Polityczny koniec Netanjahu? Prokurator generalny zarzuca mu korupcję, a Izraelczycy wolą opozycję

Po awanturze wokół konferencji bliskowschodniej i wypowiedziach izraelskich polityków na temat polskiego antysemityzmu – najpierw premiera Benjamina Netanjahu, a potem ministra w jego rządzie, Israela Katza – prawicowe media nie przestają stawiać śmiałych hipotez dotyczących relacji polsko-żydowskich.

Politycy i dziennikarze z mediów prorządowych protestujący przeciwko obciążaniu wszystkich Polaków winą za współudział w Zagładzie czy antysemityzm, sami nie mają problemu z tym, by przypisywać abstrakcyjnym „Żydom” negatywne cechy czy złe intencje – powielając przy tym utrwalone antysemickie stereotypy.

W tej absurdalnej narracji wszystkim Żydom przypisuje się „antypolskie” postawy, a Izraelczyków przedstawia się jako przyklaskujących ochoczo Netanjahu i jego rządowi.

Tymczasem Netanjahu cieszy się rekordowo niskim zaufaniem społecznym i wiele wskazuje na to, że po dziesięciu latach sprawowania rządów, będzie zmuszony oddać stery w ręce opozycji.

Jak do tego doszło? Kluczowe powody są dwa: ciążące na premierze zarzuty korupcyjne i społeczne zmęczenie ultrakonserwatywnym, prawicowym populizmem.

Netanjahu pod ostrzałem

Izraelski Prokurator Generalny Awichaj Mandelblit, oficjalnie wysunął w stosunku do Netanjahu zarzuty korupcyjne.

Jest to sytuacja bez precedensu i może oznaczać koniec politycznej kariery Netanjahu, którego pozycja w ostatnich latach wyraźnie słabła.

W poprzednich wyborach ledwo sformował rząd dzięki koalicji zapewniającej mu nieznaczną większość parlamentarną w ławach 120-osobowego Knesetu. Kolejne, przedterminowe wybory rozpisane są na 9 kwietnia.

W czwartek 28 lutego Netanjahu wydał oficjalne oświadczenie, w którym oskarżył dwoje prokuratorów stanowych – Liat Ben Ari oraz Shaia Nitzana – o przekroczenie uprawnień i celowe działanie na jego niekorzyść. Wnosił do resortu sprawiedliwości o oddalenie zarzutów, twierdząc, że są rezultatem prześladowania na tle politycznym. W nocy z 28 lutego na 1 marca Ajjelet Szaked, Minister Sprawiedliwości Izraela, uznała próbę odwołania się od prokuratorskiej decyzji za bezzasadną.

Zarzuty dotyczą nie tylko korupcji, ale również inicjatyw ustawodawczych podejmowanych w celu nadania uprzywilejowanego statusu mediom przychylnym premierowi.

Wszystkie grzechy Bibiego

Pełna lista zarzutów wciąż nie została przedstawiona, a Prokuratora Generalna nie chce ujawniać szczegółów sprawy przed oficjalnym przesłuchaniem Netanjahu, które zaplanowano na kwiecień.

Jednym z kluczowych elementów aktu oskarżenia ma być wątek szeroko zakrojonej współpracy Netanjahu z jednym z największych izraelskich koncernów medialnych - Bezeq Telecom Israel. Premier, w zamian za regularne publikowanie pozytywnych informacji o sobie i swojej rodzinie, miał doprowadzić do zmian w ustawie o regulacji rynku medialnego, które przyniosły korporacji zysk rzędu setek milionów dolarów. Ułatwiał też koncernowi uzyskiwanie pozwoleń, które zapewniały mu przewagę nad konkurencją w różnych aspektach działalności. O „Sprawie Bezeq”, znanej też pod nazwą „CASE 4000” głośno jest od grudnia zeszłego roku. Prokuratura przesłuchała wówczas ponad 60 uwikłanych w nią świadków, wyciągając z przesłuchań jednoznaczne wnioski.

Nie jest to jedyny przypadek korumpowania mediów przez Netanjahu. Równolegle do „CASE 4000” toczą się w stosunku do niego postępowania „CASE 2000” i „CASE 1000”. Pierwsze z nich dotyczy nielegalnej współpracy z wydawcą popularnego dziennika „Yedioth Ahronoth”. W zamian za jego przychylność Netanjahu miał forsować w rządzie zmiany legislacyjne, które utrudniły funkcjonowanie jego największemu rynkowemu rywalowi – gazecie "Israel Hayom".

