Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Trwają wewnątrzkoalicyjne negocjacje dotyczące budżetu państwa na 2025 rok. Według informacji od szefa kancelarii premiera Jana Grabca, projekt ustawy mamy poznać do końca tygodnia.

Portal Money.pl ujawnia część założeń, które miały znaleźć się w roboczej wersji dokumentu. Dwie kluczowe nowe informacje to:

• większe niż dotychczas zakładane wydatki na obronność – 4,7 proc. PKB zamiast 4,1 proc.
• podwyżki dla państwowej sfery budżetowej w wysokości 5 proc.

Pierwszy punkt nie jest kontrowersyjny, choć oznacza spore zwiększenie planowanych nakładów. Wokół konieczności wysokich wydatków na zbrojenia mamy jednak w Polsce rzadki polityczny konsensus. Taki poziom wydatków oznaczałby konieczność wydania 190 mld zł. Byłby to oczywiście rekordowy poziom wydatków zbrojeniowych w Polsce. Polska musi jednak zbroić się wobec potencjalnej rosyjskiej agresji, musimy też uzupełniać sprzęt, którym wsparliśmy Ukrainę w walce z Rosją.

Punkt drugi – jeśli zostanie przyjęty – z pewnoscią wywoła kontrowersje. To zwiększenie podwyżki wobec pierwotnie proponowanego poziomu – z 4,1 proc. Jednak to dalece za mało, by zadowolić związki zawodowe czy nawet pracodawców. Ci pierwsi domagają się 15 proc. podwyżki, ci drudzy uważają, że uczciwe byłoby 10 proc. Przedstawiciele pracodawców uważają, że podwyżka mniejsza niż 7 proc., o jakie wzrasta płaca minimalna, jest niekorzystna dla rynku pracy.

„Jeśli to by się potwierdzało, to byłoby to duże rozczarowanie. Absolutnym minimum, choć też mocno niezadowalającym, byłby wzrost o planowany wzrost płacy minimalnej. Ten symboliczny wzrost (o 0,9 punktu proc.) nie zmienia nic, jeśli chodzi o główny problem, czyli zjawisko spłaszczania płac” – komentuje na gorąco dla OKO.press szef Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych Piotr Ostrowski.

To wciąż jednak tylko przecieki – czekamy na ostateczne ustalenia.

„Przede wszystkim to jest bardzo trudny budżet, ponieważ my objęliśmy państwo z bardzo dużym zadłużeniem. Z zadłużeniem poukrywanym w różnych funduszach budżetowych. Przypomnę, że myśmy bardzo dużo w obywateli zainwestowali na początku tej kadencji, czyli podniesienie pensji dla administracji, w wielu obszarach, w pomocy społecznej, nauczycielskie podwyżki. Dzisiaj oczywiście trzeba utrzymać to wszystko w ramach i realizować kolejne obietnice” – mówiła dziś rano w TVN24 ministra klimatu i środowiska Paulina Henning-Kloska.

W koalicji trwają obecnie ostateczne ustalenia co do projektu budżetu na 2025 rok.

„Pod koniec tygodnia rząd przyjmie projekt ustawy budżetowej na 2025 rok” — informował wczoraj szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jan Grabiec. Na stronie kancelarii premiera nie ma jeszcze terminu najbliższego posiedzenia, na którym rząd zatwierdzi projekt budżetu.

Punkty sporne

Negocjacje mogą trwać do ostatnich chwil, ponieważ jest sporo punktów zapalnych. W projekcie powinny znaleźć się zapowiadane zmiany w sposobie naliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców. Każda z partii koalicji ma tutaj inny pomysł. Polska 2050 uczyniła z obniżki składki dla przedsiębiorców jeden z najważniejszych punktów swojej aktywności politycznej w ostatnich tygodniach. Marszałek Sejmu Szymon Hołownia mówił nawet: „Ona [składka zdrowotna] nie leczy niczyjego zdrowia. Ona zabija polskie firmy, polskie małe firemki, przedsiębiorstwa, jednoosobowych przedsiębiorców”. W tym tekście tłumaczymy, dlaczego to szkodliwa wypowiedź.

Poseł Polski 2050 Ryszard Petru napisał dziś w mediach społecznościowych: „Lewica nie będzie w stanie zablokować obniżki składki zdrowotnej”.

