Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się zdarzyło?

Po tym, jak w nocy specjalny wysłannik Trumpa Steve Witkoff (na zdjęciu u góry – obok Putina) opowiedział telewizji Fox News, że ustalił z Putinem 11 kwietnia, iż Rosjanom chodzi o „pięć terytoriów” i „protokoły bezpieczeństwa” (czyli gwarancje, że Ukraina nie wejdzie do NATO oraz że żadne siły NATO nie będą stacjonować w Ukrainie), a także o „przekształcenie” rosyjsko-amerykańskich relacji gospodarczych, Moskwa podała, co to za „protokoły bezpieczeństwa".

To jest dokładnie to samo, co Rosja powtarza od początku najazdu na Ukrainę. Ale dziś pojawiają się szczegóły pokazujące, jak głęboko Ukraina musi podporządkować się Rosji. Szczegóły te podali we wtorek: dyrektor Służby Wywiadu Zagranicznego (SWR) Siergiej Naryszkin i rzecznik Putina Pieskow

Na liście Naryszkina jest:

• "uznanie obecnych granic Federacji Rosyjskiej” – czyli wycofanie się Ukraińców z terenów, jakie Putin sobie zaanektował w 2022 r., ale do tej pory nie zdobył (Kreml cały czas powtarza, że nie interesuje go zamrożenie konfliktu na obecnej linii frontu – chce więcej)
• „demilitaryzacja” Ukrainy (pozbawienie ukraińskiej armii zdolności obronnych)
• „denazyfikacja” (zmiana władz na podobające się Moskwie i to oczywiście władz wszystkich szczebli, do sprawnie działających samorządów z lokalnymi liderami włącznie – co musi oznaczać fizyczne wyniszczenie elit kulturalnych i politycznych Ukrainy)
• „zniesienie wszystkich dyskryminacyjnych ustaw, które zostały przyjęte po zamachu stanu w 2014 roku” (czyli m.in. nadanie teraz specjalnego statusu językowi rosyjskiemu oraz prokremlowskiej cerkwi prawosławnej)
• „neutralny status” Ukrainy, co oznacza zakaz jakichkolwiek zachodnich sił pokojowych i jakiejkolwiek ochrony Ukrainy przez siły NATO – Ukraina ma byś wydana na pastwę Rosji, która demilitaryzować się nie zamierza. Postulat ten oznacza też, że Putin wycofał się z niedawnego pomysłu, żeby wprowadzić w Ukrainie zarząd komisaryczny ONZ w celu zawarcia pokoju.

Przy okazji Naryszkin przypomniał, że lada dzień minie 30-dniowe przestrzegane przez Moskwę moratorium na ostrzał obiektów energetycznych Ukrainy, więc Rosja będzie w prawie atakować Ukrainę jeszcze brutalniej (obecnie Moskwa ostrzeliwuje teraz inne cywilne cele, nazywając je wojskowymi). A „kraje prowokujące, reprezentowane przez Polskę i państwa bałtyckie, muszą zrozumieć, że to one jako pierwsze ucierpią w wyniku ewentualnej agresji NATO na Państwo Związkowe Rosji i Białorusi” – pogroził.

Jaki jest kontekst?

Moskwa przeciąga negocjacje z USA świadoma, że to prezydentowi Trumpowi zależy na szybkim sukcesie, zwłaszcza teraz, kiedy wypowiedział Chinom wojnę handlową. Dla nowej administracji amerykańskiej postulaty Kremla mogą wyglądać na nowe i „wreszcie ujawnione”. Ekipa Trumpa przedstawiła dziś nawet to, co przywiózł z Petersburga Witkoff, jako wynik nieprawdopodobnie ciężkiej pracy dyplomatów Trumpa.

Moskwa postarała się jednak natychmiast sprowadzić ten „wysiłek” do parteru: przypomniała, że Witkoff dowiedział się podczas czterogodzinnego spotkania z Putinem 11 kwietnia dokładnie tego, co Putin powtarza publicznie czwarty rok.

