Propaganda Kremla w ekstazie po Rijadzie. Choć jeszcze długa droga do nowej Jałty [GOWORIT MOSKWA]

„O, tu leci, leci samolot z Ławrowem i Uszakowem”. „Na pokładzie nasz specjalny korespondent”. „O, tu odbyły się rozmowy z przedstawicielami Trumpa”. „Ukrainy przy tym nie było” – zachwyca się kremlowska propaganda.

Telewizyjne „Wiesti”, po tygodniach oczekiwania i kilku dniach wahania po rozmowie Trump – Putin 12 lutego, zmieniły w końcu kolejność „newsów” i nie zaczynają się od „relacji” z frontu w Ukrainie. Tylko właśnie od rokowań.

Fakt, że rokowania się w ogóle zaczęły, oznacza wedle propagandy przede wszystkim to, że Putin miał rację. We wszystkim (jakby nie miał, to w tym świecie ziemia spadłaby z podtrzymujących ją czterech żółwi, a gwiazdy urwałyby się z kryształowych orbit, po których krążą).

Ale...

...Długa jest jeszcze droga do Jałty i paktu Ribentrop – Mołotow

Bowiem – jak przyznaje jednocześnie sama propaganda – rokowania w Rijadzie są dopiero o tym, jak rokować.

• Uszakow, doradca Putina wydelegowany do Rijadu: „obie strony przedstawiły swoje poglądy”.
• Ławrow, szef MSZ Putina i kolega Uszakowa z delegacji: „rozmowy w Rijadzie były pozytywne” i strony „zgodziły się wznowić współpracę” w sprawie „geopolityki i gospodarki”. Teraz powstaną grupy robocze, które zajmą się dyskusjami o szczegóły. A o spotkaniu Trump – Putin zdecydują dopiero Trump z Putinem. „Strona amerykańska zaczęła nas rozumieć”, choć rozmowy nie osiągnęły jeszcze tego etapu, na którym można by było porozmawiać choćby o zniesieniu sankcji amerykańskich na Ławrowa.
• Uszakow: “ustaliliśmy, że będziemy rozmawiać o tematach, które mamy w porządku dziennym”. „Jest lepiej, gdyż poprzednio było bardzo źle”.

Takie rozmowy są trudne, „przecież pamiętamy pakt Ribbentrop-Mołotow” z 1939 roku (18 lutego, komentator telewizyjnego programu „publicystycznego” o kłamliwej nazwie „60 minut” – naprawdę ma dziennie dwa wydania po 90 minut). ”Dopóki Zachód będzie wspierał neonazistów w Kijowie,

- ostrzega z kolei Nikołaj Patruszew, wieloletni sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji, a od pół roku przewodniczący Rosyjskiego Kolegium Marynarki Wojennej.

Trump, jak ujawnia propaganda, chce wojnę zakończyć 20 kwietnia, w setnym dniu swojej prezydentury. Ale to by oznaczało po prostu zamrożenie konfliktu, bo nic więcej do tego czasu załatwić się nie da. Tymczasem wielkorządca okupowanego ukraińskiego Zaporoża, Jewgenij Balickij, już ogłosił: „Jestem przeciwny wszelkiemu zamrożeniu: Mińskowi-2, Mińskowi-3, Mińskowi-4 czy porozumieniom z Chasawjurtu.

Jeśli nie zakończymy tego teraz, to nasze dzieci będą musiały” – ostrzega Balickij (Charakterystyczne, że TASS opublikowała wywiad z Balickim kilka godzin przed rozpoczęciem rokowań w Rijadzie).

Razwiedka bojom Trumpa?

Tymczasem — ostrzega propaganda – „potencjał militarny Zachodu jest 14 razy większy od Rosji, więc rokowania nie mogą być łatwe” (komentator „60 minut” 17 lutego)

Na koniec — co też zauważają propagandyści Kremla — to, co opowiada Trump i jego ludzie, to jednak tylko taka „razwiedka bojem” – rozpoznanie walką. Nie należy się przywiązywać do jego słów. One nabiorą sensu dopiero po ustaleniu, jaka ich interpretacja przyniesie Trumpowi najwięcej korzyści (polska socjolożka Helena Chmielewska-Szlajfer nazywa to technologią (not)kidding właściwą internetowym tabloidom. Trump jej zdaniem opanował ją mistrzowsko).

