Po co Putinowi była czterogodzinna nudna konferencja prasowa? Mamy pewien domysł [GOWORIT MOSKWA]

• Po raz pierwszy padło na tej „konferencji prasowej” pytanie o straty na froncie. Ale zadano je nie Putinowi, tylko wojskowemu dowodzącemu małym oddziałem. Odpowiedź brzmiała: czterech zabitych.

• O wojnie w Ukrainie i rozmowach pokojowych nie było nic nowego – ale musiało to być zabiegiem zamierzonym.
• Ukraiński ostrzał Rosji? Putin wyjaśnił, że dla Rosji nie ma on znaczenia, za to Rosja odpowiada na to ostrzałem Ukrainy i to wystarczy.
• Pewną nowością była odpowiedź na pytanie o wybory w Ukrainie. Rosja przeprowadzała swoje pod ostrzałem, więc i Ukraina może. Putin może nawet wstrzymać ostrzał Ukrainy daleko od frontu w dniu wyborów. Ale w zamian za zagwarantowanie „praw wyborczych obywateli Ukrainy znajdujących się w Rosji”.
• Putin zechciał też odpowiedzieć na kilka pytań dotyczących dramatycznej finansowej sytuacji ludzi i obiecał, że postara się pomóc.
• Gospodarka Rosji – jak wynika z tabelki, która miał ze sobą władca Rosji – ma się jednak nieźle, a jednostkowe kłopoty finansowe mogą zależeć od tego, co kto lubi kupować. Oraz tego, że ludzie nie potrafią cieszyć „zwykłym szczęściem”. Oraz „kochać mamę”.
• Po co to było? Poza pokazaniem, jak dobrym carem jest Putin, jego ekipa zdobyła unikalne dane o pytających. A jest ich ponad 3 mln. Do analizowania tych danych używa już drugi rok narzędzia tzw. sztucznej inteligencji. Żeby było jeszcze straszniej – narzędzia należącego do komercyjnego banku.

Putin na swą „doroczną konferencję prasową i rozmowy z obywatelami” tym razem spóźnił się – w programie nadawanym w telewizji na żywo – tylko 10 minut. To tak jakby był punktualny. Miał kłopoty z głosem – pokasływał i chrząkał, co mu się jednak nie raz już zdarzało. Nie ustawał w monotonnych opowieściach, które co jakiś czas przerywał jego rzecznik Pieskow, wywołując pytania z sali.

Wszystko trwało grubo ponad cztery godziny. Był to oczywiście kolejny rekord długości „dorocznej konferencji prasowej” – Putin pokazywał tak swoją krzepę i oddanie Rosji. Jednocześnie spotkanie z obywatelami było ewidentnie zaplanowane jako usypiające, infantylne, a zarazem chaotyczne. Co jest stałą linią propagandy, która stara się uniemożliwić obywatelom Rosji zrozumienie tego, co się dzieje. Tym razem żadnych nowości nie było.

Opowieść o sukcesach i straszenie świata

W 2023 roku w „rozmowie z obywatelami” Putin chwalił się postępami na froncie (w 2022 roku konferencji w ogóle nie było). Postępy te były wówczas mniejsze, niż się spodziewano, co władca wyjaśnił „troską o życie żołnierzy”.

W 2024 roku o trosce nie było już mowy, za to postęp na froncie był dynamiczny.

W 2025 roku był za to "nieustający”. Nie zmienia to jednak faktu, że w czwartym roku najazdu Rosja nie zdobyła nawet Donbasu, nie mówiąc Chersońszczyźnie i Zaporożu, które też sobie anektowała i wpisała do konstytucji w 2022 roku. Oraz namalowała na mapie za Putinem.

Nikt o to nie zapytał.

Trzecia z kolei wojenna „konferencja prasowa Putina i rozmowa z narodem” była jednak i tak dużym wyzwaniem. Pomysł jest stary: chodzi o pokazanie Putina jako dobrego cara, do którego poddani kierują prośby. Takie, jakie w cywilizowanym kraju rozwiązuje wójt (brak wody pitnej, brak ogrzewania albo drogi).