Znając te warunki Ukraina tak rozpaczliwie i bohatersko czwarty rok się broni. Ukraińcy rozumieją, że „denazyfikacja” będzie oznaczać zniszczenie narodu ukraińskiego. Te głosy przytacza w swoich tekstach w OKO.press Krystyna Garbicz. Ludobójcze zamiary Kremla potwierdza też propaganda Putina. Bycie Ukraińcem jest wynaturzeniem: mieszkańcy tego kraju powinni się zdaniem Kremla uważać za Rosjan. „Ukraińcy to »zbiorowi transseksualiści«, to Rosjanie, którzy zamienili swoją przynależność etniczną na abstrakcyjną, fikcyjną, absurdalną alternatywę” – ogłosił 9 kwietnia ideolog Aleksandr Dugin, akurat kiedy Rosja przedstawia swoje warunki „pokoju”.

W końcu zaś – legalne władze Ukrainy nie mają prawa zrzec się zapisanych w konstytucji Ukrainy terytoriów. Nie mogą po prostu oddać Krymu, Zaporoża, Cherońszczyzny i obwodów donieckiego oraz ługańskiego tylko dlatego, że Steve Witkoff nigdy wcześniej o nich nie słyszał i nadal, występując w mediach, nie potrafi ich wymienić.

Moskwa zdaje sobie sprawę, że jej żądania są zaporowe, więc podkreśla, że choć rozmowy amerykańsko-rosyjskie są „intensywne”, to „nie należy oczekiwać natychmiastowych rezultatów”. Szczególnie, że na oddanie Ukrainy Rosji nie zgadza się Europa. Ją propaganda Kremla oskarża teraz o ”pracę na rzecz wojny".

Co się wydarzyło?

Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła wyniki kontroli fuzji Orlenu z Grupą Lotos SA. Jak wynika z ustaleń kontrolerów, wymagane przez Komisję Europejską na mocy przepisów antymonopolowych zbycie aktywów w ramach połączenia Orlenu SA i Grupy Lotos SA zostało zrealizowane znacznie poniżej wartości ich wyceny, co jest przejawem poważnej niegospodarności. Skarb Państwa stracił na tym 5 mld zł — wylicza NIK.

„Najwyższa liczba Kontroli stwierdziła, że połączenie tych dwóch gigantów przemysłu naftowego od początku nie miało solidnego uzasadnienia ekonomicznego (...) Ponadto, by nadać tej transakcji pozory opłacalności, Orlen podczas prezentacji wyników fuzji uwzględniał przyszłe niepewne synergii o wartości ponad 10 mld zł. Prognozy te były błędne, ponieważ bazowały na niepewnych danych” – mówił na konferencji prasowej we wtorek 15 kwietnia Marian Banaś, prezes NIK (na zdjęciu powyżej).

Kluczową nieprawidłowością stwierdzoną w kontroli jest sprzedaż wybranych aktywów Grupy Lotos i Orlenu poniżej wartości ich wyceny — zauważył prezes NIK.

Do sprzedaży doszło ze względu na wymogi antymonopolowe. Ze względu na skalę przedsięwzięcia Komisja Europejska obwarowała transakcję szeregiem wymogów, co dodatkowo zmniejszyło jej opłacalność. Grupa Lotos SA została zobowiązana m.in. do zbycia 30 proc. udziałów w Rafinerii w Gdańsku, sprzedaży spółki Lotos Biopaliwa sp. z o.o. oraz zbycia części stacji paliwowych. Zarówno Lotos, jak i Orlen zostały zobowiązane do zbycia kilku terminali paliw.

„Zakres środków zaradczych negocjowany przez Orlen z Komisją Europejską niezmiennie negatywnie wpływał na ekonomiczną opłacalność przedsięwzięcia (...) Na etapie rozmów z inwestorami Orlen nie pozyskał korzystnych cenowo ofert (...), mimo to dążył do finalizacji procesu fuzji” – wskazuje NIK.

