Ostatni dzień kampanii samorządowej

Weto premiera Orbána dotyczy dwóch kluczowych spraw, w których decyzje mają zostać podjęte na szczycie Rady Europejskiej 14 i 15 grudnia w Brukseli. OKO.press pisało o tym tutaj.

To wtedy państwa członkowskie mają ustosunkować się do rekomendacji Komisji Europejskiej m.in. w sprawie otwarcia negocjacji z Ukrainą i Mołdawią oraz sfinansowania kolejnego pakietu pomocy makrofinansowej dla Ukrainy w wysokości 50 mld euro na najbliższe dwa lata.

O tym, że Orbán może zawetować te decyzje, wiadomo już od kilku tygodni, ale nie było to pewne. 27 listopada do Budapesztu osobiście pojechał sam Charles Michel, by sondować Orbána. Podczas tamtego spotkania Orbán brzmiał tak, jakby było pole manewru.

Orbán zawetuje otwarcie rozmów akcesyjnych z Ukrainą i Mołdawią

Jednak wczoraj wieczorem do mediów wyciekł list, który Orbán napisał do Michela już po ich listopadowym spotkaniu. W liście premier Węgier stawia sprawę jasno: Węgry zawetują otwarcie negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Mołdawią, pomimo że otwarcia negocjacji chcą wszystkie pozostałe państwa członkowskie.

Zamiast tego chce rozpoczęcia „strategicznej dyskusji” o relacjach UE-Ukraina.

List Orbána przychodzi w momencie, gdy Charles Michel jest w drodze na ważny szczyt UE-Chiny. Szczyt zaczyna się w czwartek, miał trwać dwa dni. To pierwszy raz od 2019 roku, gdy szczyt UE-Chiny odbywa się osobiście.

Orbán chce dyskusji, która już się odbyła

Zapowiadając weto tych dwóch ważnych decyzji, premier Węgier znowu sabotuje wspólną europejską politykę zagraniczną i bezpieczeństwa. To w jej ramach państwa członkowskie na forum Rady Europejskiej i Rady ustaliły, że wspieranie Ukrainy przeciwko Rosji jest kluczowe dla europejskiego bezpieczeństwa i zobligowały się do kolejnych działań: militarnego i finansowego wspierania Ukrainy oraz otwarcia przed nią perspektywy członkostwa.

Węgry regularnie, przy każdej okazji, kwestionują tą strategiczną decyzję i opóźniają podejmowanie działań. Teraz Orbán domaga się dyskusji, którą UE ma już za sobą: o tym, czy i jak wspierać Ukrainę. Jego działania sprzyjają tylko jednej stronie: putinowskiej Rosji.

W negocjacje z Orbánem ma się też zaangażować prezydent Francji Emmanuel Macron. Macron wystosował zaproszenie do Orbána na spotkanie w piątek 8 grudnia.

Od czasu wybuchu wojny w Ukrainie Macron stał się jednym z głównych orędowników rozszerzenia i reformy UE, w celu zwiększenia możliwości tzw. „projekcji siły” przez UE. Zdaniem Macrona UE powinna stać się geopolitycznym graczem z prawdziwego zdarzenia – blokiem mocnym gospodarczo i wojskowo, które w kwestiach obronnych polega nie tylko na USA, ale i na sobie samej.

We wtorek 5 grudnia i w środę 6 grudnia Trybunał Konstytucyjny miał się zająć dwiema ważnymi dla rządu PiS sprawami.

Na dziś (wtorek 5 grudnia) zaplanowano wyrok w sprawie zgodności z Konstytucją kar nałożonych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej na Polskę za niewykonywanie postanowień TSUE dotyczących wstrzymania wydobycia w kopalni Turów oraz wstrzymania działalności Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego.

Wniosek do TK w tej sprawie złożył prokurator generalny minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. Zdaniem Ziobry przepisy art. 279 Traktatu o Funkcjonowaniu UE, które były podstawą nałożenia przez TSUE kar pieniężnych na Polskę, są niezgodne z polską ustawą zasadniczą.

Pierwszy termin zaplanowano na 30 listopada, drugi na 5 grudnia. Dziś TK wyznaczył kolejny: 11 grudnia 2023.

Wyrok w tej sprawie byłby kolejnym wyrokiem, w którym Polska podważa obowiązywanie orzeczeń TSUE, a tym samym prawa Unii Europejskiej. Można się zatem tylko cieszyć, że wciąż jeszcze nie został wydany.

W zawieszeniu także ustawy sądowe

Także na 11 grudnia 2023 przesunięto rozprawę dotyczącą zgodności z Konstytucją przepisów zawartych w nowelizacji ustawy o SN. Ten termin także przesuwany był już kilkakrotnie.

Nowelizacja ustawy o SN przygotowana w biurze ministra ds. europejskich Szymona Szynkowskiego vel Sęka (tzw. lex Sęk) miała wypełniać unijne wymogi kamieni milowych dotyczące przywrócenia niezależności sądownictwa w Polsce, a tym samym odblokowywać KPO dla Polski.