Tymczasem było to pierwsze „spotkanie z narodem”, gdy cała europejska Rosja – a nie tylko pogranicze – jest z powodu wojny wywołanej przez Putina pod ostrzałem ukraińskich dronów (tej nocy alarm został ogłoszony w Tatarstanie, obwodzie orenburskim, lipieckim, orłowskim, ulianowskim, w Kraju Stawropolskim i Mordowii). Gdy Putin przemawiał, alarm był na okupowanym Krymie. Prace wstrzymały lotniska w Gelendżyku, Jarosławiu, Wołgogradzie, Tambowie, Penzie, Saratowie, Kałudze, Władykaukazie, Groznym i Krasnodarze.

Pytanie o te ataki padło dopiero w czwartej godzinie programu. „Jaka będzie odpowiedź Rosji. I jak obroni się Kaliningrad?”.

„Zagrożenia będziemy niszczyć” – obiecał Putin. „A jeśli chodzi o niszczenie naszej cywilnej infrastruktury, to nasze wojska odpowiadają na to, ostrzeliwując Ukrainę”. „A poza tym ostrzał Rosji nie przyniesie pożądanych przez Ukrainę rezultatów”.

W zeszłym roku Putin wiele nadziei wiązał z Trumpem, który dopiero szykował się do przejęcia władzy. Wtedy też postraszył swoją superbronią – proponował nawet pojedynek: Putin uderzy w Kijów Oriesznikiem, a zachodnia obrona powietrzna spróbuje go zestrzelić.

Od tego czasu Putin co kwartał ogłasza rozpoczęcie seryjnej produkcji Oriesznika (ostatni raz – 17 grudnia). Z tym że białoruski Łukaszenka ogłosił 18 grudnia, że Oriesznik jest już na Białorusi.

19 grudnia Putin też zaczął „konferencję prasową” od pytania o sytuację wojenną, ale była to opowieść nudna, bez propozycji pojedynkowania się na rakiety czy grożenia kolejną wojną światową i niszczeniem życia na Ziemi.

Nowe sukcesy w roku 2025

Doroczna konferencja – przypomnijmy – nie jest wydarzeniem punktowym. Od kilkunastu dni propaganda Kremla relacjonowała proces zbierania pytań do Putina. I widać już było zamierzenie władzy, by rozdzielać temat wojny i geopolityki od „problemów zwykłych ludzi” (prowadzący „konferencję” Paweł Zarubin i Jekatierina Bieriezowskaja należą do tych „dziennikarzy”, którzy sami nie wymyślają pytań. Zresztą i pytania z sali też były ustawione – zadający je czasami się wysypywali: „Proszę wybaczyć, jestem zdenerwowana, bo nie wiedziałam, KIEDY mnie pan zapyta” – mówi dziennikarka na sali do Putina, który właśnie udawał, że ją wybiera spośród setek innych zgłoszeń).

O wojnie Putin wypowiedział się ostentacyjnie i ostro wcześniej – na posiedzeniu „poszerzonego kolegium kierownictwa MON” 17 grudnia. I pogroził Oriesznikiem. Negocjacje pokojowe w Ukrainie komentowali też jego najbliżsi współpracownicy.

Na „konferencji prasowej” miało być raczej o braku wody pitnej.

„W naszej wsi jest tylko woda techniczna, której pić nie można” – skarżyli się ludzie, a słynny i odznaczony orderem bohatera Rosji Jewgienij Poddubny nie pytał o sytuację na froncie, ale o brak wody w Doniecku (Putin: „zbudujemy wodociągi, niestety, istniejąca tam sieć traci 68 proc. wody”).