Były zarząd Orlenu uzasadniał też niską cenę sprzedaży aktywów przyszłym „potencjałem synergicznym”, który miał być możliwy do osiągnięcia m.in. dzięki współpracy z inwestorami wyłonionymi w ramach fuzji. Tymczasem Najwyższa Izba Kontroli wskazuje, że szacowane w kwocie ok. 10,7 mld zł synergie miały charakter „poglądowy i niepewny” i ostatecznie nie zostały osiągnięte.

„Uwzględniając je w decyzji o połączeniu, były zarząd Orlenu spowodował, że Spółka i tym samym Skarb Państwa zostały narażone na potencjalne straty gospodarcze. Fuzja zrodziła również ryzyka dla bezpieczeństwa paliwowego Polski” – czytamy na stronie NIK.

Ze względu na sprzedaż części udziałów w Rafinerii Gdańskiej Polska straciła w sumie kontrolę nad 20 proc. rynku produktów rafineryjnych (benzyna, olej napędowy) wytwarzanych w Polsce. Spółka Aramco, która kupiła te udziały, w wyniku transakcji zyskała prawo do dysponowania 50 proc. produktów wytworzonych w rafinerii. To negatywnie wpłynęło na bezpieczeństwo paliwowe państwa.

Zarówno Orlen, jak i Grupa Lotos zatrudniały w tym celu zewnętrznych doradców prawnych i ekonomicznych, co kosztowało w sumie 252,8 mln zł. NIK zauważa, że można było część tych środków zaoszczędzić, gdyby skorzystano z usług Prokuratorii Generalnej (PG). PG świadczy pomoc prawną dla jednostek wpisanych do specjalnego rozporządzenia. Orlen jest na tej liście. Spółka nie zapewniła więc oszczędnego wydatkowania środków na ten cel.

Jaki jest kontekst?

Zrealizowanie kontroli stało się możliwe, bo nowopowołane władze Orlenu zgodnie z prawem umożliwiły jej przeprowadzenie. Pierwsze próby kontroli w Orlenie NIK podjęła jeszcze w 2022 roku. Chodziło o zbadanie działań w zakresie poprawy bezpieczeństwa paliwowego w sektorze naftowym. Ówczesny zarząd Orlenu uniemożliwił przeprowadzenie kontroli w spółce, co zdaniem Izby stanowiło naruszenie konstytucyjnego oraz ustawowego prawa NIK do kontroli podmiotów działających z udziałem państwa.

Badanie zarządzania Orlenem jest jednym z elementów procesu rozliczania nieprawidłowości z okresu rządów PiS. Jak informuje Orlen na swojej stronie, jak dotąd przeprowadzono już około 120 kontroli i audytów dotyczących funkcjonowania Grupy Orlen w okresie od stycznia 2016 do lutego 2024 roku, 64 postępowania już się zakończyły. Spółki z grupy Orlen złożyły dotychczas 16 zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa.

