Pushback irackiej rodziny bezprawny. WSA podważa rozporządzenie Kamińskiego z sierpnia 2021 roku

„To bardzo dobry wyrok, w którym Sąd nie tylko odniósł się do indywidualnej sprawy rodziny irackiej – stwierdzając bezprawność ich wywózki do granicy z Białorusią, ale także podważył legalność rozporządzenia umożliwiającego takie działania, wskazując także na to, że niesłusznie nie zezwala ono osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową na wjazd do Polski”, mówił mecenas Jacek Białas z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, pełnomocnik rodziny (cytat ze strony HFPC).

Pod koniec września 2021 roku rodzina z Iraku — troje dorosłych i czworo dzieci — została zatrzymana przez Straż Graniczną niedaleko Michałowa. Rodzina zadeklarowała, że chce ubiegać się o ochronę międzynarodową, ale mimo to została wywieziona z powrotem na granicę. Podstawą było rozporządzenie szefa MSWiA Mariusza Kamińskiego z sierpnia 2021.

Rodzina złożyła zażalenie już wcześniej, ale sprawę umorzył WSA w Białymstoku (w marcu 2022 roku), twierdząc, że skarga została wycofana. W czerwcu 2022 roku Naczelny Sąd Administracyjny uchylił postanowienie WSA o umorzeniu postępowania. Okazało się, że pismo o wycofaniu skargi do sądu dostarczyła... Straż Graniczna. "NSA uznał m.in., że Straż Graniczna, jako strona przeciwna, nie ma uprawnienia do przedstawiania stanowiska cudzoziemców w tej sprawie. Co więcej, z pisma przedstawionego przez SG nie wynika, aby skarżący byli świadomi skutków złożenia takiego oświadczenia", czytamy na stronie HFPC.

Wobec tego uchylenia decyzji przez NSA, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku ponownie rozpatrzył sprawę i przychylił się do skargi rodziny z Iraku. Przede wszystkim podważył rozporządzenie min. Kamińskiego z sierpnia 2021 roku.

Rozporządzenie niezgodne z Konstytucją

O rozporządzeniu pisaliśmy w OKO.press kilkakrotnie, m.in. tutaj:

Jego głównym punktem była możliwość zawrócenia na granicę osób bez konieczności przyjęcia od nich wniosku o azyl. Innymi słowy, rozporządzenie zezwalało na pushbacki, których władza dopuszczała się już wcześniej, ale bez umocowania prawnego.

"To rozporządzenie jest żenujące. Zostało wydane ex post, żeby zalegitymizować coś, co trwa już dłuższy czas. Najpierw wrzód nabrzmiał, a teraz usiłuje się go zasłonić, nalepiając plaster", mówiła wtedy OKO.press prof. Ewa Łętowska. Wielu prawników i organizacje humanitarne, a także RPO Marcin Wiącek wskazywali, że to rozporządzenie niezgodne z polską konstytucją i Konwencją Genewską.

I teraz WSA przyjął tę argumentację. Jak czytamy na stronie HFPC, sąd uznał, że rozporządzenie naruszało Konstytucję RP, Konwencję Genewską w sprawie statusu uchodźców i Kartę Praw Podstawowych UE. "WSA w Białymstoku podkreślił również, że rozporządzenie, na podstawie którego dokonana została zaskarżona czynność, nie posiadało odpowiedniej podstawy w ustawie o ochronie granicy państwa. Ta zezwala jedynie na ograniczenie ruchu granicznego na przejściach granicznych, tymczasem cudzoziemcy zostali zawróceni do odcinka granicy znajdującego się w lesie, poza przejściem granicznym".

Pierwszy raz sąd podważył rozporządzenie w wyroku z 28 marca 2022 roku. O tym przełomowym orzeczeniu sądu w Hajnówce pisaliśmy tutaj:

Dodatkowo sąd uznał, że "skarżący zostali pozbawieni możliwości ubiegania się w Polsce o udzielenie im ochrony międzynarodowej. Natomiast, nawet gdyby rodzina nie złożyła takiego wniosku, to i tak obowiązkiem Straży Granicznej było wszczęcie postępowania administracyjnego o zobowiązanie do powrotu, jak również zbadanie, czy w przypadku wydalenia nie będzie ona narażona na niebezpieczeństwo, czego nie dokonano wbrew obowiązkowi wynikającemu z przepisów prawa" (cytat ze strony HFPC).

Uzasadnienia wyroku jeszcze nie ma.

Kolejny sąd kwestionuje "prawo" wywózkowe

To kolejny wyrok, który podważa prawo legalizujące wywózki. W czerwcu 2022 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Straży Granicznej o wydaleniu z Polski Syryjczyka, który w listopadzie 2021 roku przekroczył granicę polsko-białoruską. Wcześniej, w kwietniu 2022 roku WSA wydał dwa wyroki ws. działań Straży Granicznej. Co istotne, te wyroki dotyczyły pushbacków, które miały miejsce już po wejściu w życie tzw. ustawy wywózkowej, która wbrew prawu międzynarodowemu te pushbacki „legalizowała”.

Szczegółowo o wyroku z czerwca pisaliśmy tutaj: