Przyłębska w kozim rogu. Wniosek RPO o wyłączenie dwóch sędziów Trybunału to prawny majstersztyk

Chodzi o sprawę zwrotu opłaty za edukację przedszkolną dla członków służby zagranicznej, którą skierował do Trybunału Konstytucyjnego właśnie Rzecznik Praw Obywatelskich. W styczniu Julia Przyłębska zdecydowała o zmianie składów sędziowskich w Trybunale Konstytucyjnym. Wtedy do składu orzekającego w sprawie o sygnaturze K 2/15 - podobnie jak do wielu innych - dołączyli tzw. dublerzy. To potoczna nazwa dla trzech sędziów (Mariusza Morawskiego, Lecha Muszyńskiego i Henryka Ciocha) wybranych 2 grudnia 2015 r. przez zdominowany przez PiS Sejm VIII kadencji i zaprzysiężonych przez Andrzeja Dudę na początku grudnia.

W sensie prawnym Bodnar ma rację. 8 października 2015 roku na te same miejsca Sejm VII kadencji, w którym większość miała koalicja PO-PSL, wybrała już inne osoby: Romana Hausera, Krzysztofa Ślebzaka i Andrzeja Jakubeckiego. Wcześniej PiS napisało i uchwaliło w Sejmie - nie mając do tego żadnej podstawy prawnej - uchwały "o stwierdzeniu braku mocy prawnej uchwał" Sejmu poprzedniej kadencji.

Sprawa trafiła do Trybunału Konstytucyjnego, który stwierdził, że data rozpoczęcia nowej kadencji Sejmu decyduje o jego uprawnieniu do wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego. VIII kadencja Sejmu zaczęła się 12 listopada, więc wyboru na trzy miejsca w TK (kadencje sędziów kończyły się 6 listopada), należał do większości PO-PSL, a na dwa kolejne - kadencje tych sędziów kończyły się 2 i 8 grudnia - już do PiS.

Źle być w skórze prezes Przyłębskiej

Orzeczenie z 3 grudnia 2015 roku zostało wydrukowane w Dzienniku Ustaw - w przeciwieństwie do tych z 8 marca i 11 sierpnia 2016 roku, które PiS również wbrew prawu, ale przynajmniej dość konsekwentnie kwestionuje. Ta różnica to jeden z powodów, dla których Julia Przyłębska nie ma żadnego dobrego wyjścia z sytuacji, w której postawił ją Rzecznik Praw Obywatelskich.

Można się spodziewać, że prezes Przyłębska nie przychyli się do wniosku Adama Bodnara. To jednak tylko pozornie dobre wyjście, ponieważ decyzja o pozostawieniu Muszyńskiego i Morawskiego w składzie orzekającym będzie w przyszłości stanowić podstawę do zakwestionowania całego postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, a przyszłe zakwestionowanie wyroku w tej sprawie z powodu wadliwego składu będzie podstawą do podważenia wszystkich wyroków, które wydane zostaną z udziałem "dublerów".

Nie do uzasadnienia

Na domiar złego decyzję o pozostawieniu "dublerów" w składach trzeba będzie jakoś uzasadnić - a nie istnieje dobre uzasadnienie prawne pozwolenia Morawskiemu, Muszyńskiemu i Ciochowi na wydawanie wyroków. Włączając ich do Zgromadzenia Ogólnego i składów orzekających Julia Przyłębska wykonała bowiem zapis jednej z ustaw przygotowanych i przegłosowanych jesienią 2016 roku przez PiS. Zrobiła to, choć ustawa jest aktem prawnym niższego rzędu niż Konstytucja, której art. 195 ust. 1 stanowi, że "sędziowie Trybunału Konstytucyjnego w sprawowaniu urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji", a art. 190 ust. 1, że "orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne".

Przyłębska zatem, pełniąc rolę prezesa Trybunału Konstytucyjnego, miała obowiązek zignorować zapis ustawowy, który jest sprzeczny z Konstytucją i orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego - w tym wyrokiem z 3 grudnia, który akurat został wydrukowany, więc nie da się go podważać tak, jak podważane są przez PiS i lojalnych wobec prezesa Kaczyńskiego sędziów TK nieopublikowane nadal, późniejsze wyroki w sprawie ustaw o Trybunale.

Alternatywą jest przyznanie, że Cioch, Morawski i Muszyński wcale nie są sędziami Trybunału Konstytucyjnego - to jednak nie spotka się z ciepłym przyjęciem w Prawie i Sprawiedliwości, które powierzyło pani magister zarządzanie jedną z najważniejszych instytucji polskiego porządku konstytucyjnego.