• Kontrolerzy potwierdzili nieprawidłowości w procesie przejęcia udziałów w spółce Ruch SA. Audytorzy wskazali, że najpierw zapadła decyzja o zakupie firmy, a dopiero później zamawiano analizy i opinie, które miały uzasadnić taką decyzję. Ujawniono też, że przyjęty program restrukturyzacji był nierealny, o czym alarmowali zewnętrzni doradcy. Program restrukturyzacji nierentownej spółki pochłonął 950 mln zł i zdaniem audytorów jest trudna do odzyskania. Ostatecznie Ruch upadł w grudniu 2024 roku.
• Audytorzy potwierdzili, że dochodziło do częstego naruszania wewnętrznych procedur w celu wspierania firm i instytucji związanych z rodzinną miejscowością ówczesnego prezesa Orlenu Daniela Obajtka. Jednym z przykładów jest podpisanie umowy — z pogwałceniem wymaganych procedur — na dostawę parówek do hot dogów z firmą W., która miała pośrednie związki z Danielem Obajtkiem. W tej sprawie pod koniec marca 2025 r. do prokuratury skierowane zostało zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez dwoje byłych członków zarządu ORLEN, w tym Daniela Obajtka.
• Dwie inne kontrole potwierdziły nieprawidłowości w finansowaniu akademii piłkarskiej i klubu sportowego związanego z właścicielem firmy Profbud, od której Daniel Obajtek kupił mieszkanie na warszawskim osiedlu Awangarda za cenę zauważalnie niższą od notowanych wówczas cen rynkowych. Orlen w czasie prezesury Daniela Obajtka miał przekazać obu instytucjom ponad 2,25 mln zł.
• Kontrola wykazała także, że przejęcie wydawcy prasy – spółki Polska Press – mogło mieć cel polityczny. Dowodzi tego ujawniona praktyka z okresu kampanii wyborczej 2023 r. Wówczas to zarząd Polska Press stworzył mechanizm blokowania ogłoszeń wyborczych celem promowania przedstawicieli tylko jednej ze stron sceny politycznej.

Co się wydarzyło?

Władze uniwersytetu Harvarda odmówiły podporządkowania się wymogom administracji prezydenta Donalda Trumpa, która nakłada na nie zobowiązania w zakresie m.in. przekazywania służbom federalnym informacji o osobach, które popełnią wykroczenia na kampusie czy poddania się zewnętrznemu nadzorowi obejmującemu m.in. aktywność naukową i dydaktyczną pracowników. Uniwersytet uważa je za niezgodne z prawem — donosi dziennik The New York Times.

„Żaden rząd — nieważne, która partia sprawuje władzę — nie powinien dyktować, czego prywatne uniwersytety mogą uczyć, kogo mogą przyjmować i zatrudniać, oraz w jakich obszarach mają prowadzić badania” – napisał w opublikowanym w poniedziałek 14 kwietnia oświadczeniu Alan Garber, prezydent uniwersytetu Harvarda.

„Uniwersytet nie odda swojej niezależności i nie zrzeknie się swoich konstytucyjnych praw (...) Ani Harvard, ani żaden inny prywatny uniwersytet nie może pozwolić sobie na przejęcie przez rząd federalny” – napisali prawnicy Harvarda.

W odpowiedzi na to władze federalne zapowiedziały zawieszenie 2,2 miliardów dolarów subwencji federalnej dla uniwersytetu oraz kontrakty o wartości 60 milionów dolarów.

Oświadczenie Garbera i pismo prawników uniwersytetu to odpowiedź na list wystosowany do uniwersytetu Harvarda przez władze federalne w piątek 11 kwietnia. W liście władze federalne formułują szereg oczekiwań, które uniwersytet ma spełnić, by utrzymać federalną subwencję. Chodzi m.in. o wymóg:

• Ograniczenia uprawnień samorządu studenckiego i pracowniczego, które zdaniem władz mają za duży wpływ na sprawy uniwersytetu.
• Zgłaszania do służb federalnych zagranicznych studentów, którzy popełnią wykroczenia na kampusie.
• Dopuszczenia zewnętrznego kontrolera, który zweryfikuje, czy wydziały uczelni w wystarczającym stopniu prezentują „różnorodność poglądów”, przy czym, jak wskazuje The New York Times, pojęcie to nie jest zdefiniowane; uważa się, że chodzi o prezentację różnych poglądów politycznych, w tym konserwatywnych.
• Udostępniania administracji danych dotyczących zatrudnienia oraz umożliwienie przeprowadzania audytu zatrudnienia aż do 2028 roku, kiedy w życie ma wejść większa reforma w tym zakresie.
• Udostępniania administracji danych dotyczących przyjętych i odrzuconych kandydatów na studia z podziałem na rasę, pochodzenie narodowe, średnią ocen oraz wyniki standaryzowanych testów.
• Natychmiastowe zamknięcie wszelkich kierunków lub kursów, które dotyczą różnorodności, równości i włączenia społecznego.
• Przeglądu programów, które zdaniem administracji Trumpa mogą zawierać elementy „antysemickie”, w tym poddanie określonych wydziałów i departamentów zewnętrznemu audytowi. Na liście szkół do audytu znalazły się m.in. szkoła zajmująca się religioznawstwem, edukacją, zdrowiem publicznym i medycyną.