Inne ważne punkty, które trzeba ustalić projektując budżet to między innymi:

• podwyżki dla państwowej sfery budżetowej (wcześniej rząd proponował 4,1 proc., teraz spekuluje się o 7 proc., związki zawodowe domagają się 15 proc.),
• podwyżki dla nauczycieli,
• program „kredyt zero procent” i ewentualna rezygnacja z tej obietnicy KO (Polska 2050 i Lewica są przeciwne).

Problem zadłużenia?

Mówiąc o „trudnym budżecie” i „odziedziczonym zadłużeniu” po PiS ministra Henning-Kloska szykuje się na ewentualne tłumaczenie, dlaczego trzeba było zrezygnować z niektórych obietnic. Pomimo tego, że w poprzednich dwóch kadencjach wszystkie ówczesne partie opozycyjne ostro krytykowały zadłużenie państwa w pozabudżetowych funduszach, nie ma dziś planu na ich konsolidację w budżetem i ograniczenie korzystania choćby z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.

Rząd nie ma możliwości na ostre cięcia w imię ograniczania zadłużenia. Obiecał, że żadne z danych wcześniej przywilejów i świadczeń nie zostanie zabrane, sam obiecał wiele nowych wydatków, musimy też wydawać spore kwoty na zbrojenia. Ale sytuacja polskiego zadłużenia nie jest obecnie palącym problemem. Na tle krajów UE Polska wypada dobrze. W ostatnim kwartale 2023 roku polski dług publiczny w stosunku do PKB według danych Eurostatu wynosił 49,6 proc. Średnia unijna to 88,6 proc. Polska nie może dziś pozwolić sobie na rezygnowanie z wydatków publicznych (zarówno socjalnych i rozwojowych) w imię redukcji długu.

Za Michałem Kuczmierowiskim – byłym prezesem Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych został wczoraj wystawiony list gończy. Wszystko dzięki zeznaniom Justyny G., jego bliskiej współpracowniczki – pisze portal Onet. Kuczmierowski był blisko związany z premierem Mateuszem Morawieckim, dzięki niemu otrzymał tak ważne stanowisko.

4 lipca Justyna G. została zatrzymana pod zarzutem „przekroczenia uprawnień w związku z pełnieniem funkcji publicznych, które miały polegać na preferencyjnym traktowaniu niektórych kontrahentów RARS w związku z realizacją grantu unijnego w kwocie 114 milionów euro na dostawę agregatów prądotwórczych dla potrzeb Ukrainy”.

Groziło jej nawet do 10 lat więzienia, natychmiast została aresztowana na dwa miesiace. Ale z aresztu wyszła 9 sierpnia. Według anonimowego źródła w prokuraturze, na które powołuje się Onet, Justyna G. złożyła obszerne wyjaśnienia, w jaki sposób wyprowadzano pieniądze z RARS.

Te same zeznania miały posłużyć do postawienia zarzutów Pawłowi Sz. – twórcy marki odzieży patriotycznej Red is Bad. Według CBA biznes Pawła Sz. był jednym z kluczowych ogniw systemu wyprowadzania publicznych pieniędzy z RARS. Agencja wybierała biznesu Pawła Sz. poza konkursami, skupowała od niego materiały po znacznie zawyżonych cenach.

Kuczmierowski przebywa obecnie zagranicą, najpewniej ukrywając się przed zatrzymaniem. Według Onetu jest on obecnie w tureckiej części Cypru. Prokurator już zapowiedział wydanie za Kuczmierowskim wydanie europejskiego nakazu aresztowania.

Polskie Dowództwo Operacyjne wydało dziś wczesnym rankiem komunikat:

„Uwaga, lotnictwo dalekiego zasięgu Federacji Rosyjskiej ponownie rozpoczęło ostrzał rakietowy na teren Ukrainy. W związku z kolejną agresywną działalnością Rosjan wszczęto wszystkie niezbędne procedury mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa polskiej przestrzeni powietrznej. W południowo-wschodnim obszarze kraju może występować podwyższony poziom hałasu związany z operowaniem w naszej przestrzeni polskiego i sojuszniczego lotnictwa wojskowego. Dowództwo Operacyjne RSZ na bieżąco monitoruje sytuację i jest w gotowości do natychmiastowej reakcji na zagrożenia”.