Drugie opisuje związki Netanjahu z Hollywoodzkim miliarderem i producentem filmowym żydowskiego pochodzenia, Arnonem Milchanem, od którego premier przyjmować miał liczne łapówki.

Poza próbami przejęcia w kraju nieformalnej kontroli nad mediami Netanjahu dopuścił się też innych czynności o charakterze korupcyjnym oraz licznych oszustw finansowych.

Świadkowie twierdzą również, że premier przyjmował luksusowe prezenty od środowisk biznesowych w zamian za lobbowanie w rządzie ich interesów.

Zarzuty kryminalne przedstawione Benjaminowi Netanjahu, będące efektem toczącego się od przeszło dwóch lat śledztwa, są pierwszym w historii przypadkiem postawienia premiera przed sądem z ramienia Prokuratora Generalnego. Izraelska prokuratura jest ciałem niezależnym politycznie i może kierować akty oskarżenia przeciwko reprezentantom Knesetu, nie wyłączając Premiera i Rady Ministrów.

Pełna lista zarzutów zostanie udostępniona mediom do wglądu w kwietniu, po oficjalnym przesłuchaniu premiera.

Polityka agresji bez aprobaty społeczeństwa

W obliczu nadchodzących wyborów i ciążących na nim zarzutów Netanjahu zaostrzył w ostatnich miesiącach retorykę polityczną. Polityka eskalacji antagonizmów miała pomóc mu w odzyskaniu kontroli nad nastrojami społecznymi wśród wyborców.

Bezkompromisowe stanowisko w sprawie Iranu, które zaprezentował w połowie lutego na szczycie bliskowschodnim w Warszawie, plany renegocjacji zeszłorocznego rozejmu w sprawie Strefy Gazy oraz podnoszenie po raz kolejny kwestii współpracy Polaków z nazistami w czasie II wojny światowej nie przyniosły jednak oczekiwanego rezultatu.

W sondażu przedwyborczym z 28 lutego, zleconym przez "Israel Hayom", poparcie dla Netanjahu wyraża jedynie 28 proc. ankietowanych. 40 proc. jest przeciwko, 32 proc. nie ma na ten temat zdania. Z kolei lutowe sondaże zlecone przez Maagar Mochot/Israel Hayom, i24 News i Midgam/Channel 12 - przewidują wygraną ugrupowań Benjamina „Benny’ego” Gantza i Yaira Lapida, aktualnych liderów tzw. koalicji biało-niebieskich, powstałej 21 lutego 2019

z połączenia Telem, Yesh Atid i Hosen L'Yisrael.

Przewaga niebiesko-białej koalicji w przedwyborczym wyścigu pozwala sądzić, że Izraelczycy są już zmęczeni radykalną polityką Likudu, kojarzoną z ultrakonserwatywnym prawicowym populizmem.

Program partii Hosen L'Yisrael (ang. Israel Resilience Party) Benny’ego Gantza – głównego ugrupowania opozycyjnej koalicji – opisywany jest jako centrystyczny lub centro-lewicowy. Stawia nacisk na powszechną opiekę medyczną (na liście priorytetów jest m.in. budowa nowych szpitali), pokojowe rozwiązanie sporu irańsko-izraelskiego, równy dostęp do edukacji, rozwój rolnictwa, ochronę praw mniejszości, częściową liberalizację prawa gospodarczego i zacieśnianie stosunków ze światem arabskim, głównie z Egiptem i Jordanem.

Gantz utrzymuje jednak, że zakaz osiedlania się Palestyńczyków poza granicą tzw. muru bezpieczeństwa, oddzielającego Izrael od Zachodniego Brzegu Jordanu, jest konieczny dla zapewnienia ochrony izraelskich obywateli i nie ma zamiaru go uchylać.

„Jeszcze tak dobrze nie było”

Trudno na tym etapie wyrokować, jaka będzie wizja polityki zagranicznej koalicji w odniesieniu do Unii Europejskiej, w tym Polski. Aktualnie relacje na linii Polska-Izrael noszą znamiona kryzysu dyplomatycznego. Delegacji z Polski zabrakło na szczycie Grupy Wyszehradzkiej w Jerozolimie, który odbył się mimo to. Tymczasem Jarosław Kaczyński, w wywiadzie dla RMF FM z 2 marca 2019 powiedział, zapytany o relacje z Izraelem: „To może paradoksalne, co ja mówię, ale jeszcze tak dobrze nie było”.