"Jaki z niego Polak? Jaki chrześcijanin?". Atak katolików na Prymasa za krytykę antyuchodźczych demonstracji

“Jeśli ja usłyszę, że w Gnieźnie odbywa się jakaś manifestacja antyuchodźcza, i że na to wybierają się moi księża, to mówię krótko: każdy, który tam pójdzie, będzie suspendowany”. - powiedział w głośnej już rozmowie z Błażejem Strzelczykiem z “Tygodnika Powszechnego” arcybiskup Wojciech Polak, Prymas Polski.

To nie pierwszy głos wysokich przedstawicieli kościelnej hierarchii w Polsce w sprawie uchodźców, ale pierwsza tak mocna i jednoznaczna deklaracja ze strony jednego z najwyższych hierarchów polskiego Kościoła katolickiego. Deklarując tak otwarty sprzeciw wobec kultywowania antyuchodźczej narracji, Prymas Polak naraził się dużej części polskiej, publicystycznej prawicy, od dłuższego czasu czyniącej z ksenofobicznych resentymentów jeden ze swoich ideowych sztandarów.

Wypowiedziana przez prymasa groźba suspensy dotyczy Gniezna, ponieważ pozostaje on od 2014 roku arcybiskupem gnieźnieńskim.

Tylko diecezja gnieźnieńska podlega bezpośrednio władzy prymasa i w ramach (względnie zdecentralizowanej) struktury Kościoła katolickiego tylko jedynie wobec księży tej diecezji może zastosować karę suspensy. Z wywiadu dla “Tygodnika Powszechnego” wypływa jednak szerszy przekaz: w polskim Kościele nie może być miejsca na odwracanie się od pomocy potrzebującym w sytuacji, kiedy uciekają z miejsc dotkniętych konfliktami.

“Chrystus cierpi w uchodźcach i musimy się na tych uchodźców otworzyć”

Chodzi zarówno o otwarcie granic potrzebującym natychmiastowej pomocy, ale i “mądrą, systemową pomoc”. Prymas skrytykował również słowa ks. Henryka Zielińskiego, redaktora naczelnego tygodnika “Idziemy”, i stałego gościa programu “Salon dziennikarski” przygotowywanego przez dziennikarzy związanych z tygodnikiem „w Sieci” braci Karnowskich, a emitowanego między innymi w TVP Info.

Ks. Zieliński sugerował, że zamach terrorystyczny w Barcelonie z sierpnia 2017 to “kara za rozwiązłość” mieszkańców tego miasta. “Tego typu myśleniu można przeciwstawić bardzo prostą rzeczywistość, mianowicie zapytać,

"Suspendować tego pacana"

Nic więc dziwnego, że wywiad z prymasem Polakiem wzbudził na prawicy nie tylko masę krytyki, ale także wiele emocjonalnych, pełnych żalu komentarzy ze strony osób deklarujących więź z polskim Kościołem - nie wspominając o gigantycznej fali pospolitego, nierzadko bardzo wulgarnego hejtu. Ten ostatni właściwie zdominował komentarze na prawicowych portalach. Niektórym z nich agresji i wyszukania mogłyby pozazdrościć najbardziej antyklerykalne (czy raczej - postrzegane jako “antyklerykalne”) media w Polsce.

Użytkownicy portalu wPolityce.pl porównywali prymasa do “faryzeuszy” i domagali się jego suspensy (co wymagałoby decyzji Watykanu).

Jeszcze większą pomysłowością i kwiecistością obelg wykazali się odwiedzający konkurencyjny wobec portalu braci Karnowskich (i zazwyczaj bardziej tradycjonalistyczny w kwestiach “modernizacyjnych herezji” w światowym Kościele) serwis internetowy dorzeczy.pl. Dokonano tam nawet skojarzenia wyglądu arcybiskupa z wizerunkiem włoskiego mafioso. Czyżby prawica zaczęła nagle przejmować dotychczas płynącą tylko z lewej strony krytyką stosunków pomiędzy Polską a Watykanem, wytykającą im charakter kolonialny?

Trudno oczywiście zrzucać odpowiedzialności za komentarze na dziennikarzy portali, gdzie zostały one opublikowane - co najwyżej można wytknąć moderacji (zamierzoną lub nie) pobłażliwość wobec prezentowanych w nich treści.

Portal wpolityce.pl wielokrotnie blokował możliwość komentowania pod artykułami, gdy dyskusja wymykała się spod kontroli. Tym razem na nawałnicę bluzgów pozwolił i wciąż pozwala pod kolejnymi tekstami i komentarzami dityczącymi wypowiedzi abp. Polaka. Dziwne zachowanie, zważywszy na to, że wielokrotnie wytykano na jego łamach “obrzydliwy” antyklerykalizm “mediów lewicowo-liberalnych” i jego tolerowanie.

