecznego okresu, na bazie ograniczonych dostaw jest krzywdzące”.

Nie pastwmy się więc dalej nad tym, co działo się do tej pory, a skupmy na przyszłości.

Seniorzy pod koniec stycznia?

Do kiedy będzie trwała faza „0”? – dopytywała ministra Dworczyka Beata Lubecka.

„To zależy od tempa dostarczania szczepionki do Polski i dynamiki zgłaszania się ludzi” – odparł słusznie urzędnik.

Wydaje się, że tempo dostarczania szczepionek do Polski jest raczej niezagrożone. Do końca stycznia otrzymamy jeszcze

• 1 mln 80 tys. dawek;
• 470 tys. czeka już w magazynach.

Razem to daje 1 mln 550 tys. dawek, co starczy na 775 tys. osób.

Tylu chętnych w fazie „0” prawdopodobnie nie będzie. Rząd szacuje ich liczbę na 700 tys. W dodatku spora część z tych osób drugą dawkę przyjmie już w lutym, więc w styczniu będziemy z pewnością mieli rezerwy.

Kiedy zatem zaczniemy szczepić seniorów?

„Chcielibyśmy, żeby grupa 1 (są w niej m.in. seniorzy) zaczęła być szczepiana w ostatnim tygodniu stycznia. To będzie duże wyzwanie” – mówił Dworczyk.

Z pewnością się nie myli. Liczba osób do zaszczepienia w etapie I wynosi bowiem blisko 11 mln:

• 9 mln 710 tys. osób w wieku 60 plus, do tego
• blisko 600 tys. nauczycieli,
• ok. 100 tys. policjantów,
• 108 tys. żołnierzy zawodowych, a także
• pracownicy Straży Granicznej, Straży Gminnej i Miejskiej, Straży Pożarnej,
• pracownicy TOPR oraz GOPR.

Oczywiście nie wiemy, ile osób z tych grup zgłosi się na szczepienie.

Do końca I kwartału - 2,37 mln osób 60 plus i innych z etapu I

„Jak przeanalizujemy dostawy szczepionek, które deklarują producenci, to do końca pierwszego kwartału możemy otrzymać szczepionki dla 2,7 mln osób” – mówił Dworczyk w radio ZET .

„Zakładając, że z grupy "0" zaszczepi się 700 tys. osób, zostają nam szczepionki dla ok. 2 mln osób z grupy pierwszej" - dodał.

Z naszych wyliczeń wynika, że szczepionek będzie nawet nieco więcej:

• 260 tys. dawek szczepionki Pfizera, które zostały z 2020 roku starczą dla 130 tys. osób;
• Plus 360 tys. dawek razy 13 tygodni od 1 stycznia do końca marca = 4 mln 680 tys. dla 2 mln 340 tys. osób;
• Plus 800 tys. dawek preparatu Moderny dla 400 tys. osób;
• Wreszcie możliwe 400 tys. dawek szczepionki CureVac dla 200 tys. osób. O tej ostatniej firmie Dworczyk nie wspomniał, ale informacja o niej jest umieszczona na stronie KPRM.

Razem daje to możliwość zaszczepienia w pierwszym kwartale 3 mln 70 tys. osób minus 700 tys. z grupy „0” = 2 mln 370 tys.

W wyliczeniu nie uwzględniamy szczepionki Astra Zeneca, która 30 grudnia 2020 została dopuszczona do użycia w Wlk. Brytanii. Europa raczej nie zarejestruje jej do końca stycznia 2021, gdyż do końca 2020 roku firma nie złożyła wniosku. Polska ma jednak zakupić 16 mln dawek szczepionki Astra Zeneca, a więc podobną ilość jak preparatu Pfizera.

Przegonimy Izrael! Na pewno?

Zestawmy te liczby z teoretycznymi możliwościami polskiej opieki zdrowotnej (a nie "ochrony" - jak mówił Dworczyk), tj. 3,5 – 4 mln osób szczepionych miesięcznie.

Jeśli przyjęlibyśmy optymistyczne 4 mln i założyli, że szczepienia odbywałyby się we wszystkie dni miesiąca poza niedzielami (średnio 26 dni w miesiącu), to przeganiamy Izrael! Oczywiście w liczbach globalnych, bo w Izraelu mieszka tylko 9,2 mln osób.

4 mln podzielone na 26 dni = 153 tys. osób dziennie, tymczasem Izrael szczepi 150 tys. dziennie (milion tygodniowo).

Trochę trudno w to uwierzyć, biorąc pod uwagę chociażby nasze możliwości wykonywania testów na koronawirusa (ok. 80 tys. dziennie) w porównaniu do rzeczywiście wykonanych testów (średnio ok. 30-40 tys.).

Nie mówiąc o porównaniu testowania z Izraelem, który na milion mieszkańców przeprowadził 898 tys. testów, czyli blisko pięć razy więcej niż Polska (193 tys.).

