Polski Ład odbiera mi część emerytury. To złamanie społecznej umowy [MÓJ TEKST ROKU]

Ten tekst napisałem w maju 2021 ze złości. Wahałem się, czy go publikować. Liczyłem się z tym, że czytelnicy mi dołożą za to, że jestem zamożnym emerytem, a żal mi stracić 200 zł miesięcznie. I rzeczywiście, nieźle mi się dostało, choć byli i tacy, którzy uważali, że emerytur - nawet tych wysokich - nie powinno się obniżać. W każdym razie chyba żaden z moich tekstów nie wywołał tylu emocji i komentarzy.

Minęło 7 miesięcy. W tym czasie przeczytałem sporo podobnych protestów. Rząd się jednak nimi nie przejął i już w styczniu 2022 odbiorę niższą emeryturę. Żeby chociaż moja składka zdrowotna została dobrze wykorzystana. Ale jakoś trudno mi w to uwierzyć.

Poprosiliśmy autorów/autorki OKO.press, by wybrali jeden swój tekst lub podcast opublikowany w 2021 roku – najważniejszy, najtrudniejszy, najbardziej poruszający lub po prostu – we własnej ocenie – najlepszy.

Tekst Sławomira Zagórskiego został opublikowany 23 maja 2021 roku w cyklu "Widzę to tak".

W grudniu 2020 roku skończyłem 65 lat i zacząłem pobierać emeryturę. Pracuję wprawdzie dalej, pisząc głównie dla OKO.press, ale mieszkam na wsi i nie jestem etatowym pracownikiem redakcji.

Wcześniej niemal całe życie pracowałem na etacie. Miałem szczęście pracować dużo i dostawać za to godziwą zapłatę. Mój kapitał początkowy, a także składki odprowadzane przez pracodawców, były więc wysokie. W efekcie moja emerytura po waloryzacji w marcu 2021 wynosi 7228,70 zł brutto.

Wiem, to na polskie warunki naprawdę dużo. Czuję się nawet nieswojo, dowiadując się, że równie ciężko pracujące koleżanki i koledzy dostali emerytury dwukrotnie niższe. W zasadzie nie powinienem się tak czuć. Swoją emeryturę wypracowałem ciężką pracą. Nikt mi jej nie dał w prezencie.

Prawdopodobnie stracę

Niedawno dowiedziałem się, że zgodnie z planami PiS ogłoszonymi w Polskim Ładzie, moje świadczenie prawdopodobnie ulegnie istotnej obniżce. Przypomnę, że rządzący zapowiadają z jednej strony podwyższenie kwoty wolnej od podatku, z drugiej nowe, mniej korzystne rozliczanie składki zdrowotnej.

Piszę, „prawdopodobnie” stracę, ponieważ z dotychczasowych zapowiedzi trudno wywnioskować jak od stycznia 2022 zostaną potraktowane osoby pobierające wyższe emerytury. O niejasnym przekazie rządzących wypowiada się na stronie Business Insider dr Antoni Kolek, prezes Instytutu Emerytalnego.

Według rządzących z pewnością zyskają emeryci dostający niskie świadczenia – takich w Polsce jest zdecydowana większość.

źródło: ZUS

Według danych z Instytutu Emerytalnego, cytowanych w OKO.press przez Bartosza Kocejko, na zmianach ogłoszonych w Polskim Ładzie najwięcej zyskają raczej „średniacy”, osoby, których emerytura wynosi 2500 zł brutto. Im w kieszeni zostanie dodatkowo 184 zł co miesiąc. Ci, którzy otrzymują 4000 zł brutto, zyskają już tylko 68 zł miesięcznie, zaś osoby, których świadczenie sięga 5000 zł, na nowych przepisach stracą co miesiąc 9 zł.

Emerytalni krezusi

Jednym słowem w przypadku osób biorących emeryturę powyżej 5000 zł brutto wyższa kwota wolna nie zrekompensuje zmian w rozliczaniu składki zdrowotnej. Dotyczy to ok. 5 proc. polskich emerytów, tj. ok. 300 tys. osób.

Według wyliczeń dr. Łukasza Wacławika z Wydziału Zarządzania krakowskiej AGH, cytowanego przez „Wyborczą”, osoba, która wypracowała emeryturę 5600 zł brutto, po zmianach dostanie 52 zł mniej na miesiąc, co oznacza 624 zł mniej w skali roku. Przy emeryturze 5700 w skali roku straci 744 zł. I tak dalej….

Będą więc emeryci, którzy rocznie stracą tysiąc złotych lub więcej.

Najwyraźniej znajdę się w tej grupie. Z danych ZUS z 2020 r. liczba osób pobierających po zeszłorocznej waloryzacji emerytury powyżej 7 tys. zł wyniosła 35,8 tys. i wyraźnie wrosła (w porównaniu z rokiem 2019 aż o 70 proc.!). Emerytury w wysokości ponad 10 tys. zł dostawało 991 osób, w tym 18 osób ponad 15 tys. zł.

Mam lewicowe przekonania i jestem za sprawiedliwością społeczną, za wsparciem niezamożnych, ale nie w sposób, do jakiego chce mnie zmusić rząd.

Chętnie zgodzę się na niepobieranie 13. emerytury. Uważam wręcz, że przyznanie jej wszystkim, niezależnie od wysokości już pobieranych świadczeń, było błędem.

