Zdjęcie otwierające stronę internetową Pawła B.: odświętnie wystrojony on (marynarka, kolorowa poszetka, koszula do fraka, czarna mucha, eksponowany zegarek) odbiera czerwoną teczkę z rąk wicepremiera i ministra kultury Piotra Glińskiego.

To moment nominacji B. do działającej przy wicepremierze Rady Działalności Pożytku Publicznego. Zasiadał w niej przez ponad cztery lata - do 20 listopada 2020 roku.

B. miał m.in. podrabiać podpisy na listach osób biorących udział w szkoleniach, na które powiązane z nim organizacje pozarządowe brały dofinansowanie z Unii Europejskiej. “Rozwojowe” śledztwo początkowo dotyczyło dotacji na kwotę 3,5 mln złotych. Obecnie mowa jest już o 11 milionach.

A swoje usługi, polegające na pomocy w pozyskiwaniu funduszy UE, a także udzielaniu pożyczek i faktoringu, biznesmen wciąż reklamuje zdjęciem z wicepremierem Glińskim. [restrict_content paragrafy="0"]

Prokurator: zakaz pozyskiwania pomocy publicznej

Białostocka delegatura CBA poinformowała o zatrzymaniu Pawła B. 12 listopada 2020 roku. Funkcjonariusze mieli przy tym zabezpieczyć dowody "w kilku podmiotach na terenie województwa podlaskiego".

"Wszystko wskazuje na to, że zatrzymany przedkładał w instytucjach pośredniczących w dystrybucji środków podrobione i poświadczające nieprawdę dokumenty w postaci m.in. formularzy zgłoszeniowych, list obecności z podrobionymi podpisami osób uczestniczących w takich szkoleniach i innych dokumentów potwierdzających udział w szkoleniu przez osoby, które faktycznie w nim nie uczestniczyły, a także dokumentów potwierdzających odbycie się szkoleń, które faktycznie nie miały miejsca albo były na nich osoby, które nie spełniały wymagań poszczególnych realizowanych projektów. Wszystkie wskazane działania miały na celu w pierwszej kolejności uzyskanie dofinansowania projektów szkoleniowych ze środków publicznych, w tym także ze środków europejskich" - czytamy w komunikacie CBA.

Wkrótce po zatrzymaniu Paweł B. został przewieziony do prokuratury, gdzie dostał zarzuty: wyłudzenia środków publicznych oraz poświadczenia nieprawdy. Chodziło o dotacje z KPRM i ministerstwa rodziny dla Stowarzyszenia Europartner Akademicki Klub Integracji Europejskiej oraz Podlaskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku.

Z aresztu B. wyszedł na wolność za poręczeniem majątkowym w wysokości 10 tys. złotych. Dostał jednak dozór policyjny oraz zakaz opuszczania kraju. Takie środki stosuje się zwykle w przypadku, gdy istnieje duże ryzyko, że podejrzany rzeczywiście popełnił zarzucane mu przestępstwa.

Jak informuje nas sam B., jego obrońcy złożyli jednak zażalenie i po kilkunastu dniach zakaz został zdjęty przez Sąd Rejonowy w Białymstoku. "Wszystkie podmioty są obecnie merytorycznie, rzetelnie, fachowo zarządzane przeze mnie. Tak, jak to miało miejsce wcześniej" - komentuje B.

Aktywista z koneksjami

42-letni Paweł B. to postać znana na Podlasiu. Publiczną działalność zaczynał w 2009 roku, jako aktywista walczący z układami w białostockich spółdzielniach mieszkaniowych.

Potem, jako społecznik, trafił do Rady Działalności Pożytku Publicznego w Białymstoku (2016-2019), RDPP województwa podlaskiego (zasiadał w niej do listopada 2020) i wspomnianej już ogólnopolskiej RDPP, doradzającej wicepremierowi Glińskiemu.