Uniwersytet uznaje te wymogi za niezgodne z prawem i nie zamierza się im podporządkować.

Jaki jest kontekst?

Naciski na uniwersytet Harvarda to element szerzej zakrojonych działań administracji prezydenta Trumpa prowadzących do ograniczenia wolności akademickiej w Stanach Zjednoczonych.

Jak zwraca uwagę New York Times, nowa administracja od stycznia podejmuje „agresywne działania” przeciwko uniwersytetom, polegające na wstrzymaniu finansowania ośrodków badawczych oraz prowadzenia śledztw w sprawach rzekomego antysemityzmu na amerykańskich uczelniach. Oskarżenia o antysemityzm są związane z propalestyńskimi i antywojennymi protestami, które przetoczyły się przez amerykańskie uczelnie po tym, jak Izrael zdecydował się na lądową ofensywę w Strefie Gazy w odpowiedzi na ataki terrorystyczne z 7 października 2023 roku.

Administracja Trumpa w marcu poinformowała o tym, że „bada” federalne kontrakty o wartości 256 milionów dolarów udzielone uniwersytetowi Harvarda oraz sposób wydatkowania środków z wieloletnich grantów federalnych dla tej uczelni o wartości 8,7 miliarda dolarów. Jak przywołuje New York Times, oświadczenie łączyło ten fakt z rzekomym brakiem zwalczania antysemityzmu na uczelni. Uniwersytet w swoim poniedziałkowym (14 kwietnia) oświadczeniu podkreślił, że w ciągu ostatnich 15 miesięcy podjął wiele działań mających na celu „polepszenie atmosfery na campusie” oraz „przeciwdziałania antysemityzmowi”.

List wzywający do „skoordynowanego sprzeciwu wobec antydemokratycznych ataków” podpisało w zeszłym miesiącu 800 pracowników uniwersytetu.

Jak przypomina New York Times, podobne naciski czynione są na inne topowe amerykańskie uniwersytety. W zeszłym miesiącu uniwersytet Kolumbia został pozbawiony 400 milionów federalnego finansowania, w związku z czym ugiął się pod presją. Specjalnym nadzorem objęte zostało działanie departamentu studiów bliskowschodnich. Ponadto na uczelni utworzono specjalną jednostkę ochrony, która ma uprawnienia do aresztowania i usuwania osób z kampusu.

Co się wydarzyło?

Specjalny wysłannik ds. Bliskiego Wschodu Steve Witkoff w zeszłym tygodniu spotkał się po raz trzeci z prezydentem Rosji Władimirem Putinem oraz jego doradcami. Jak Witkoff relacjonował w rozmowie z Fox News 14 kwietnia, Putin „nareszcie” przedstawił mu warunki zakończenia wojny w Ukrainie.

„Spotkanie trwało niemal pięć godzin, było z nami dwóch kluczowych doradców Putina Jurij Uszakow [doradca Putina do spraw międzynarodowych — red.] oraz Kiriłł Dmitrijew [szef Rosyjskiego Funduszu Inwestycji Bezpośrednich i doradca Władimira Putina do spraw biznesu — red.]. To było bardzo istotne spotkanie, bo pod koniec (…) nareszcie (…) omówiliśmy, jakie Putin ma żądania, aby możliwe było osiągnięcie trwałego pokoju [w Ukrainie — red.]” – powiedział Witkoff.