Miało być też o braku bankomatów albo problemach z czytelnictwem w Rosji lub z „kapitałem macierzyńskim", który Putin płaci za urodzenie dziecka – jednak pieniędzy tych nie można użyć np. na doprowadzenie do mieszkania ogrzewania i ocieplenia go. Było pytanie od wojennej wdowy, której mąż poległ dwa lata temu, a ona nie dostała do tej pory świadczeń. Od pana, którego nie stać na kurczaki i od pani, która nie ma na życie. I w sprawie braku dopłat do leków.

Niekończące się sukcesy na froncie

„Jak osiągniemy cele SWO – pokojowo czy siłą?” – zapytali jednak na początek prowadzący, demonstrując głęboką wiarę w powodzenie planów Putina

Chrząkający Putin ogłosił: „Nie widzimy gotowości do rozmów ze strony Ukrainy o kwestii terytorialnej”. Potem rozwinął starą opowieść, że za wojnę odpowiada Ukraina i to ona nie chce się poddać, więc to wszystko jej wina. „Choć rzeczywiście są gotowi do jakiegoś dialogu. My możemy rozmawiać na zasadach określonych w czerwcu 2024 i w sprawie pierwotnych przyczyn” [te warunki to oddanie Rosji czterech niezdobytych od 2022 roku regionów i rezygnacja z suwerenności – bowiem Moskwa chce mieć wpływ na to, co dzieje się w reszcie Ukrainy oraz zablokowanie jej prozachodnich aspiracji – red.].

Dziennikarz NBC dopuszczony do głosu w drugiej godzinie programu zapytał, czy – wobec gotowości Ukrainy do ustępstw i nieprzejednanego stanowiska Rosji Putin nie czuje się winny śmierci na wojnie. Putin dał tę samą powtarzaną od lat opowieść o tym, że to nie „Rosja zaczęła”. A Rosja już poszła na kompromis, w czasie spotkania z Trumpem na Alasce 15 sierpnia. Tymczasem potem te propozycje zostały pogorszone, z powodu nacisku Ukrainy i „jej europejskich partnerów”.

W czwartej godzinie – że uzna wybory w Ukrainie, jeśli będą przeprowadzane także w Rosji, bo „żyją tu miliomy Ukraińców”. Pod takim warunkiem może nawet nie ostrzeliwać Ukrainy w dniu wyborów – ale nie na froncie, tylko w głębi kraju.

Tymczasem pytany przez „gospodarzy” programu o sytuację na froncie, Putin szczegółowo opowiadał zdobywaniu połowy lub części małych miejscowości. Zapewnia, że sytuacja jest bardzo dobra. „Wyczerpanie rezerw Sił Zbrojnych Ukrainy powinno zachęcić reżim w Kijowie do pokojowego zakończenia konfliktu”.

Problem z Kupiańskiem i pytanie o zabitych

Warto zauważyć, że na początku pełnospektaklowej wojny w 2022 do wymieniania zdobytych miejscowości Moskwa używała rzecznika MON. Starania Putina, by wyliczyć wszystko, były więc znaczące. Tak jak to, że zaprosił na swoją konferencję wojskowego, bohatera Rosji z Kałmucji, który miał zaświadczyć, że wszystko, co Putin mówi o zdobywaniu Siewierska, jest prawdą.

Zaproszony wojskowy z pewnym trudem powtórzył raport, jaki miał zdać przed Radą Bezpieczeństwa Putina. („Problem zdobycia Siewierska polegał na tym, że jest to miasto na równinie” „Nastrój wojskowych jest taki, że popieramy kurs wodza naczelnego i wypełnimy postawione zadania”).

Po raz pierwszy na konferencji Putina padło pytanie o zabitych (jedyna pewna dana to 5 tys. zabitych – liczba podana jesienią 2022 roku). Ale odpowiadał na to żołnierz, który dowodził 84 żołnierzami, a nie wódz naczelny. Z 84 zginęło czterech. „Gdyż posuwaliśmy się małymi grupami” – zatem były to straty wyjątkowo małe.

Sam Putin, przy okazji pytania z sali, obiecał stworzyć centrum do „poszukiwania zaginionych na froncie”.

