Najstarsi zdecydują o wyniku wyborów? Są zmobilizowani dwa razy bardziej niż młodzi [SONDAŻ IPSOS]

Kto rzeczywiście poszedłby głosować, gdyby wybory parlamentarne odbyły się w najbliższą niedzielę? Które grupy wyborców są najbardziej zmobilizowane, a które najmniej? To może być kluczowe dla wyniku wyborów. Dlatego w sondażu Ipsos dla OKO.press i TOK FM postanowiliśmy to sprawdzić dokładniej. Oprócz standardowego pytania o zamiar głosowania, zapytaliśmy badanych o wyrażoną w procentach pewność udziału w wyborach.

I to właśnie tej grupie przyjrzeliśmy się bliżej. Kim są ci najbardziej zmobilizowani wyborcy? Na kogo oddaliby swój głos?

Sondaż Ipsos. Wyborcy KO zmobilizowani najbardziej

Spośród elektoratów wszystkich partii najbardziej zdeterminowany jest elektorat Koalicji Obywatelskiej. Wśród wszystkich osób, które deklarują głos na KO, aż 94 proc. mówi, że pójdzie na 100 proc.

Jak widzimy, najmniej zdeterminowani są wyborcy PSL (63 proc. deklaracji 100 proc. pewności głosu) i Polski 2050 (72 proc.), co jest kolejnym dzwonkiem alarmowym dla tych formacji. Jeśli policzymy poparcie dla partii tylko wśród osób, które na 100 proc. pójdą do wyborów, PSL spada pod próg, a Polska 2050 balansuje na jego granicy. Zyskuje za to Koalicja Obywatelska - ma poparcie o 3 pkt proc. wyższe niż w klasycznym badaniu preferencji partyjnych, którego wynik zaprezentowaliśmy w piątek 24 marca.

Sondaż Ipsos. Zła i dobra wiadomość dla PiS

Kiedy patrzymy na mobilizację wyborców według wieku, rzuca się w oczy przepaść między starszymi a młodszymi Polkami i Polakami: wśród wszystkich badanych w wieku do 50 lat 100-procentową pewność głosowania deklaruje tylko 46 proc., wśród starszych ankietowanych - aż 71 proc.

Przekładając powyższy wynik na polityczny bilans zysków i strat, dostajemy na pierwszy rzut oka doskonałą wiadomość dla Prawa i Sprawiedliwości: wśród grup wyborców w większości sympatyzujących z PiS determinacja, by głosować, jest o wiele wyższa, niż w grupach, gdzie ugrupowanie Jarosława Kaczyńskiego jest słabsze. Posługując się kategoriami militarnymi, obrońcy twierdzy obozu władzy są zmotywowani, waleczni i gotowi do boju. Tym samym utrzymując poparcie dla obozu władzy w okolicach 35 proc.

Ale ten medal ma również swój rewers: owszem, grupy wyborców, w których PiS jest najsilniejszy, są zmobilizowane i gotowe, by głosować, ale z drugiej strony, nic więcej już się z nich raczej nie wykrzesze.

Łatwo to zobaczymy, gdy przeanalizujemy bardziej szczegółowe dane dotyczące mobilizacji wg wieku (te dane trzeba traktować z większą ostrożnością ze względu na mniejszą liczebność prób):

Polki i Polacy w wieku 60-69 lat (poparcie dla PiS: 58 proc.) i powyżej 70 lat (poparcie dla PiS: 57 proc.) niemal w komplecie deklarują, że na 100 proc. pójdą na wybory.

Zwłaszcza że większość bezpośrednich zachęt wyborczych dla najstarszych wyborców (np. 13. i 14. emerytura) PiS zużył już w przeszłości. Być może taką rolę w zamysłach propagandystów ma pełnić mobilizacja w obronie śwętego Jana Pawła II, ale jej sondażowych efektów nie widać. Można postawić hipotezę, że sufit poparcia wśród wyborców 60+ partia Jarosława Kaczyńskiego zanotowała w 2019 roku. Wtedy wg badania exit poll Ipsosu PiS zdobył w tej grupie 55,6 proc. głosów, czyli niemal dokładnie tyle, ile notuje w naszym sondażu. Ale frekwencja w tej grupie według exit poll wyniosła wtedy "tylko" 66,2 proc., czyli o wiele mniej niż w naszym badaniu.

Podsumowując ten wątek:

• wysoka mobilizacja najstarszych wyborców podtrzymuje PiS na obecnym poziomie poparcia,
• jednak prawdopodobieństwo, by obóz władzy zwiększył stan posiadania w tej grupie, jest bardzo niskie,
• PiS musi się raczej martwić podtrzymywaniem determinacji tej grupy wyborców, by głosować na obóz władzy,
• a to wszystko razem powoduje, że bardzo słabe są perspektywy zwiększenia poparcia przez PiS do poziomu gwarantującego samodzielną większość.

