"Najbliższe godziny będą decydujące". Rzepliński przypomina Dudzie, że jest strażnikiem Konstytucji

Oświadczenie profesora Andrzeja Rzeplińskiego, zostało zamieszczone na stronie "Obserwator Konstytucyjny". Odchodzący dziś (19 grudnia 2016 r.) z Trybunału prezes opisał w niej postępowanie prezydenta Andrzeja Dudy, który doprowadziłoby do przejęcia Trybunału Konstytucyjnego przez PiS i zaapelował, aby prezydent nie szedł tą drogą.

Andrzej Rzepliński ma rację. Przyszłość Trybunału zależy od tego, kiedy Andrzej Duda zdecyduje się podpisać uchwaloną już przez Sejm ustawę wprowadzającą dwie inne ustawy (o statusie sędziów oraz o trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym). W oświadczeniu prezes opisał "pesymistyczny scenariusz" wydarzeń 19 i 20 grudnia:

• ustawa zostanie podpisana w poniedziałek 19 grudnia 2016 r. i ogłoszona w Dzienniku Ustaw w tym samym dniu, krótko przed północą;
• ustawa wejdzie w życie we wtorek, 20 grudnia 2016 r. po północy;
• we wtorek w nocy lub rano prezydent powoła jednego z sędziów na stanowisko osoby pełniącej obowiązki prezesa Trybunału.

Jest tak, ponieważ prawo do złożenie wniosku o kontrolę konstytucyjności przysługuje - m.in. grupie parlamentarzystów, rzecznikowi praw obywatelskich, prezesowi Sądu Najwyższego - dopiero po publikacji w Dzienniku Ustaw. Tymczasem złożenie wniosku, wyznaczenie terminu rozprawy, zawiadomienie stron oraz wydanie wyroku w czasie krótszym niż 24 godziny jest niemożliwe.

Niekonstytucyjne prawo wejdzie w życie

Wątpliwe z punktu widzenia konstytucji jest choćby to, że zapisy ustawy uniemożliwiają jej zbadanie przez Trybunał Konstytucyjny. Zbyt krótkie vacatio legis może być podstawą do uznania ustawy za niezgodną z konstytucją z powodu wadliwego trybu jej uchwalenia.

Chodzi o sędzię Julię Przyłębską, którą prezydent zapewne wskaże na "pełniącą obowiązki", ponieważ w uchwalonej przez większość PiS ustawie zapisano, że w przypadku niewybrania prezesa TK zostaje nim "sędzia z najdłuższym łącznym stażem" na różnych stanowiskach sędziowskich.

Z prawnego punktu widzenia to nonsens, ponieważ konstytucja stanowi inaczej. W razie nieobecności, niezdolności do pełnienia urzędu, odwołania lub śmierci prezesa TK, jego rolę przejmuje wiceprezes Trybunału, którym do czerwca 2017 roku będzie sędzia Stanisław Biernat.

Bardzo wątpliwe są też rozwiązania dotyczące zaoferowania sędziom miesiąca na zrzeczenie się stanowiska pod groźbą ograniczenia praw wynikających z przejścia w stan spoczynku. To forma korupcji - choć zapisana w przepisach ustawy.

Apel do prezydenta

Andrzej Rzepliński przypomina prezydentowi, że art. 126 konstytucji RP nakłada na niego obowiązek dbania o porządek prawny w kraju - dlatego zwraca się do Andrzeja Dudy o wstrzymanie się z podpisaniem ustawy, skierowanie jej do konsultacji lub - takie uprawnienie ma tylko prezydent - o skierowanie jej do zbadania konstytucyjności jeszcze przed podpisaniem nowego prawa.

Rzeczywiście, wskazany przez profesora Rzeplińskiego artykuł Konstytucji nakłada na Andrzeja Dudę konkretne obowiązki, z którymi nie można pogodzić podpisania wątpliwej konstytucyjnie ustawy, której wejście w życie prowadzić może do utraty przez Trybunał Konstytucyjny zdolności do wydawania prawomocnych, niepodważalnych orzeczeń.

Andrzej Rzepliński ma rację: 19 i 20 grudnia są decydujące dla trwającego od ponad roku sporu o Trybunał Konstytucyjny.

[caption id="" align="alignnone" width="1500"]

2008 rok. Lech Kaczyński powołuje Andrzeja Rzeplińskiego na sędziego Trybunału Konstytucyjnego. / fot. trybunal.gov.pl[/caption]