Sytuacja gospodarcza jest świetna (choć bywało lepiej)

Pytanie od prowadzących: „Wojna to ciężkie zadanie dla gospodarki. Czy może ona nadal rosnąć?”.

Na szczęście Putin miał ze sobą kartkę z danymi. Wzrost PKB wyniósł w 2025 rok 1 proc., ale w ciągu trzech lat (to ostatnio nowa miara sukcesu) – 9,7. W Europie – ledwie 3,1 proc.

Dalej Putin zarzucił publiczność kolejnymi procentami mającymi świadczyć o tym, że produkcja rośnie, inflacja spada, metry kwadratowe się budują, a płace rosną („choć rzeczywiście mniej niż w latach poprzednich”). I ogólnie rzecz biorąc, gospodarka Rosji wyróżnia się na plus wśród gospodarek krajów rozwiniętych.

Nikt tego nie kontrował, choć w Rosji właśnie podniesiono podatki, a raporty kremlowskich ekonomistów ostrzegają o wyczerpywaniu się gospodarczych rezerw. Po prostu rzecznik Pieskow oddał mikrofon dziennikarzowi z Syberii, a ten zapytał o sybirski akcelerator fotonów.

Potem znalazły się jednak pytania o rosnące ceny i to, że ludzi nie stać na jedzenie. Putin jednak powiedział, że choć dane statystyczne może nie odnoszą się do konkretnych stacji, to jednak pokazują sytuację. Rzeczywiście, jeśli ktoś kupuje dużo drobiu, to ze względu na jego koszyk zakupów może mu nie starczać. Ale w zeszłym roku drogie były jajka, a teraz są tanie.

Putin dobry car

Cała konferencja była zorganizowanym pokazem infantylizmu. Ludzi – także na sali – zmuszono do konkurowania o uwagę. A ponieważ nie wolno było wnosić w tym roku dużych plakatów, to przebierali się w regionalne stroje i na kartkach A4 wypisywali różne hasła. Chłopak, który chce zapytać o problemy demograficzne, przyszedł z kartką „Chcę się ożenić”. Siedząca w drugiej części sali kobieta ma też jakieś pytanie i kartkę „Chcę wyjść za mąż”. Co prowadzącym program kremlowskim „dziennikarzom” daje pretekst do żartów typu „Czemu nie siedzicie razem”.

Potem Putin – na pytanie o problemy z demografią Rosji – zaczął opowiadać, że kobiety powinny zrozumieć szczęście wynikające z macierzyństwa, a wszyscy – czym jest „zwyczajne ludzkie szczęście".

Kamera pokazywała zadającą pytanie, jak z zachwytem wysłuchuje tych objaśnień.

Chłopak z kartką „chcę się ożenić”, został w końcu przez władcę zauważony. Oświadczył się więc przed całą publicznością i zaprosił Putina na wesele (narzeczona oglądała transmisję, i jak doniosła po godzinie agencja TASS, przyjęła oświadczyny). A potem poprosił Putina o pomoc w spłacie kredytu na mieszkanie, bo to ułatwi im założenie rodziny.

Putin doradził, że dzieci będzie więcej, jeśli ludzie będą się wcześniej pobierać. „Jak na Kaukazie”. Nie należy natomiast bez końca oczekiwać na poprawę sytuacji materialnej albo zdobycie wykształcenia.

Dlaczego jest konferencja prasowa, a nie ma orędzia do Dumy?

Opisujemy to zadziwiające wydarzenie, bo „konferencja prasowa Putina i rozmowa z narodem” – nudna czy nie – jest traktowana przez propagandę Kremla jako danie obowiązkowe. Tylko w 2022 roku, na początku najazdu na Ukrainę, się nie odbyła.

Poprzedza to wydarzenie propagandowy spektakl napędzający pytania do Putina. Propaganda raportuje, o co ludzie pytają i tworzy z nich opowieści o cudach, które zdarzyły się prostym ludziom dzięki interwencji władcy.