Jest wszędzie, gdzie coś się dzieje. Wręcza nagrody na gali sportów walki, biega półmaratony i biegi ku czci Żołnierzy Wyklętych, bywa na imprezach związkowców, galach biznesu, imprezach firmowych.

W 2010 roku zaangażował się w kampanię Bogusława Dębskiego, kandydata Prawicy Rzeczpospolitej i PSL na prezydenta Białegostoku, dziś przewodniczącego wojewódzkiego sejmiku. Zasłynął też jako gorący orędownik forsowanego przez białostockiego radnego PiS Pawła Myszkowskiego pomysłu przeprowadzenia referendum ws. budowy lotniska na Podlasiu.

Na swoim profilu, zawsze w eleganckim garniturze lub smokingu, pozuje do zdjęć z wieloma podlaskimi samorządowcami i parlamentarzystami, m.in. Jackiem Żalkiem z Partii Republikańskiej, który jako wiceminister funduszy i polityki regionalnej nadzoruje wydawanie funduszy z UE.

Gdy w 2019 roku Żalek zabiegał na Facebooku o głosy w wyborach, B. publicznie życzył mu powodzenia. "Dziękuję, Pawle" - odpisał Żalek, dodając emotikon z kciukiem w górę. Dziś nie chce komentować znajomości z B. i w ogóle rozmawiać o nim. "Nie pomogę pani" - mówi nam w rozmowie telefonicznej.

Ekonomia społeczna

Sam siebie Paweł B. określa jako "doskonałego menadżera", szanowanego "trenera, doradcę i eksperta" oraz "praktyka w zakresie aplikowania o środki unijne". A równocześnie - osobę "przeciwdziałającą społecznemu wykluczeniu".

Kieruje sześcioma organizacjami, które - według deklaracji - zajmują się "ekonomią społeczną":

• Podlaską Federacją Organizacji Pozarządowych (jest prezesem),
• Podlaskim Uniwersytetem Trzeciego Wieku (prezes),
• Fundacją Rozwiązania HR (prezes),
• Obywatelskim Stowarzyszeniem Uwłaszczeniowym (prezes),
• Klastrem Podmiotów Ekonomii Społecznej i Przedsiębiorstw Społecznych (wiceprezes)
• i Akademickim Klubem Integracji Europejskiej „Europartner” (wiceprezes).

Niemal każdą z nich współrządzi ze swoim partnerem biznesowym - Krzysztofem Mnichem. Tam, gdzie B. jest szefem, Mnich jest zastępcą i na odwrót.

Obaj prowadzą również spółkę Rozwiązania Prawne i Biznesowe. W 2015 roku "Polityka" opisywała, jak sprytnie wykorzystywali bezpłatny czas antenowy przed ogólnopolskim referendum ws. jednomandatowych okręgów wyborczych, by promować siebie i swoje organizacje.

Jedną z nich była Fundacja Biznes i Prawo, którą - według oficjalnych danych - kierowali do 2016 roku. Według naszego informatora, on i Mnich faktycznie wciąż zarządzają tą organizacją. Pod jej adresem, podanym w sądzie rejestrowym, B. prowadzi wraz z żoną działalność gospodarczą. Z kolei pod adresem wskazanym na stronie internetowej funkcjonują wymienione wcześniej organizacje, związane z B.

Sam B. twierdzi jednak, że Fundacją Biznes i Prawo nie wiążą go “żadne powiązania kapitałowo-osobowe”. Krzysztof Mnich w ogóle nic chciał z nami rozmawiać.

Strumień kasy z UE

Organizacje związane z B. prowadzą szkolenia, kursy i staże, pomagają w aktywizacji społecznej i zawodowej - np. osób starszych. A wszystko to z publicznych pieniędzy - głównie z funduszy unijnych.