Ostre były również komentarze nadwornych ekspertów od Kościoła katolickiego, często zresztą również odmawiających prawa do komentowania spraw religijnych nieprawicowym publicystom. O smutnym obrazie Kościoła "otwartego i dialogicznego” napisał na swoim Facebooku osławiony kościelny radykał Tomasz Terlikowski. Zakwestionował “dialogiczny sens” gróźb suspensy, a wypowiedziom prymasa zarzucił charakter polityczny. Jednak ten były szef Telewizji Republika zdążył - z nieznanych powodów - usunąć już tego posta ze swojego fanpage’a.

To zresztą przykład najczęstszego rodzaju uniku prawicowych komentatorów, kiedy pojawia się w debacie publicznej problem stosunku katolików do uchodźców. Twierdzą, że nie jest to kwestia doktrynalna, ale czysto polityczna - a jej rozstrzygnięcie nie może wynikać bezpośrednio z nauczania Kościoła.

Wielokrotnie pisaliśmy na łamach OKO.press, że to bzdury. Wezwanie do przyjmowania i pomocy potrzebującym (również uchodźcom) nie tylko wynika z doktryny i Pisma Świętego, ale jest również żywą, akcentowaną przez najwyższych przedstawicieli kościelnej hierarchii - również tych najwyższych, w samym Watykanie - częścią jej interpretacji. Zwłaszcza w obliczu kryzysu migracyjnego ostatnich kilku lat.

W swoim typowym, retorycznie zawoalowanym i insynuacyjnym stylu słowa prymasa skomentował na łamach portalu wpolityce.pl Jacek Karnowski. Zadał arcybiskupowi Polakowi dwanaście pytań, w których domagał się wyklarowania kwestii m.in. stosunku Kościoła katolickiego do spuścizny prymasa Wyszyńskiego, pomysłu rozbudzenia religijnego kultu takich postaci, jak Jan III Sobieski, kondycji Kościoła na Zachodzie i mocnego sprzeciwu wobec “zagrożenia terroryzmem”.

Każde pytań Jacek Karnowski formułuje w sposób zakładający pewien stan rzeczy w Kościele - w jego rozumieniu zasługujący na negatywną ocenę. Otóż zdaniem Karnowskiego, dziś Kościół jest słaby, przegrywa wojnę cywilizacji, nie pilnuje stabilności fundamentów swojej tożsamości. A, w domyśle, słowa prymasa Polaka są tej choroby katolickiego modernizmu najlepszym przykładem.

Ciekawą linię krytyki obrał ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, znany z antyukrainskich wystąpień i - de facto - wspierania rosyjskiej narracji w kwestii polskiej polityki wschodniej. Jego inną, wieloletnią specjalnością jest tropienie homoseksualnego lobby w strukturach polskiego Kościoła. I w tym wypadku nieoczekiwanie się i ono pojawia. “Co do suspens, to najpierw trzeba zacząć od homo” - wyrokuje na Facebooku. W kolejnym poście dodaje garść nowych argumentów, między innymi wytykając “roszczeniowość migrantów” - bo naturalnie według ks. Isakowicza-Zaleskiego o żadnych uchodźcach w ogóle nie może być mowy, a do Europy przybywają wyłącznie ekonomiczni migranci.

Nieco łagodniejszą linię krytyki prezentuje Marcin Makowski z “Do Rzeczy” w komentarzu na łamach Wirtualnej Polski. Skupia się raczej na zarzutach wobec prowadzącego wywiad Błażeja Strzelczyka, sugerując manipulowanie statystykami o procencie Polaków, którzy są przeciwko przyjmowaniu uchodźców.

Ta kwestia faktycznie wydaje się być bardziej niejednoznaczna, o czym pisaliśmy na OKO.press. Niemniej wzrost antyuchodźczych nastrojów i ich znaczna popularność w społeczeństwie (zwłaszcza w porównaniu do krajów Europy Zachodniej) nie może podlegać żadnej dyskusji.

Najbardziej skrótowy, ale i emocjonalny komentarz rozmowy “TP” z prymasem Polakiem wyszedł jednak od redaktora naczelnego "Super Expressu", medium, które na emocjach opiera swój model biznesowy.

W osobliwym świecie Sławomira Jastrzębowskiego projekt totalnej sekularyzacji polskiego społeczeństwa nie tylko przestaje być nierealnym “snem lewicy”, ale, paradoksalnie, zrealizuje go broniąca katolicyzmu i tradycyjnych wartości prawica - i to w tempie błyskawicznym.

Jeśli reakcje prawicy na wypowiedź prymasa o uchodźcach pełne były kuriozalnych paradoksów, to to dziwne marzenie redaktora Jastrzębowskiego wydaje się być może największym z tych paradoksów.