Izrael jest światowym liderem w wyścigu szczepień. Według Our World in Data do 3 stycznia pierwszą dawkę szczepionki BioNTech i Pfizer przyjęło 1,22 miliona Izraelczyków. To ponad 14 proc. populacji, w tym ponad 25 proc. osób po sześćdziesiątce. Żadne inne państwo nie zbliżyło się do tego wyniku. W Bahrajnie szczepionkę otrzymało 3,57 proc. populacji. Kolejne są Wielka Brytania i Stany Zjednoczone z wynikami 1,39 proc i 1,28 proc. Wynik Polski z 50 tysiącami dawek daje jedynie 0,13 proc.

Skąd tak wielka przewaga Izraela? Minister zdrowia Yuli Edelstein tłumaczy swój sukces wczesnym rozpoczęciem negocjacji z firmami farmaceutycznymi. Izrael wcześnie też rozpoczął swój program, bo już 20 grudnia - na tydzień przed Unią Europejską, która negocjowała zakup szczepionek dla wszystkich państw wspólnoty.

Nie bez znaczenia prawdopodobnie jest fakt, że w marcu odbędą się wybory parlamentarne, w których Benjamin Netanjahu będzie starał się o reelekcję.

Kiedy Kowalski? "Może się uda skokowo przyspieszyć"

Spróbujmy wreszcie odpowiedzieć na pytanie, które z pewnością zadaje sobie wiele naszych czytelniczek i czytelników: kiedy przyjdzie kolej na „Kowalskiego”, który ma mniej niż 60 lat, nie ma chorób towarzyszących, nie należy do służb mundurowych, nie jest ani lekarzem, ani nauczycielem. Nie spełnia też kryteriów etapu II: nie choruje ciężko, nie pracuje w wymiarze sprawiedliwości, nie jest celnikiem, nie pracuje w wodociągach i na poczcie. Czyli będzie szczepiony w ostatnim, trzecim etapie.

Dworczyk znowu tłumaczy, że nie wiadomo, "jak będzie narastała dynamika dostaw szczepionki". Jeśli "na poziomie kwietnia/maja" będzie duża, to "będzie można skokowo przyspieszyć szczepienia i tu wrócę do wydolności systemu na poziomie 3,5-4 mln szczepień miesięcznie".

"Ale można sobie też wyobrazić sytuację, że nie wszyscy producenci zostaną zarejestrowani na rynku europejskim – zastrzega.

Policzmy raz jeszcze.

Jak 70 proc., to do stycznia 2022. Jak 50 proc. - do października 2021

Załóżmy, że w II kwartale dostajemy tyle samo dawek od Pfizera (to już pewne), dwa razy więcej od Moderny i podobną ilość dawek z Astry Zeneca co Pfizera plus niedużą ilość od CureVac.

Można by było dzięki temu zaszczepić: 2 mln 340 tys. osób (Pfizer) + 800 tys. (Moderna) + 2 mln. 340 (Astra Zeneca) + 200 tys. (CureVac) = razem 5,68 mln osób

Przy naszych możliwościach 3,5-4 mln miesięcznie - jak zakłada rząd - to całkiem realne. Oznacza to bowiem średnio po ok. 20 osób przez 6 dni w tygodniu w każdym z 8200 punktów szczepień.

Jak długo przy takich założeniach mogą trwać szczepienia?

W Polsce w ubiegłym roku mieszkało 38 mln 627 tys. obywateli. Odliczamy od tego wszystkie osoby poniżej 18. roku życia. Zostaje nam 31 mln 678 tys. potencjalnie mogących się zaszczepić.

Jeśli ze szczepień skorzystałoby 70 proc. obywateli (takie zadanie postawił przed rządem premier Morawiecki) szczepienia powinny objąć ok. 22,2 mln. osób. Odejmujemy pierwszy kwartał (3 mln 70 tys.) – zastaje 19 mln 030 tys.

Uwaga! W tej ogromnej liczbie są wciąż osoby z etapu I (np. seniorzy), które nie zdążyły się zaszczepić w I kwartale, osoby z etapu II i wszyscy pozostali z etapu III.

Liczbę 19 mln 030 tys. dzielimy przez 5,68 mln na kwartał = 3,3 kwartału.

Ale wspomniane 70 proc. chętnych może okazać się nierealne, zejdźmy do 50 proc. zaszczepionych.

50 proc. z 31,678 mln = 15,8 mln. Odejmujemy od tego 3 mln 70 tys. osób zaszczepionych w pierwszym kwartale - zostaje 12 mln 730 tys. Dzielimy przez 5,68 mln na kwartał = 2, 24 kwartału. A zatem Narodowy Program Szczepień zakończymy po ok. 6,7 miesiącach od rozpoczęcia 2 kwartału.

Te wyliczenia przyjmują za dobrą monetę deklarację Dworczyka o 3,5-4,0 mln szczepień miesięcznie. Optymistyczne deklaracje rzadko kiedy spełniają się w pełni, zresztą sam Dworczyk podkreśla, że może być gorzej.

Zapewne ograniczać nas będą nie tyle dostawy, co raczej mniejsza wydolność systemu.