Zgodzę się również bez szemrania, żebym – jako bogaty emeryt – nic na planowanych zmianach nie zyskał. Ale ze stratą czegoś, na co sam przez całe życie pracowałem, trudno mi się zgodzić.

Emeryci gorsi od pracowników?

Dodam jeszcze, że w Polskim Ładzie jest mowa o uldze w PIT dla osób zatrudnionych na umowę o pracę, osiągających roczny dochód w przedziale 70-130 tys. zł. „Dzięki temu reforma będzie neutralna dla podatników zatrudnionych na umowę o pracę z dochodem od 6 do 10 tys. miesięcznie” – czytamy w rozdziale pt. „Uczciwa praca – godna płaca” (str. 46). Sformułowanie jest zupełnie jasne – ulga nie dotyczy emerytów.

Tak to zresztą zrozumieli eksperci z CenEA – z ich szacunków wynika, że kilka procent gospodarstw 60/65+ straci na reformie. Zamożniejsi emeryci – tacy jak ja – mają wiec pełne prawo interpretować, że to właśnie w ten sposób stracą na Polskim Ładzie. Dlaczego rząd traktuje emerytów gorzej niż pracowników? Jakie to ma uzasadnienie? Jeśli ono istnieje, niech je rząd przedstawi.

W tym samym Polskim Ładzie rząd zachęca mnie do pracy na emeryturze. „Pracownicy, którzy osiągną wiek emerytalny 60/65 lat i nie przejdą na emeryturę, lecz zdecydują się kontynuować pracę, nie zapłacą podatku dochodowego (do poziomu progu podatkowego), co zwiększy ich pensję netto” (str. 122).

I wreszcie – rząd likwiduje 14. emeryturę, która była znacznie korzystniejsza dla ubogich emerytów niż wyższa kwota wolna z Polskiego Ładu. Otrzymywali ją nawet emeryci ze świadczeniem poniżej minimalnego. Liczba tych ostatnich – notabene – rośnie. Jest ich już ponad 300 tys. Kwota wolna da takim osobom bardzo niewiele – już dziś nie płacą podatku dochodowego, bo prawie nie mają dochodów.

Może niech rząd, szukając źródeł finansowania swoich pomysłów z Polskiego Ładu, rozważy wprowadzenie progu dochodowego uprawniającego do pobierania 13. emerytury. Taki próg istniał w przy likwidowanej właśnie „czternastce”, wynosił 2900 zł brutto. Emeryci tacy jak ja nie dostawali więc świadczenia – uważam, że słusznie, i podobny, w istocie całkiem wysoki próg, można z powodzeniem wprowadzić przy 13. emeryturze.

Ale niech rząd nie odbiera ludziom emerytur, które sobie sami przez całe życie wypracowali. To złamanie umowy społecznej.

Komu pomóc, komu zabrać?

Pracując jeszcze i biorąc emeryturę, jestem w stanie pomagać kilku osobom, którym powodzi się znacznie gorzej ode mnie. Ale chciałbym to nadal robić z własnej woli i wspierać wybrane przeze mnie osoby, a nie być do tego - w sposób, na jaki nie mam wplywu - być zmuszonym przez rząd.

Rozumiem rządzących, że chcąc ulżyć rzeszy emerytów pobierających przeciętne świadczenia, muszą gdzieś te pieniądze znaleźć (czytaj: komuś je odebrać). Ale upieram się, że nie powinni to być choćby najlepiej uposażeni inni emeryci. Emeryci, których możliwości zarabiania albo już się skończyły, albo za chwilę się skończą. Którzy mają przed sobą widmo większych wydatków na leki i prywatną ochronę zdrowia. Którzy chcą jeszcze choć trochę wspomóc własne dzieci i wnuki.

Jeśli ten tekst jest na wyrost, bo de facto na zmianach zyskają wszyscy emeryci, to przepraszam. W takiej jednak sytuacji rządzący powinni to od początku przyzwoicie i jasno zakomunikować. Najwyraźniej nie przejmują się jednak liczącą 300 tys. grupą wyborców.

PS: 7 stycznia 2022 minister finansów Tadeusz Kościński poinformował: "Wdrożymy rozwiązanie, dzięki któremu w efekcie Polskiego Ładu dla osób z emeryturą do 12 800 zł brutto obciążenie podatkiem i składką się nie zmieni. Reforma będzie dla nich neutralna". A zatem wysokość mojej emerytury w wyniku wprowadzenia Polskiego Ładu ostatecznie się nie zmieni. Stracą tylko nieliczni emerytalni krezusi, którzy wypracowali świadczenia powyżej 12 800 zł brutto.

Skąd właśnie ten próg? Wynika on z ulgi dla klasy średniej. Minister Kościński zapewnił, że pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę nie tracą na reformie podatkowej przy zarobkach właśnie do 12 800 zł brutto miesięcznie. Pierwotnie ulga dla klasy średniej miała nie obejmować emerytów.

Szkoda, że rząd nie wprowadził tej poprawki od razu, tylko zwlekał z tym 7,5 miesiąca. Sądzę, że przeważyły tu dopiero protesty górników, a także liczne zapowiedzi pozwów zbiorowych. Trudno więc chwalić mi rząd za ten ruch, aczkolwiek uznaję go za działanie we właściwym kierunku.