Młodsi wyborcy raczej zdemobilizowani. To problem dla opozycji

O ile odsetek badanych deklarujących głos na 100 proc. jest w naszym badaniu wyższy, niż rzeczywista frekwencja w tych kohortach w wyborach 2019 roku, to w młodszych grupach jest dokładnie odwrotnie.

• Głosowanie na 100 proc. w naszym sondażu deklaruje 39 proc. badanych w wieku 18-29 lat, rzeczywista frekwencja w tej grupie w 2019 roku wyniosła 46,4 proc.,
• w grupie wiekowej 30-39 lat te proporcje są następujące: 50 proc. w naszym sondażu, 60,3 proc. w wyborach,
• w grupie 40-49 lat: w naszym badaniu głos na 100 proc. deklaruje 48 proc., frekwencja w 2019 roku wyniosła zaś 75,7 proc.

Natomiast proporcje poparcia w tej grupie wyglądają dziś następująco:

Z prostej analizy wynika więc, że zwiększenie odsetka wyborców w wieku 18-49 lat wśród ogółu wyborców, powinno dać opozycji wzrost poparcia względem PiS.

Choć piszemy to z tym poważnym zastrzeżeniem, że mobilizacja głosujących w poszczególnych kohortach nie odbywa się, co oczywiste, proporcjonalnie. To znaczy, że istnieje małe prawdopodobieństwo zwiększenia frekwencji w młodszych grupach np. dzięki mobilizacji sympatyków Prawa i Sprawiedliwości.

Olbrzymia dysproporcja między kobietami a mężczyznami

W sondażu Ipsos dla OKO.press i TOK FM 100-procentową pewność udziału w wyborach deklaruje tylko 48 proc. mężczyzn i aż 66 proc. kobiet. A według płci i wieku te proporcje przedstawiają się następująco:

To również struktura mobilizacji, która premiuje Prawo i Sprawiedliwość, ponieważ partia Jarosława Kaczyńskiego w naszym sondażu osiąga dużo lepszy wynik wśród kobiet (38 proc.), niż wśród mężczyzn (27 proc.)

Oczywiście na korzyść partii Kaczyńskiego najbardziej działa wysoka mobilizacja najstarszych wyborczyń, w młodszych grupach poparcie dla obozu władzy spada skokowo: do 24 proc. w grupie 40-59 lat i zaledwie 14 proc. w grupie 18-39 lat.

Natomiast wśród mężczyzn hegemonię PiS widoczną jeszcze w wyborach 2019 roku (44 proc. poparcia dla partii Jarosława Kaczyńskiego), blokuje potężna w tej grupie Konfederacja. I można przypuszczać, że wzrost bardzo niskiej obecnie mobilizacji wśród młodszych mężczyzn będzie jeszcze bardziej promować skrajną prawicę.

Mobilizacja w sondażu Ipsos. Kilka wniosków

1. Perspektywy wzrostu poparcia dla PiS do poziomu pozwalającego marzyć o uzyskaniu trzeci raz samodzielnej większości wydają się obecnie mizerne. Trudno zakładać "podkręcenie" mobilizacji wśród najstarszych wyborców ponad poziom notowany w naszym sondażu. Nie wydaje się również szczególnie możliwe dalsze zwiększanie poparcia w tej grupie, które już dziś sięga 60 proc.

2. Widać natomiast potencjał wzrostu dla Konfederacji - mobilizacja wyborcza wśród młodych mężczyzn jest bardzo niska, a można przypuszczać, że w toku kampanii będzie wzrastać przynajmniej do poziomu wyborów w 2019 roku. To może - choć rzecz jasna nie musi - dać wzrosty skrajnej prawicy.

3. Nasze badanie pokazuje jeszcze jedną ważną rzecz - mobilizacja poszczególnych grup elektoratów będzie kluczowa dla wyników wyborów. Opozycja prodemokratyczna, szukająca wciąż po omacku formuły startu, musi brać pod uwagę ten aspekt. Na razie jak wynika z przychylnego dla idei wspólnej listy sondażu obywatelskiego, największą liczbę wyborców opozycji mobilizuje start wszystkich partii osobno. I nie będzie łatwo znaleźć na to recepty.

4. To może być problem tym większy, im silniejsza będzie Konfederacja.

5. Jeśli oś debaty wyborczej z prostej linii PiS-antyPiS stanie się zakrzywiona, obejmując populistyczną, skrajnie wolnorynkową narrację Konfederacji, opowieść partii prodemokratycznych skupiona przez ostatnie 8 lat niemal wyłącznie na obronie demokracji i praworządności, będzie musiała stać się o wiele bardziej wielobarwna. Na jednej liście będzie o to trudno.

6. A jeśli się to nie uda, w części uśpiona jeszcze wyborczo grupa młodych mężczyzn może dać skrajnej prawicy dopalenie poparcia, przy których obecne wzrosty Konfederacji będą wyglądały jak drobna igraszka.

Sondaż Ipsos dla OKO.press i TOK FM metodą CATI (telefonicznie) 20–23 marca 2023 roku na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie dorosłych Polek i Polaków, N=1000