Ale propaganda Kremla zdaje się już rozumieć, że to, czy rokowania z Putinem są dla Trumpa na serio, czy nie, okaże się dopiero po reakcji świata. Dlatego stara się, by reakcja ta była, jak trzeba: by Trump mógł się cieszyć z przerażenia, jakie wywołał.

Perspektywa Rijadu – po co Moskwie taki wielki sukces?

Po co? Na wypadek, gdyby Putin jednak był zmuszony do ustępstw.

Nic na to niestety na razie nie wskazuje, ale najwyraźniej propaganda bierze taką ewentualność pod uwagę. Bo choć Putin ogłosił, że podbije Ukrainę, a NATO ma się cofnąć do granic z 1997 r., to tak naprawdę będzie to, co będzie.

„Najważniejsze dla nas jest osiągnięcie naszych celów. Oczywiście, wolimy pokojowe środki, aby osiągnąć te cele” – ogłosił 18 lutego rzecznik Putina Pieskow. W odpowiednim kontekście brzmi to jak groźba. I możemy tak to rozumieć. Ale jest to też sposób na dostosowanie się do sytuacji: „cele” zostaną osiągnięte, gdy Putin tak powie.

W każdym razie na wszelki wypadek Putin przełożył na nieznany termin spodziewane w lutym doroczne orędzie do parlamentu o stanie Rosji (poprzednie było właśnie w lutym 2024).

Jak się montuje tak wielki sukces?

Sposobów na robienie nam wody z mózgu jest jak zwykle kilka.

1. Garnitury i przystawki

Propaganda skupia się jak zwykle na nieistotnych szczegółach (delegacja amerykańska w Rijadzie „też jest w ciemnogranatowych garniturach”), co jest dowodem najwyższej aprobaty dla wydarzenia.

Bowiem wydarzenia będące dowodem na sukces Rosji opowiadane są przez propagandę zawsze w ten sam sposób: kto co jadł, jak wyglądał, jaki miał samochód i zegarek. Efekt, jaki się w ten sposób uzyskuje, jest jasny:

• opowiadamy o kolorze garniturów i o tym, że każda delegacja w Rijadzie „wjeżdżała na salę rozmów osobną windą”, a na lunch serwowano ryby i jagnięcinę,
• bo reszta jest już rozstrzygnięta i to po myśli Kremla. Putin powiedział, czego chce, i należy zakładać, że to dostał.

Uderza przy tym, że propaganda nie zamierza wyjaśniać poddanym Putina, z czym w zasadzie pojechali do Rijadu jego wysłannicy. Co do doradcy Putina Uszakowa i szef MSZ Ławrowa, można się czegoś domyślać. Ale co tam robił szef Rosyjskiego Funduszu Inwestycji Bezpośrednich oligarcha Kiryłł Dmitrijew? Co miał do negocjowania? Ławrow: "Było duże zainteresowanie usunięciem sztucznych barier dla rozwoju korzystnej dla obu stron współpracy”.

2. Życzenia Moskwy jako fakty

Drugim sposobem jest podawanie oczekiwań Moskwy jako faktów i ustaleń.

„Mamy zapewnienie, że nie będzie mowy o żadnych ustępstwach terytorialnych” – nadaje „korespondent” kanału Rossija 1 Jewgienij Popow z Rijadu. To „zapewnienie” jest jednak po prostu stanowiskiem samej Rosji, do którego Amerykanie się jeszcze nie odnieśli. Nie z przyzwoitości, skoro na miejscu nie ma delegacji Ukrainy, tylko dlatego, że rozmowy na razie nie dotyczyły tego, kto co sobie zawłaszczy.

W ten sam sposób — jako niepodważalne fakty — propaganda Kremla przedstawia roszczenia Putina. Robi to skutecznie, bo po niej powtarza te „fakty” cały świat.

