Przyjmujemy Czeczenów (na dworcu) i Ukraińców (do roboty) – premier Morawiecki wychwala polską pomoc uchodźcom

Wszystkie trzy argumenty premiera Morawieckiego na rzecz polskiego zaangażowania w pomoc uchodźcom dowodziły czegoś wręcz odwrotnego. OKO.press po kolei analizuje manipulacje premiera.

Nasi Czytelnicy, np. Darek Nowakowski, w komentarzach do porannego tekstu o wypowiedzi Morawieckiego o sądach, zwrócili na to uwagę, uznając argumenty premiera za wyjątkowo niemądre (używano innego słowa).

Ta wypowiedź Morawieckiego miała dowieść, że Polska szuka płaszczyzny porozumienia z Brukselą w kwestii przyjmowania uchodźców. Premier chciał zachęcić przedstawicieli Komisji Europejskiej do spojrzenia na sprawę "w innym kontekście".

Argument Morawieckiego jest jednak z gruntu niefortunny, bo dowodzi czegoś wręcz przeciwnego.

Osoby ubiegające się o azyl w Polsce na decyzję - bardzo rzadko pozytywną - oczekują długo. Wprawdzie przepisy mówią, że powinno to być 6 miesięcy, a rzecznik Urzędu ds. Cudzoziemców twierdzi, że jest to średnio cztery miesiące, powołując się na wewnętrzne dane. Jednak wg. raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2015 roku jest to średnio 14,5 miesiąca. Piotr Bystrianin, prezes Fundacji Ocalenie potwierdza, że od tego czasu nic nie zmieniło się na lepsze: "Czteromiesięczny czas oczekiwania na decyzję zdarza się bardzo rzadko. Z naszego doświadczenia wynika, że ludzie czekają kilkanaście miesięcy na pierwszą decyzję, a potem nawet kilka lat na decyzję ostateczną. Możliwy jest scenariusz, że Urząd wydaje dużo szybkich decyzji negatywnych, od których cudzoziemcy się odwołują – i potem bardzo długo czekają na decyzję ostateczną".

Przez ten czas cudzoziemcy mieszkają w wieloosobowych pokojach w położonych na uboczu ośrodkach, bez dostępu do kursów aktywizujących (poza lekcjami języka, które są z reguły byle jakie: jeden nauczyciel w tym samym czasie uczy obywateli np. Ukrainy i Konga). Mają dostęp do opieki psychologicznej, ale psycholog dyżuruje w ośrodku zaledwie kilka godzin w tygodniu. Zdaniem Bystrianina, to za mało: "W ramach jednego z programów, który realizowała Fundacja, jeździliśmy w pięciu psychologów do ośrodka 2-3 razy w tygodniu. I to nadal było za mało".

Większość ośrodków jest otwarta – ale w związku z tym, że ośrodki położone są na uboczu miast, a mieszkańcy otrzymują zaledwie 70 zł miesięcznie "kieszonkowego", to ich kontakt z polskim społeczeństwem jest bardzo ograniczony.

Prawo do pracy dostają po sześciu miesiącach, ale gdzie i jak mają szukać pracy, jeśli nie nauczyli się języka? Zostaje im 75 zł miesięcznie "kieszonkowego", które nie starcza nawet na miesięczny bilet komunikacji miejskiej.

Drugą opcją jest wyprowadzka z ośrodka i poszukiwanie mieszkania na własną rękę – wtedy osoba ubiegająca się o azyl dostaje 750 zł miesięcznie. Znalezienie pokoju/mieszkania w Polsce przez cudzoziemca, zwłaszcza innego koloru skóry, graniczy z cudem, nie mówiąc o tym, że 750 zł na to nie wystarczy (do czynszu dochodzi jeszcze kaucja).

Przyjęcie uchodźców czeczeńskich po pierwszej (lata 90.) i drugiej (2000-2009) wojnie czeczeńskiej to faktycznie chlubna karta w polskiej historii. Ale jej przypomnienie tylko zwiększa kontrast z polityką rządu PiS, zarówno premier Szydło, jak i premiera Morawieckiego.

