"Naprawdę wygrałyśmy Nobla!". Olga Tokarczuk z przesłaniem do kobiet

Olga Tokarczuk odebrała literackiego Nobla we wtorek, 10 grudnia 2019 roku kilka minut po godzinie 17.00. Uroczystość odbyła się w filharmonii sztokholmskiej i zakończyła, tradycyjnie, uroczystym bankietem z udziałem szwedzkiej rodziny królewskiej.

Kreację polskiej noblistki - długą welurową suknię w kolorze atramentowym - stworzyła na tę okazję polska projektantka Gosia Baczyńska. Strój był nieprzypadkowy. Autorka przyznała, że zawierał w sobie przesłanie.

– powiedziała Tokarczuk.

Na zakończenie bankietu wygłosiła pięciominutowe przemówienie. Dla laureatów jest to okazja do złożenia ostatnich podziękowań i krótkiego podsumowania swojej pracy. Tokarczuk dziękowała w nim symbolicznie właśnie szwedzkiej pisarce Selmie Lagerlöf - pierwszej laureatce literackiego Nobla. Oraz innym kobietom, twórczyniom. „Czuję, że stoją teraz obok mnie” - mówiła pisarka.

Na przestrzeni lat Tokarczuk wielokrotnie określała siebie jako feministkę. W 2017 roku została wyróżniona na Kongresie Kobiet. Apelowała wówczas, by kobiety przypomniały sobie, czym są „solidarność i siostrzeństwo". „Nauczmy się bojkotować lekarzy, którzy nie wypisują recept na środki antykoncepcyjne” – mówiła, komentując wprowadzenie lekarskiej klauzuli sumienia.

Za nami wielkie emocje, ale co po Noblu?

O planach Tokarczuk na najbliższe miesiące opowiedziała "Gazecie Wyborczej" jej asystentka Iryna Wikyrczak. Przyznała, że pisarka planuje teraz odpoczynek i święta w rodzinnym gronie. W styczniu chce wrócić do pisania powieści, a wiosną wyjeżdża na serię spotkań autorskich w całej Europie.

"Jej kalendarz jest wypełniony do końca następnego roku. Tak właśnie wygląda życie noblistów. Niektóre festiwale zapraszają ich nawet kilka lat w przód. Trzeba przy tym pamiętać, że cały świat czeka, co powiedzą. Nagroda daje im do ręki głośniejszy mikrofon. Dziennikarze słuchają ich uważniej. Podobnie dzieje się z Olgą" - tłumaczyła Wikyrczak.

Poniżej całe przemówienie Olgi Tokarczuk na zakończenie Bankietu Noblowskiego.

Tokarczuk: „Naprawdę wygrałyśmy Nobla!”

Wasza Królewska Wysokość, Ekscelencje, Koledzy i Koleżanki Laureaci, Szanowni Państwo,

Na początku chciałabym serdecznie podziękować Szwedzkiej Akademii i Fundacji Nobla za ten niezwykły zaszczyt.

Przed wyprawą do Sztokholmu starałam się wyobrazić sobie, jak też ten Tydzień Noblowski wygląda. Tak trafiłam na film „Żona". Moja ulubiona scena to ta, w której pisarz i jego małżonka właśnie odebrali telefon ze Sztokholmu i skaczą po łóżku jak dzieci, krzycząc „Wygraliśmy Nobla!". Ale później opowieść staje się mroczna i powoli odsłania się sekret pomiędzy sukcesem pisarza, a jego żoną. To ona jest tak naprawdę autorką nagrodzonej powieści.

Ale nie obawiajcie się Państwo - uroczyście przysięgam, że swoje książki pisałam sama.

Ta historia pokazuje jednak pewne zjawisko - nagroda przypada jednej osobie, podczas gdy pracuje na nią zawsze, w taki czy inny sposób, wiele osób: ci, którzy wspierają, pomagają i inspirują.

Kieruję więc moje podziękowania ku tym, którzy opiekowali się mną, gdy pisałam, tym, którzy robili research, redagowali teksty i wspierali mnie w ciężkich chwilach. Ludziom, którzy mają inne zdanie niż ja i nie wahają się tego powiedzieć. Oraz tym, którzy wcierali maści w mój zesztywniały kark.

Pragnę też podziękować moim tłumaczom. To najuważniejsi czytelnicy wszystkiego, co napisałam, którzy wychwytują każdą niekonsekwencję i każdą pomyłkę.

To dla mnie wielki zaszczyt odbierać tę nagrodę ramię w ramię z najwybitniejszymi przedstawicielami świata nauki. Myślimy, że pomiędzy naukowcami a artystami jest przepaść, ale to nieprawda. Zrozumiałam, że zgłębianie dyscyplin innych niż moja własna jest wyjątkowo inspirującym źródłem wspaniałych pomysłów.

I wreszcie.

Dokładnie 110 lat temu Noblem uhonorowana została pierwsza w historii nagrody kobieta - Selma Lagerlöf. Składam jej, poprzez odmęty czasu ukłon, podobnie jak innym kobietom, twórczyniom, które wykroczyły poza narzucone im przez społeczeństwo role i miały odwagę opowiedzieć swoją historię głośno. Czuję, że stoją teraz obok mnie. Naprawdę wygrałyśmy Nobla!