Rosja prowadzi zmasowany ostrzał Ukrainy już drugi dzień z rzędu. O trzeciej nad ranem został ogłoszony alarm bombowy na terenie całego kraju. Eksplozje miały miejsce między innymi w Sumach i Równem, a następnie również w Kijowie. Zniszczony został między innymi hotel Aurora w Krzywym Rogu. Liczba ofiar śmiertelnych tego rosyjskiego uderzenia to co najmniej dwie osoby. W atakach na obwody zaporoski i dniepropietrowski zginęło co najmniej pięć osób.

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski apelował wczoraj do zachodnich partnerów o “dotrzymywanie wspólnych zobowiązań” i dostarczanie sprzętu wojskowego, w szczególności systemów obrony powietrznej oraz kompatybilnych z nimi rakiet.

"Na całej Ukrainie moglibyśmy zrobić znacznie więcej, aby chronić życie ludzkie, gdyby lotnictwo naszych europejskich sąsiadów współpracowało z naszymi samolotami F-16 i systemami obrony powietrznej. Jeżeli taka jedność okazała się skuteczna na Bliskim Wschodzie, musi zadziałać także w Europie. Życie wszędzie ma tę samą wartość” – pisał Zełenski w mediach społecznościowych.

Trwają poszukiwania obiektu, który w poniedziałek 26 sierpnia tuż przed 7 rano wleciał z Ukrainy na terytorium RP. Obiekt zniknął z radarów ok. 25 kilometrów od polsko-ukraińskiej granicy. Według wojskowych mógł to być dron Shahed produkcji irańskiej, których używa rosyjska armia. Nie wiadomo, czy jego szczątki znajdują się w Polsce, czy obiekt zawrócił. Punkt dowodzenia akcji poszukiwawczej zorganizowany został na polu nieopodal miejscowości Przewale w gminie Tyszowce.

Głośno omawiana dziś w mediach historia naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej to odprysk tego, co wydarzyło się w nocy i nad ranem za naszą wschodnią granicą. Rosja przeprowadziła zmasowany atak powietrzny na infrastrukturę energetyczną w 15 ukraińskich obwodach. Potwierdzono sześć ofiar śmiertelnych, a kilkaset rannych osób trafiło do szpitali. Prezydent Ukrainy poinformował, że rosyjskie wojska wystrzeliły „ponad setkę rakiet i blisko setkę dronów". To jedna z największych tego typu akcji od wybuchu pełnoskalowej wojny.

Prezydent Wołodymyr Zełenski po raz kolejny zaapelował do zachodnich partnerów o “dotrzymywanie wspólnych zobowiązań” i dostarczanie sprzętu wojskowego, w szczególności systemów obrony powietrznej oraz kompatybilnych z nimi rakiet. „Na całej Ukrainie moglibyśmy zrobić znacznie więcej, aby chronić życie ludzkie, gdyby lotnictwo naszych europejskich sąsiadów współpracowało z naszymi samolotami F-16 i systemami obrony powietrznej” – napisał w mediach społecznościowych Zełenski.

Dopinanie budżetu

W poniedziałek odbyła się też specjalna narada premiera, ministrów i liderów koalicji w sprawie projektu budżetu na rok 2025. We wtorek i środę nad konkretami pracować będą już szefowie gabinetów. Dziś chodziło o wyznaczenie warunków brzegów różnych frakcji. Jak przekazał marszałek Szymon Hołownia, wiadomo, że w budżecie znajdą się rekordowe, niespotykane w skali NATO wydatki na obronność. Nieoficjalnie mówi się aż o 5 proc. PKB. Tematami były także: składka zdrowotna, wydatki na mieszkalnictwo, zamrożenie cen energii czy przyszłość Funduszu Kościelnego.

Minister Andrzej Domański zdradził także, że w budżecie znajdzie się 4,6 mld zł na budowę elektrowni jądrowej. „Jeżeli mamy o 40-50 proc. wyższe ceny energii niż w Niemczech, Francji i Hiszpanii, to stanowi to olbrzymie wyzwanie dla polskiego przemysłu” – stwierdził. Odpowiedzią mają być właśnie inwestycje w odnawialne źródła energii i energetykę jądrową.