Polscy strażnicy graniczni, przy wsparciu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i osobistym zaangażowaniu ministra Mariusza Błaszczaka, odsyłają azylantów na Białoruś, gdzie nie istnieje sprawny system azylowy. Wyrzuceni z Polski uchodźcy z Czeczenii i innych państw Azji Centralnej mogą zostać deportowani do swoich krajów pochodzenia, co naraża ich na niebezpieczeństwo tortur lub innego nieludzkiego traktowania.

Zgodnie z ekspertyzą Stowarzyszenia Interwencji Prawnej strażnicy łamią prawo – odmowy tłumaczą brakiem wizy, a przecież osoba ubiegająca się o azyl nie musi jej posiadać. To naruszenie nie tylko polskiego, ale także międzynarodowego prawa.

Przypomnijmy, że nie trzeba pochodzić z terenu, na którym obecnie toczy się wojna, żeby móc ubiegać się o status uchodźcy. Aby dostać status uchodźcy (lub inną formę ochrony międzynarodowej, jak pobyt tolerowany czy ochrona uzupełniająca) wystarczy udowodnić, że w swojej ojczyźnie jest się prześladowanym. Tak jak niewygodni dla władz Czeczeni są prześladowani przez służby Kadyrowa, czeczeńskiego dyktatora, choć w kraju nie toczy się już wojna.

Na mocy Konwencji Genewskiej z 1951 roku, którą Polska ratyfikowała, każdy kraj ma obowiązek wpuścić do siebie wszystkich, którzy ubiegają się o ochronę międzynarodową. Dopiero później rozpoczyna się procedura sprawdzania, czy osobie przysługuje status uchodźcy. Straż Graniczna nie ma prawa podejmować decyzji o odesłaniu takiej osoby.

W czerwcu 2017 Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał decyzje o zastosowaniu środków tymczasowych (interim measures) w sześciu sprawach dotyczących uchodźców z Czeczenii, w których określił, że te osoby „nie mogą zostać odesłane na Białoruś” do czasu, gdy ich skargi do Trybunału zostaną rozpoznane oraz że ich wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej muszą zostać rozpoznane przez odpowiednie organy w Polsce.

Jednak polska Straż Graniczna odmawia zastosowania się do tej decyzji ETPC i nie pozwala uchodźcom – trzem czeczeńskim rodzinom i jednemu mężczyźnie, Rusłanowi (imię zmienione) – wjechać do Polski i złożyć wniosku.

Działania polskich władz krytykują organizacje zajmujące się obroną praw człowieka, m.in. Human Rights Watch, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Amnesty International i Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar.

Morawiecki z pełną świadomością manipuluje odbiorcami, nie używając ani słowa "uchodźca", ani "imigrant" – żeby zatrzeć różnicę między tymi dwiema kategoriami prawnymi. Przypomnijmy więc premierowi:

• Uchodźca to osoba, która „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem” (Konwencja Genewska z 1951 roku, ratyfikowana przez Polskę).
• Migranci to osoby, które dobrowolnie emigrują do innych krajów, głównie z powodów ekonomicznych.

Według danych Urzędu ds. Cudzoziemców, od 2014 roku ochronę międzynarodową przyznano zaledwie 4 proc. z 6 tys. 256 obywateli Ukrainy, którzy ubiegali się o azyl w Polsce.

Milion Ukraińców, o którym mówi premier Morawiecki, powtarzając za minister Kempą, a wcześniej ministrem Waszczykowskim i premier Szydło, to migranci ekonomiczni, a nie uchodźcy.

Premier używa argumentu, że część Ukraińców pracujących w Polsce pochodzi z terenów objętych wojną. Dziesiątki tysięcy – według słów Morawieckiego – spełniają wszystkie kryteria "uciekinierów wojennych".

Stawianie znaku równości między uchodźcami a migrantami i sugerowanie, że Polska nie musi przyjmować uchodźców z relokacji, bo przyjęła już migrantów z Ukrainy i Białorusi, jest manipulacją. Dokonywaną z pełną świadomością, bo premier Morawiecki ma przecież pełną wiedzę na ten temat.