Jak wynika z relacji Witkoffa pośród żądań Putina pojawiła się kwestia „pięciu terytoriów”, czyli okupowanych obecnie przez Rosjan suwerennych terytoriów Ukrainy. Witkoff nie wymienił ich z nazwy, ale jak relacjonuje ukraiński dziennik Kyiv Independent oraz jak wynika z relacjonowanej na bieżąco na łamach OKO.press przez Agnieszkę Jędrzejczyk rosyjskiej propagandy, chodzi o anektowany przez Rosję w 2014 roku Krym oraz częściowo okupowane regiony Doniecka, Ługańska, Zaporoża oraz Chersonia, do których aneksji doszło w 2022 roku.

Poza tym Witkoff przyznał, że chodzi o „znacznie więcej”: „protokoły bezpieczeństwa”, czyli gwarancje, że Ukraina nie wejdzie do NATO oraz że żadne siły NATO nie będą stacjonować w Ukrainie, a także o „przekształcenie” rosyjsko-amerykańskich relacji gospodarczych.

„Myślę, że istnieje możliwość przekształcenia rosyjsko-amerykańskich relacji poprzez różne możliwości komercyjnej współpracy, co może przywrócić stabilność w regionie. Partnerstwa tworzą stabilność” – mówił Witkoff.

Dodał, że jego zdaniem „możemy być bliscy czegoś, co będzie bardzo istotne dla świata jako całości”.

Jaki jest kontekst?

Spotkanie Steva Witkoffa z prezydentem Władimirem Putinem to trzecie amerykańsko-rosyjskie konsultacje z udziałem prezydenta Rosji Władimira Putina, które dotyczą wojny w Ukrainie. Administracja prezydenta Donalda Trumpa zaangażowała się w próbę wypracowania zakończenia wojny w Ukrainie, jednak zrobiła to bez porozumienia z sojusznikami, jednocześnie podejmując szereg decyzji osłabiających stronę ukraińską, w tym o zaprzestaniu udostępniania Ukrainie informacji wywiadowczych oraz wstrzymaniu pomocy wojskowej dla Ukrainy.

Do pierwszych rozmów między delegacjami Rosji i Ukrainy doszło w Rijadzie 18 lutego, następna runda rozmów, na które został zaproszony prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski, odbyła się 24 marca, także w stolicy Arabii Saudyjskiej. Podczas pierwszego spotkania strona rosyjska zgodziła się jedynie na częściowe zawieszenie broni — obiecała zaprzestanie ataków na ukraińską infrastrukturę energetyczną. Podczas drugiego spotkania Rosja zgodziła się cząstkowe zawieszenie broni obowiązujące wyłącznie na Morzu Czarnym. Za każdym razem Ukraina była gotowa na więcej. Propozycja pełnego zawieszenia broni została sformułowana podczas spotkania delegacji ukraińskiej z amerykańską już 11 marca. Ukraina zgodziła się wtedy na 30-dniowe, pełne zawieszenie broni.

Rosja już kilkukrotnie stawiała wygórowane wymogi co do zawieszenia broni, oznaczające de facto kapitulację Ukrainy. Podczas rozmowy z prezydentem Trumpem we wtorek 18 marca przywódca Rosja, Władimir Putin postawił trzy warunki, by pełne zawieszenie broni doszło do skutku. Zażądał, by:

• Zachód zaprzestał udzielania jakiejkolwiek pomocy Ukrainie – zarówno jeśli chodzi o sprzęt wojskowy i amunicję, jak i o dane wywiadowcze;
• usunięte zostały „podstawowe przyczyny kryzysu” – to żądanie nie zostało rozwinięte, ale najprawdopodobniej chodzi o wielokrotnie formułowany przez Putina na początku wojny i w jej trakcie postulat „denazyfikacji” i demilitaryzacji kraju – czyli pozbawienia go demokratycznie wybranych władz i zdolności do obrony, a także rezygnację Ukrainy z planu wejścia do NATO;
• zakończona została w Ukrainie mobilizacja i modernizacja sił zbrojnych.