• Np. starsza tracąca wzrok kobieta, która nie mogła dostać się do lekarza, po telefonie do Putina została zbadana w ciągu doby, a pomógł jej zatrudniony w call center tego nadzwyczajnego przedsięwzięcia niewidomy weteran wojny w Ukrainie („Wiesti”, 18 grudnia).
• Dwaj chłopcy, nie wiedząc nic o sobie, zgłosili na infolinie chęć przejechania się transporterem opancerzonym. I stał się cud, bo chłopcy razem przejechali się transporterem.

Czyli – mówi propaganda – trzeba przedstawić Putinowi swoje żale. Bo naprawdę istnieje szansa (zapewnia o tym rzecznik Pieskow), że Putin osobiście je zobaczy.

Oczywiście spektakl ten buduje w społeczeństwie pozycję Putina i nie pozwala pojawić się myśli, że możliwy jest świat bez Putina. Co wprost mówi Pieskow. Ujawnia przy tym, że niesprawność państwa działa na korzyść oligarchii skupionej wokół Putina:

„Otrzymujemy wiele pytań, które nie są tak naprawdę pytaniami, a problemami. Niektóre z nich dotyczą osób zainteresowanych jakąś sprawą, a inne to prośby o pomoc. Zaczynamy się temu przyglądać i okazuje się, że po prostu nie skontaktowali się z władzami regionalnymi, a rozwiązanie było na wyciągnięcie ręki. Ludzie naturalnie wolą najpierw zwrócić się do Putina. Ale to zaufanie do prezydenta i wiara w niego”.

Ale sądzimy, że nie tylko o boskość Putina tu chodzi. Bo np. Putin rezygnuje z innej celebry – orędzia przed Zgromadzeniem Narodowym. W tym roku go np. nie było. W marcu było zapowiedziane na maj, a – wedle obietnic z września – miało być w grudniu. „Prezydent nie zdecydował jeszcze o dokładnej dacie. Jak tylko to nastąpi, poinformujemy was” – powtórzył to samo, co zawsze Pieskow 18 grudnia.

Ponieważ rzecznik Putina zapewniał w 2025 roku, że termin tego wystąpienia nie ma związku ze stanem negocjacji z USA w sprawie Ukrainy, mamy podejrzenie bliskie pewności, że to właśnie brak efektów tych negocjacji nie pozwala Putinowi wystąpić z politycznym orędziem przed Dumą.

Pytania do Putina jako źródło wiedzy o nastrojach

Już w zeszłym roku pytania do Putina, których było 2,6 miliona (teraz – ponad 3 mln) analizowała rosyjska „sztuczna inteligencja” – narzędzie GigaChat wypożyczone z komercyjnego Sbierbanku. Teraz do tego władza zachęcała poddanych, by pytania składali za pośrednictwem nowego komunikatora Max, który ma zastąpić zachodnie, bo – w przeciwieństwie do nich jest dla Kremla przezroczysty i pozwala śledzić obywateli.

„Pytania do Putina” pozwala zebrać dane osobowe, zainteresowania, problemy, a także dane biometryczne – głos, wizerunek, nastrój. A przy okazji dane o bliskich. Kreml ma już dane porównawcze z dwóch poprzednich edycji „rozmowy” z czasów wojny. Propaganda wmawia odbiorcom, że wszystko to służy do tematycznego podzielenia pytań i ustalenia, co sprawia największy problem. Oraz do automatycznego kierowania pytań do odpowiednich urzędów (tak oto AI ma zastąpić edukację obywatelską).

Ze względu na skalę zbieranych w toku tego przedsięwzięcia danych wydaje się jednak, że służy ono nie temu, żeby Putin „odpowiadał”, ale żeby władza mogła przyjrzeć się sytuacji poddanych. Putin – tak jak nie może liczyć na prawdziwe raporty wojskowe i gospodarcze – nie za bardzo może liczyć na dane socjologiczne.

Jego poddani nauczyli się bowiem odpowiadać rządowym ankieterom, że mają pełne zaufanie do Putina.