Zanim B. został zatrzymany przez CBA, na konto jego fundacji, stowarzyszeń i spółek wpłynęły z unijnego budżetu ponad 52 mln zł. Jeśli doliczyć do tego dotacje pozyskiwane przez Fundację Biznes i Prawo, wychodzi ponad 63 mln zł.

To przede wszystkim wypłaty kolejnych transz dotacji z umów zawartych z B. jeszcze przed zatrzymaniem. Pieniądze przekazują instytucje pośredniczące w wydawaniu funduszy UE - Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.

Urząd marszałkowski zapewnia, że z uwagi na "sytuację wokół podmiotów" związanych z B., drobiazgowo weryfikuje przekazywane przez nie dokumenty. Przeprowadza też "kontrole doraźne" i "wizyty monitoringowe" oraz kontaktuje się z prokuraturą.

Resort rodziny w odpowiedzi na nasze pytania także pisze o szczegółowej kontroli wskazanych przez nas projektów. Został poinformowany o śledztwie, nie stanowi to jednak dla niego "przesłanki do zaprzestania realizacji obowiązków wynikających z podpisanych umów". "W Polsce obowiązuje zasada domniemania niewinności" - wyjaśnia w mailu.

Jednak Kancelaria Prezesa Rady Ministrów i działające w niej Centrum Projektów Polska Cyfrowa, które także pośredniczą w wydawaniu funduszy UE, odpowiedziały nam, że "na chwilę obecną", "czasowo" wstrzymały przelewy dla organizacji prowadzonych przez B. CPPC wyjaśniło nam dodatkowo, że umowa o dofinansowanie pozwala mu na to ​​w przypadku "wystąpienia uzasadnionych podejrzeń, że Projekt realizowany jest niezgodnie z Umową".

Podmioty związane z B. wciąż otrzymują również wsparcie z środków państwowych.

Podlaski Uniwersytet Trzeciego Wieku, którym kieruje B. w czerwcu 2020 roku podpisał z Ministerstwem Edukacji i Nauki umowę na ponad 896 tys. zł dotacji na "popularyzację nauki i promocję sportu". Resort wypłacił Uniwersytetowi ponad 739 tys. zł złotych za lata 2020 i 2021. Do przekazania pozostała ostatnia transza za rok 2022. Jak informuje ministerstwo, w międzyczasie PUTW złożył wniosek o zmianę umowy, a minister Czarnek wstrzymał finansowanie projektu "do czasu wyjaśnienia sprawy".

"Artykuły w »Gazecie Wyborczej« [dotyczące śledztwa w sprawie B. - red.] spowodowały nerwowość urzędników kilku instytucji. Miało miejsce chwilowe zawieszenie współpracy, kontakt był utrudniony.

„Projekt spełnia obiektywne kryteria"

W 2021 roku, mimo trwającego śledztwa, B. podpisywał też nowe umowy na unijne dotacje.

Ówczesne Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii w marcu 2021 roku zgodziło się przekazać Podlaskiej Federacji Organizacji Pozarządowych ponad 1,2 mln złotych na szkolenia z zamówień publicznych. Partnerami projektu są Europartner Akademicki Klub Integracji Europejskiej i Fundacja Biznes i Prawo, czyli organizacje także powiązane z B.

Pierwsza transza dofinansowania - 200 tys. złotych - już trafiła na konto organizacji. Projekt ruszył w czerwcu 2021 roku i ma trwać do końca listopada 2022.

Resort rozwoju odesłał nas po komentarz do resortu rodziny, do którego przesunięto departament odpowiedzialny za tę dotację. Tam poinformowano nas jedynie, że ministerstwo "nie ma możliwości wstrzymania wypłat".