Te wymogi, w tym oczekiwanie utrzymania kontroli nad pięcioma regionami Ukrainy, są bardzo dobrze znane Ukrainie. „Rosja będzie żądać od nas odmowy od NATO, uznania anektowanych terytoriów za rosyjskie, demilitaryzacji, tzw. denazyfikacji. Zdecydowana większość tych żądań nie jest dla nas do zaakceptowania” – mówił w rozmowie z OKO.press Wołodymyr Fesenko, ukraiński politolog.

Co się wydarzyło

Posłowie zdecydowali o obraniu takiego kierunku już 18 marca, potrzebowali jednak przepisu w konstytucji, potrzebnego do uzasadnienia i przeforsowania pomysłu zapisanego w nowej ustawie. W poniedziałek 14 kwietnia wpisali więc do ustawy zasadniczej poprawkę, która głosi, że prawa dzieci do „prawidłowego rozwoju fizycznego, umysłowego i moralnego mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi prawami podstawowymi".

To realizacja zapowiedzi Viktora Orbána sprzed kilku tygodni, gdy w czasie corocznego przemówienia mówił o zdelegalizowaniu marszu środowiska LGBT+. W zdominowanym przez Fidesz Orbána parlamencie 140 posłów było za wejściem przepisów w życie, z opozycją w postaci zaledwie 21 głosów przeciwko.

„Zmiana ta jest częścią szerszych wysiłków mających na celu przeciwdziałanie temu, co urzędnicy opisują jako finansowane z zagranicy sieci nacisku politycznego, które podważają węgierską demokrację i suwerenność" – uzasadniał zmianę przepisów rzecznik rządu Zoltan Kovacs. Za nielegalny udział w Paradzie będzie grozić kara równowartości 2100 złotych.

Węgierscy politycy wpisali do konstytucji również kwestię dwojga płci — według ustawy zasadniczej obywatele Węgier mogą być kobietami lub mężczyznami. Kolejną ważną poprawką jest umożliwienie czasowego odebrania węgierskiego paszportu osobom z dwojgiem obywatelstwem. Najprawdopodobniej zapis ten wymierzony jest w George'a Sorosa, węgiersko-amerykańskiego filantropa, którego ekipa Orbána oskarża o sprzyjanie opozycji.

Jaki jest kontekst

Według naszego dziennikarza Antona Ambroziaka Orbán zaostrzając kurs, szuka poparcia przed wyborami 2026 roku, gdy będzie musiał się zmierzyć z rosnącym w sondażach Peterem Magyarem. „Jego partia TISZA, czyli Szacunek i Wolność, ma być alternatywą dla podzielonego społeczeństwa. Odwołuje się do ludzi rozczarowanych rządzącym Fideszem oraz opozycją, która spektakularnie przegrała wybory w 2022 roku" – pisał Ambroziak. Rząd Fideszu nieprzypadkowo odwołuje się również do ochrony dzieci:

„W lutym 2024 węgierską opinią publiczną wstrząsnęła afera dotycząca ułaskawienia mężczyzny oskarżonego o tuszowanie przestępstw seksualnych wobec nieletnich. Szczegóły sprawy były jednoznaczne: Endre K., pracownik domu opieki, nie tylko krył przełożonego, który wykorzystywał seksualnie wychowanków, ale odwodził dzieci od składania zeznań. Jedno z nich popełniło samobójstwo. Decyzję o ułaskawieniu wydała prezydent Katalin Novák, była minister rodziny w rządzie Fideszu. Po wybuchu afery została zmuszona do dymisji. Rezygnację złożyła też ministra sprawiedliwości Judit Varga, która w 2024 roku kontrasygnowała ułaskawienie. Sam Orbán deklarował, że nie ma taryfy ulgowej dla pedofilii i wprowadzi zakaz ułaskawień w sprawach dotyczących przestępstw seksualnych wobec dzieci. Ale mimo kosmetycznych zmian jego obóz polityczny i tak pogrążył się w głębokim kryzysie" – pisał nasz dziennikarz.