Precedensowy wyrok SN. Kościół ma zapłacić milion złotych zadośćuczynienia gwałconej ofierze księdza

We wtorek 31 marca SN oddali i - częściowo - odrzucił kasację Towarzystwa Chrystusowego, które w 2018 r. przegrało z Katarzyną, ofiarą księdza pedofila.

Sprawa Katarzyny, wielokrotnie gwałconej i bitej przez księdza, wyszła na jaw w 2017 roku. Opisała ją w reportażu „Gazeta Wyborcza”. Po latach 25-letnia Katarzyna wytoczyła proces cywilny Towarzystwu Chrystusowemu dla Polonii Zagranicznej i Domowi Zakonnemu Towarzystwa Chrystusowego, do których należał ksiądz. I wygrała prawomocnie proces o zadośćuczynienie.

Wyrok SN został wydany 31 marca na posiedzeniu niejawnym przez skład sędziów: Krzysztof Strzelczyk, Władysław Pawlak, Agnieszka Piotrowska.

Sąd Najwyższy w wyroku orzekł, że „W razie powierzenia przez instytuty zakonne duchownym zakonnym lub zakonnikom czynności służbowych, do odpowiedzialności za szkody przez nich wyrządzone przy wykonywaniu tych czynności, ma zastosowanie art. 430 kodeksu cywilnego”.

Artykuł 430 Kodeksu Cywilnego mówi, że „Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności”.

Sąd Najwyższy podkreśla, że w świetle tego przepisu „jeżeli sprawca działał w celu osobistym (dla korzyści osobistej), a wykonywanie powierzonej czynności służbowej umożliwiło mu wyrządzenie szkody, zwierzchnik nie może skutecznie podnieść zarzutu, że podwładny wyrządził szkodę tylko przy sposobności (przy okazji) realizacji powierzonych zadań”.

Rzecznik SN sędzia Michał Laskowski w rozmowie z OKO.press podkreśla, że wyrok ten przesądza odpowiedzialność Kościoła za czyny księży pedofilów w Polsce.

„Kwestia odpowiedzialności Kościoła za czyny duchownych jest drażliwa na całym świecie. Ten wyrok wpisuje się w dyskusję o odpowiedzialności Kościoła. Zobaczymy jak wpłynie on na orzecznictwo sądów".

Laskowski podkreśla, że Towarzystwo Chrystusowe powierzyło księdzu, który skrzywdził Katarzynę, działalność duszpasterską, pomoc osobom słabszym i nauczenie religii. Więc ponosi odpowiedzialność za jego czyny.

Batalia w sądzie

W wieku 13 lat Katarzyna była przez kilkanaście miesięcy przetrzymywana, bita i gwałcona przez księdza Romana z Towarzystwa Chrystusowego. Sprawca dostał wyrok - osiem lat więzienia, skrócony potem do czterech lat.

Jak twierdzi jeden z rozmówców Justyny Kopińskiej, autorki reportażu w „Gazecie Wyborczej”, sędziowie „mieli po prostu inne spojrzenie na szkodliwość przestępstwa”.

W 2016 roku Kopińska dotarła do księdza Romana – okazało się, że po odsiedzeniu wyroku nadal odprawiał msze i miał kontakt z dziećmi. Opisała to w reportażu, który zwrócił uwagę na bezkarność księdza.

Katarzyna, dziś 25-letnia, od lat zmaga się z problemami psychicznymi, kilkakrotnie próbowała odebrać sobie życie, była w szpitalu psychiatrycznym. W styczniu 2018 roku wygrała z Zakonem Chrystusowców - Sąd Okręgowy w Poznaniu nakazał wypłatę jej przez zakon miliona złotych odszkodowania oraz wypłacanie jej dożywotniej renty. Był to historyczny wyrok, bo sąd uznał cywilną odpowiedzialność Kościoła w tej sprawie.

W październiku 2018 roku wyrok utrzymał sąd apelacyjny.

Zakon złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Termin rozprawy był przesuwany m.in. ze względu na apel o zmianę składu sędziowskiego, w którym zasiadali sędziowie nominowani przez neo-KRS i związani z Kościołem katolickim:

Skład sędziowski został zmieniony.

Zakon idzie w zaparte

Powstały także apele do samych Chrystusowców, żeby wycofali kasację i wzięli odpowiedzialność za krzywdę, którą wyrządził członek ich zakonu. Autorką jednej petycji była Agnieszka Ziółkowska, poznańska aktywistka. Drugiej - Paweł Kostowski, członek katolickiego Ruchu Czystych Serc związanego z Chrystusowcami. Pisał w niej:

Zakon nie odpowiedział. Dopiero kiedy Kostkowski i Ziółkowska połączyli siły i osobiście złożyli swoje petycje w siedzibie zakonu, Chrystusowcy wystosowali odpowiedź: „Zastosowana przez sąd wykładnia przepisu mówiącego o odpowiedzialności instytucji za czyny popełnione przez jednego z jej członków rodzi poważne wątpliwości i może stanowić przestrzeń do nadużywania tego przepisu w przyszłości wobec innych instytucji, nie tylko kościelnych”.

Kostowski jeszcze przed petycją zainteresował się sprawą. W listopadzie 2019 roku mówił OKO.press: „Im więcej zadawałem pytań, tym bardziej kuriozalne i oburzające odpowiedzi dostawałem. W końcu spotkał mnie ostracyzm, a zakonnicy zaczęli grozić sądem".

Pisaliśmy o tym tutaj:

Chrystusowcy nie zrezygnowali z kasacji. I dziś - 31 marca - przegrali. Katarzyna nie musi zwracać odszkodowania.

Historię Katarzyny opisaliśmy tutaj:

Ksiądz Roman G., który skrzywdził Katarzynę, został skazany w procesie karnym na 4 lata leczenia psychiatrycznego na oddziale szpitalnym w zakładzie karnym. Został wydalony ze stanu duchownego.