Choć Putin warunki te powtarza od wielu miesięcy, więc są to NA RAZIE jego życzenia i tyle (przypomnijmy: Ukraina ma oddać cztery obwody w ich administracyjnych granicach, choć Putin tak daleko w podboju nie zaszedł, ma zmienić władze na prorosyjskie, ma obiecać, że nie wejdzie do NATO i ma się rozbroić).

Propaganda robi wszystko, by świat zobaczył te „fakty” w nowym świetle — jako dowód przewagi negocjacyjnej Rosji.

Na pocieszenie Rosja dodaje to, co też już mówiła, ale wielu jeszcze nie słyszało: że Ukraina może sobie wejść do UE. Przecież i tak, jeśli panować nad nią będzie rosyjska kleptokracja, nikt jej do Unii nie przyjmie.

3. Trzecia metoda to przedstawianie komentarzy do wydarzeń jako faktów

To łatwe dzięki mediom społecznościowym, gdzie zdanie “X wyraził obawę, że Trump może...”, zamienia się w “Trump może....”. Sami cytujemy takie opinie i komentarze w skróconej wersji, jako opowieści o zdarzeniach. I dokładnie z takich skrótów składa się teraz rosyjska dezinformacja.

Dowodem na katastrofę Zachodu są więc odpowiednio dobrane cytaty z zachodnich komentarzy w mediach. A są to opinie dotyczące tego, co dopiero może się stać, jeśli się nie ogarniemy.

• “Trump wycofa wojska z krajów bałtyckich. Przecież tego domaga się do początku nasz prezydent” – cieszy się propaganda Kremla (oryginał z „Financial Times”: rozmówcy gazety wyrazili obawę, że Trump może wycofać wojska z krajów bałtyckich).
• “Rosja chce ustąpienia Zełenskiego” zamienia się w “Zełenski musi ustąpić i jest skończony — przewidział to nasz prezydent Putin”

Ciekawe, że w potoku wiadomości pojawiają się też rosyjskie dementi katastroficznych zachodnich przewidywań: nie ma trzyetapowego planu dla Ukrainy: 1. zawieszenie broni 2. wybór prorosyjskich nowych władz 3. podpisanie traktatu pokojowego z odpowiednio nastawioną do Rosji nową ukraińską władzą – zapewnia Ławrow.

To rzecz jasna nie znaczy, że takich pomysłów nie ma, a Ławrow mówi o rokowaniach prawdę (z cytowanego przez Witolda Głowackiego Fox News wynika, że Ławrow jednak kłamie):

4. Metoda czwarta to zawsze sprawdzające się poniżanie wroga

• „Europa w histerii”, „była Ukraina i jej żałosny prezydent, którego nikt słuchać nie chce”. „Unia Europejska się rozpada”, „Ukraina już przegrała” („60 minut”, 18 lutego)/
• „Przy stole rozmów nie ma Ukrainy ani Europy”. „To nowa rzeczywistość dla Ukrainy: rzeczywistość bez Ukrainy” („Wiesti”, 18 lutego).
• „Spotkanie delegacji Rosji i Stanów Zjednoczonych w Rijadzie wywołało u Wołodymyra Zełenskiego histerię”.
• „Paryski szczyt Macrona zakończył się klęską” (bo nie ma z niego szczegółów — szczyt w Rijadzie, bez szczegółów, jest jednak wielkim sukcesem Putina).
• „Szczur jest osaczony. Jego zachowanie może być zupełnie nieprzewidywalne. Rzuca się gorączkowo, przeraźliwie piszczy i z reguły w takich przypadkach w końcu rozpoczyna kontratak” (to były prezydent Rosji Miedwiediew o prezydencie Zełenskim).

5. Metoda piąta to kłamstwo prosto w oczy

Zawsze się sprawdzi.

Ławrow: Amerykanie proponowali nam [w Rijadzie], byśmy zawiesili ostrzeliwanie infrastruktury cywilnej w Ukrainie. Ale my nigdy tego nie robiliśmy. Niszczymy tylko infrastrukturę wojskową (mówi to dwa dni po tym, jak Rosjanie zbombardowali elektrociepłownię w Mikołajowie).