Co innego, kiedy poddany mówi prawdę, bo ma nadzieję, że Putin usłyszy i załata dziurę w drodze.

„Narzędzie się uczy”

Sam Pieskow przyznał, że narzędzie Sbierbanku od ostatniego roku nauczyło się analizować emocje. A Putin, który wedle zapewnień swego rzecznika przeszedł 1,5-godzinny „briefing o sztucznej inteligencji”, powiedział 19 listopada, że w przyszłości GigaChat Sbierbanku „umożliwi monitorowanie odpowiedzi i śledzenie powtarzających się zapytań”. „Pozwoli nam to jak najszybciej przekazać prezydentowi pełną perspektywę społeczną w trakcie procesu przygotowawczego” – doprecyzował rzecznik Kremla.

Jak po zeszłorocznej imprezie ustaliła władza, 46 proc. zadających pytanie do Putina było zadowolone z odpowiedzi udzielonych przez administrację. Był to wzrost „o 5 procent”. Jak widać, pytania są obrabiane bardziej szczegółowo.

Oczywiście nikt w Rosji nie zapyta, kto dostaje te dane i co z nimi robi. RODO tam nie ma. Ale miliony pytań mogą pomóc w szacunkach, „ile to jeszcze wytrzyma”. I czy rzeczywiście – jak wierzy Putin – Ukraina padnie pierwsza.

Wojny może nie będzie, ale nowych operacji specjalnych Putin nie wyklucza

W końcu trzeciej godziny Steve Rosenberg z BBC zapytał Putina o przyszłość Rosji. Czy nadal karane będą poglądy niezgodne ze stanowiskiem władz? Nadal będzie wyłączany w kraju internet? Czy będą kolejne operacje specjalne? Władza w Rosji jest w pana rękach, więc i jej przyszłość – stąd pytanie – wyjaśnił Rosenberg.

Putin: Chodzi pewnie o ustawę o agentach zagranicznych? Nasze prawo nie jest tak surowe jak za granicą.

Wyglądało na to, że Putin nie wie o przepisach karzących więzieniem za wpisy w mediach społecznościowych, które nie podobają się władzy, i karzące grzywną za niewłaściwe pytania w wyszukiwarce.

Francuski dziennikarz zapytał więc Putina o sprawę naukowca Laurenta Vinátiera, który przebywa w więzieniu w Rosji pod zarzutem naruszenia ustawy o „zagranicznych agentach”, a teraz grozi mu zarzut szpiegostwa. Putin nic o sprawie nie wiedział, ale obiecał się dowiedzieć.

Wracając do operacji specjalnych, to nie będzie ich – mówił Putin w odpowiedzi na pytanie BBC – jeśli będziecie nas szanować i nie będziecie oszukiwać, że nie rozszerzycie NATO.

Usłużny prowadzący Zarubin dodał, że BBC jest proukraińska, odważyła się nawet na konflikt z prezydentem USA. „To dlatego – wyjaśnił Putin – że Wielka Brytania chce ukryć swoje wewnętrzne problemy przed obywatelami”.

Po czym Putin – mimo delikatnych protestów własnego rzecznika – zaczął opowiadać, jak bardzo nie rozumie stanowiska szefa NATO Marka Ruttego, że trzeba szykować się do wojny z Rosją. „To inteligentny człowiek, wiem, inteligentny, systemowy i skuteczny premier. Holenderska gospodarka jest w dobrej kondycji i to po części jego zasługa. Ale co on mówi? Naprawdę chcę zapytać: posłuchajcie, dlaczego mówicie o wojnie z Rosją?”.

***

Od początku pełnoskalowej napaści Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku śledzimy, co mówi na ten temat rosyjska propaganda. Jakich chwytów używa, jakich argumentów? Co wyczytać można między wierszami?

UWAGA, niektóre z linków wklejanych do tekstu mogą być dostępne tylko przy włączonym VPN.

Cały nasz cykl GOWORIT MOSKWA znajdziecie pod tym linkiem.