Zamiast przywracać porządek konstytucyjny i praworządność, ustawa usiłowała w jakiś sposób obejść niekonstytucyjne zmiany dokonane w polskim wymiarze sprawiedliwości przez rządy Zjednoczonej Prawicy od 2015 roku, w tym te firmowane przez samego Dudę.

Ale prezydent nie chciał cofania wprowadzonych zmian. Uznał więc, że lex Sęk zawiera prawdopodobnie niezgodne z Konstytucją zapisy dotyczące m.in. testu niezawisłości sędziego oraz przekazujące sprawy dyscyplinarne i immunitetowe sędziów z Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Duda zaskarżył je więc do TK w trybie kontroli prewencyjnej, a tym samym powstrzymał wejście zmian w życie.

W przypadku tego postępowania Trybunał również kilkukrotnie już przesuwał terminy.

Upolityczniony Trybunał pozostaje sparaliżowany

Do przeprowadzenia obu postępowań niezbędne jest zebranie pełnego składu TK. Tymczasem od kilku miesięcy jest to niemożliwe. Część sędziów bojkotuje rozprawy, bo uważa, że kadencja szefowej TK Julii Przylębskiej już wygasła.

Trybunał „odkłócił się” na chwilę 21 listopada 2023. To wtedy odbyła się rozprawa w sprawie kar TSUE, która doprowadziła sprawę do etapu wydania wyroku. Przebieg postępowania pokazał jednak, że w Trybunale nie ma jednomyślności co do tego, jaki powinien być wyrok. Pytania i wypowiedzi części sędziów sugerowały, że skłanialiby się do umorzenia sprawy.

Jak pisała Ewa Siedlecka, trwająca na stanowisku prezesa TK Julia Przyłębska nie ma więc pewności, jaki zapadłby wyrok, a co za tym idzie, czy warto, żeby zapadł. W takim przypadku przekładanie posiedzenia jest jej na rękę.

„Jak wynika z informacji uzyskanych przez OKO.press, państwa członkowskie są zgodne co do otwarcia negocjacji akcesyjnych z Ukrainą i Mołdawią oraz przyznania kolejnej transzy zapowiadanej już wcześniej pomocy makrofinansowej dla Ukrainy w wysokości 50 mld euro. Za ma być także Polska.

Jedynym krajem, który jest przeciwko, są Węgry” – pisze Paulina Pacuła.

„Członkostwo Ukrainy w UE jest niezgodne z interesem narodowym Węgier. Unia Europejska powinna najpierw nawiązać partnerstwo strategiczne z Ukrainą, zanim rozpocznie negocjacje akcesyjne” – powiedział węgierski premier w piątek 1 grudnia w wywiadzie dla radia Kossuth.

14 i 15 grudnia 2023 w Brukseli odbędzie się szczyt Rady Europejskiej. Państwa członkowskie chcą m.in. ustosunkować się do rekomendacji Komisji Europejskiej w sprawie kolejnego rozszerzenia Unii.

Prawdopodobnie będzie to pierwszy szczyt Rady, na którym Polskę będzie reprezentował Donald Tusk. O ile Andrzej Duda faktycznie zaprzysięgnie go na premiera 13 grudnia.

O unijnym finansowaniu dla Ukrainy oraz o przyczynach i konsekwencjach sprzeciwu Orbána czytaj w tekście Pauliny Pacuły.

„Osoby z niepełnosprawnościami za chwilę masowo stracą prawa do świadczeń, bo wygaśnie ważność ich orzeczeń o niepełnosprawności” – ostrzegała w poniedziałek 4 grudnia 2023 w OKO.press Agnieszka Jędrzejczyk. „Komisje orzecznicze nie są w stanie załatwić kolejki wniosków. Czy Sejm zajęty rozgrywkami politycznymi, rozliczaniem PiS i sprawą «wiatraków» zdoła naprawić ten problem?” – pytała nasza dziennikarka.

We wtorek w radiu TOK FM odniosła się do tej sprawy posłanka Katarzyna Kotula z Lewicy.

„Musimy gasić pożary, które podpaliło Prawo i Sprawiedliwość” – stwierdziła Kotula. „Tworzą się zatory” – Kotula opowiadała, że osoby z niepełnosprawnościami muszą czekać po kilka miesięcy na przedłużenie orzeczeń. A w tym czasie nie dostają świadczeń.

„W mojej ocenie Sejm powinien tą ustawą zająć się priorytetowo. Będę namawiała kolegów i koleżanki z przyszłej koalicji rządzącej, żebyśmy albo wspólnie ten projekt złożyli, procedowali, jeśli nie na tym posiedzeniu, to na najbliższym posiedzeniu, a jeśli nie, to będę się starała, żeby klub Lewicy sam złożył taką ustawę”.

„Trzeba natychmiast wydłużyć orzeczenia!” – mówiła w TOK FM Kotula.

Według ustaleń TVN24 Kotula ma zostać pełnomocniczką ds. równości w rządzie KO, Trzeciej Drogi i Lewicy.