I oto wychodzi na to, że to Ukraina napadła na zawsze niewinną Rosję. Która jako słabsza, skoro się obroniła, wyszła z konfliktu zwycięska (tymczasem jednak ukraińskie drony, które dzień po dniu atakują Rosję, trafiły 17 lutego przepompownię ropy Kropotkinskaja, Czym Ukraina jasno dała znać, że w sprawie ostrzałów i moratoriów też ma coś do powiedzenia).

Perspektywa fińska

Zanim zatem popadniemy w pełną histerię, warto sobie przypomnieć to, co negocjatorzy wiedzą: że to wszystko nie takie proste. Rzeczywistość jest bardziej skomplikowana, niż to przedstawiają Trump z Putinem.

Napadnięta w 1939 roku przez Rosję Stalina, wepchnięta w sojusz z Hitlerem, zawsze zachowywała otwarte kanały dyplomatyczne z Wielką Brytanią.

Nie dała się uzależnić od jednego partnera. Zgodziła się na utratę ważnych terytoriów, ale zachowała armię i demokratyczne instytucje. A jak przyszło do negocjacji o podporządkowaniu się Rosji, Finlandia — zapisana do rosyjskiej strefy wpływów — przeciągała je, jak mogła (opisuje to np. Kimmo Rentola w wydanej w Polsce w zeszłym roku książce „Finlandia kontra Stalin. Od wojny zimowej do zimnej wojny 1939-1950”).

A to negocjatorzy zgadzali się na wszystko w Moskwie, ale musieli skonsultować to z prezydentem w Helsinkach. A to mieli już jego zgodę, ale nie mieli ze sobą pełnomocnictw. I tak te negocjacje trwały, aż Stalin władował się w wojnę koreańską i stracił zainteresowanie Finlandią. Ta przetrwała, zachowała niezależność. A jak przyszedł właściwy czas — weszła do NATO i buduje sobie teraz bazę wojskową, która będzie miała na oku rosyjski Murmańsk.

Perspektywa kurska

Perspektywy fińskiej propaganda Kremla nie chce zauważać. Ale nie jest w stanie ukryć wewnętrznej sytuacji Rosji – Putin nie jest tak mocny jak Stalin w 1945 roku.

Otóż Putin urządził telenaradę o sytuacji w okupowanym przez Ukrainę obwodzie kurskim. Tych ziem nie udało się Putinowi odbić przez pół roku, a i pomysłu na to najwyraźniej nie ma.

Przedstawienie to wyglądało tak: Putin dowiedział się na oczach widzów, że ludzie potracili w obwodzie kurskim na skutek działań wojennych dobytek i domy. Takich osób jest 112 tysięcy. Zdziwiony Putin pyta, ile tam wynoszą zasiłki dla poszkodowanych.

„22 tys. rubli miesięcznie” (ok. 950 zł) – odpowiada osobisty wysłannik Putina do obwodu kurskiego

A ile wynosi tam średnia płaca? – docieka Putin

„Około 65 tys. rubli” (2800 zł) – recytuje wysłannik.

W takim razie proszę, by każdy mieszkaniec kurskiej obłasti, który utracił majątek, dostawał co miesiąc 65 tys. rubli do czasu wyzwolenia tych ziem. Każdy. Także kobiety i dzieci — zarządza Putin.

Prawda, że piękne? Trochę stylizowane na Trumpa z jego czarnym mazakiem, ale jednak pokazujące, jak bardzo Putina wojna osłabiła.

***

Od początku pełnoskalowej napaści Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku śledzimy, co mówi na ten temat rosyjska propaganda. Jakich chwytów używa, jakich argumentów? Co wyczytać można między wierszami?

UWAGA, niektóre z linków wklejanych do tekstu mogą być dostępne tylko przy włączonym VPN.

Cały nasz cykl GOWORIT MOSKWA znajdziecie pod tym linkiem.