Podlaski urząd marszałkowski w kwietniu 2021 roku podpisał umowy z Podlaską Federacją Organizacji Pozarządowych, Klastrem Podmiotów Ekonomii Społecznej i Przedsiębiorstw Społecznych, spółką Rozwiązania Prawne i Biznesowe, Fundacją Rozwiązania HR, Fundacją Biznes i Prawo i Podlaskim Uniwersytetem Trzeciego Wieku. Na 11 projektów dotyczących promocji zatrudnienia, zatwierdzonych przez urzędników marszałka podlaskiego, aż 6 poprowadzą organizacje związane z B. Łącznie dostaną ponad 5,2 mln złotych z budżetu UE. Projekty mają zrealizować do połowy 2023 roku.

A to wszystko w sytuacji, gdy po publikacjach o zarzutach postawionych B., marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki w trybie pilnym odwołał go z Podlaskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego, wystąpił do CBA i NIK o kontrolę projektów realizowanych przez podmioty związane z B. oraz zlecił wewnętrzny audyt w urzędzie.

Jego rzeczniczka tłumaczy, że wnioski składane przez organizacje B. "podlegały szczegółowej ocenie", której kryteria opracowano na podstawie krajowego i europejskiego prawa. "Projekt, który spełnia te obiektywne kryteria, jest kierowany do dofinansowania i nie ma podstaw prawnych, aby go odrzucić" - czytamy w odpowiedzi na nasze pytania.

W mediach społecznościowych B. publikuje swoje zdjęcie z marszałkiem Kosickim, ale rzeczniczka zapewnia, że "nie ma [on] żadnych prywatnych relacji z ani z panem B., ani z panem Mnichem".

Podlaska Federacja Organizacji Pozarządowych w 2021 roku wygrała także konkurs na dotację z budżetu państwa. Z programu "Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnościami" na lata 2020 i 2021 miała dostać od ministerstwa rodziny łącznie ponad 3,1 mln złotych. Jak pisał „Fakt" wyniki naboru, korzystne dla B., ogłoszono już po postawieniu mu zarzutów - 23 listopada 2020 roku.

Jak dotąd MRiPS nie podpisało jednak umowy z Federacją i nie przekazało jej pieniędzy. Według naszego informatora postępowanie zostało zawieszone po tym, jak do ministerstwa trafiło pismo z prokuratury w sprawie B. Resort nie chciał jednak komentować powodów swojej decyzji.

Informator OKO.press uważa, że przy składaniu wniosku Federacja "dorobiła" sobie wymagane 3-letnie doświadczenie w pomocy osobom z niepełnosprawnościami. Gdy pytamy B., czy takie doświadczenie miała, nie odpowiada jednoznacznie. Tłumaczy, że przy konkursach "zawiązywane są partnerstwa z różnymi podmiotami i osobami", które pozwalają "spełniać te różnego rodzaju wymogi".

"Wszystkie wątpliwości staramy się na bieżąco wyjaśniać" - zapewnia nas B. "Wszyscy uczestnicy, członkowie Federacji, Uniwersytetu Trzeciego Wieku, seniorzy wciąż spokojnie mogą korzystać z pełnego naszego wsparcia na najwyższym poziomie" - przekonuje.

30 konkursów za 11 milionów

Pod koniec czerwca 2021 roku portal Onet ujawnił, że pod lupą śledczych znalazły się m.in. dotacje dla B. przyznane w ramach konkursów, które w 2017 roku w KPRM nadzorował Wojciech Kaczmarczyk, współpracownik wicepremiera Piotra Glińskiego i znajomy B. Za zgodą Kaczmarczyka w sumie 5 mln zł z budżetu UE otrzymały Stowarzyszenie "Europartner" oraz Fundacja Biznes i Prawo. Jak ustalili dziennikarze, choć złożone przez nie wnioski dostały negatywne opinie ekspertów, Kaczmarczyk te oceny zmieniał. A także zwiększał budżety konkursów, by pieniądze na pewno trafiły do B.

Już po tym, jak Kaczmarczyk został szefem Narodowego Instytutu Wolności, Podlaska Federacja Organizacji Pozarządowych dostała z NIW przelew na 205 tys. złotych. Za tę kwotę miała m.in. stworzyć w Białymstoku punkt konsultacyjny funduszy europejskich, który - według naszego informatora - nigdy nie powstał. Specjalistą, z którym Federacja podpisała umowę na prowadzenie konsultacji, miała na papierze zostać siostra B., bez wcześniejszego doświadczenia w pozyskiwaniu funduszy UE. Podlaskie Seminarium Organizacji Pozarządowych, które zaplanowano za pieniądze z NIW, nie doszło do skutku, a złożone w NIW dokumenty poświadczające, czyli ankiety i listy obecności - jak twierdzi nasz informator - zostały sfałszowane.

B. zapewnia, że punkt konsultacyjny istniał w siedzibie Federacji, ale z racji obostrzeń pandemicznych działał hybrydowo. "W ramach projektu wsparliśmy sto kilkadziesiąt organizacji" - przekonuje.

Z tego samego powodu nie chce też komentować informacji o zatrudnieniu własnej siostry. W sprawie seminarium B. odsyła nas do informacji w internecie. Znajdujemy tylko jedną wzmiankę o takiej imprezie - na stronie "Fundacji Rozwoju Inteligentnych Specjalizacji". Jej prezes Mariusz Malinowski to współpracownik B. - wiceprezes jego Fundacji Rozwiązania HR.

"Wszystkie działania w ramach projektu zostały zrealizowane zgodnie z założeniami, harmonogramem i budżetem. Wsparcie dla organizacji zostało udzielone w zakładanym zakresie" - podkreśla B. Ale nie ma pewności, czy rozliczenie projektu zostało już złożone w NIW. Zapytaliśmy więc sam Instytut. Dowiedzieliśmy się, że co prawda projekt ma zakończyć się w grudniu 2021, ale w przesłanych - i zaakceptowanych - rozliczeniach za lata 2019-2020 Federacja zdała już relację z utworzenia punktu konsultacyjnego i przeprowadzenia seminarium.

Ze względu na tajemnicę postępowania białostocka prokuratura nie odpowiedziała nam, czy bada tę dotację z NIW. Według ustaleń Onetu, śledztwo dotyczy już 30 postępowań konkursowych na dotacje o łącznej wartości prawie 11 mln złotych.

Jeszcze w maju 2021 śledczy nie wykluczali, że zarzuty mogą usłyszeć też inne osoby. Prokuratura Okręgowa w Białymstoku w odpowiedzi na nasze pytania w tej sprawie wyjaśnia jedynie, że nadal uzupełnia materiał dowodowy.

"Ktoś próbował mnie o jakieś rzeczy pomówić. Mam nadzieję, że wszystko jak najszybciej zostanie wyjaśnione. Domniemuję, że ktoś chce zaszkodzić instytucjom, które prowadzimy czy mnie osobiście. Źli ludzie na krzywdzie innych chcieli coś ugrać" - komentuje śledztwo B.

Paweł B. działa dalej

Paweł B. i Krzysztof Mnich pozostają członkami komitetów monitorujących polskie programy operacyjne w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, gdzie wiceministrem jest zaznajomiony z B., Jacek Żalek. Reprezentują tam... Fundację Biznes i Prawo, z którą związków B. wypierał się w rozmowie z nami.

Do zadań komitetów należy m.in. zatwierdzanie metodyki i kryteriów wyboru projektów ubiegających się o dotacje. Sam B. nie widzi w swoim członkostwie niczego kontrowersyjnego:

"Być może to moje zaangażowanie sprawia, że Ministerstwo nadal korzysta z mojego doświadczenia i mojej wiedzy. Wspieram Komitet całą swoją fachowością" - mówi B.

Jedna z jego fundacji w czerwcu 2021 zorganizowała forum, w którym wzięło udział 250 delegatów ze 150 NGO-sów. Jednym z głównych tematów konferencji było skuteczne pozyskiwanie funduszy UE.