Rząd chce kontroli nad zbiórkami publicznymi. Nie mogłyby "naruszać ważnego interesu publicznego". Zagrożona nawet zbiórka WOŚP

Od 20 stycznia z nagłówków i ust polityków nie schodzi stowarzyszenie Duma i Nowoczesność z Wodzisławia Śląskiego. Tego dnia wyemitował reportaż dziennikarzy TVN24, którzy udokumentowali neofaszystowskie praktyki organizacji, m.in.celebrację 128. urodzin Adolfa Hitlera, z hajlowaniem do jego portretu przy płonącej swastyce.

Jak ustaliła "Rzeczpospolita", Duma i Nowoczesność prowadzi publiczną zbiórkę "Dla Walusia". Chodzi o Janusza Walusia - polskiego emigranta do RPA z lat 80., członka rasistowskich grup, w tym Afrykanerskiego Ruchu Oporu (neonazistowskiej bojówki paramilitarnej głoszącej wyższość białej rasy), skazanego prawomocnym wyrokiem sądu za zamordowanie Chrisa Haniego - czarnoskórego przywódcy partii komunistycznej.

Sympatie polskiej prawicy - a szczególnie organizacji faszyzujących - do Walusia nie są zaskoczeniem. OKO.press pisało o tym tutaj.

Winny jest Michał Boni?

Zgodnie z prawem zbiórkę może zgłosić każda organizacja pożytku publicznego. Resort tłumaczy, że nie miał narzędzi do jej zablokowania. A wszystkiemu winny jest poprzedni rząd.

25 stycznia 2018 w Sejmie sytuację wyjaśniał tak minister MSWiA Joachim Brudziński, który na wniosek opozycji przedstawiał informację o aktywności osób, stowarzyszeń i ugrupowań propagujących totalitaryzm. Stwierdził, że prawo dotyczące rejestrowania zbiórek zepsuł rząd PO-PSL.

Państwo ma mechanizmy do kontroli zbiórek

W 2014 roku - za rządów PO-PSL z inicjatywy Michała Boniego - faktycznie doszło do nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Joachim Brudziński twierdzi, że MSWiA utraciło wtedy możliwość kontrolowania zbiórek. To nie prawda.

Art. 15 ustawy pozwala ministrowi odmówić zarejestrowania zbiórki w przypadku gdy:

• cel jest niezgodny z prawem;
• wykracza poza sferę zadań publicznych;
• organizacja nie złożyła sprawozdania z poprzedniej zbiórki.

Za to sferę zadań publicznych uprawniających do zbierania pieniędzy - w 24 punktach - określa ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Są to:

• pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej [ten punkt DiN wykorzystał do rejestracji swojej zbiórki - red.];
• działalność charytatywna;
• podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
• działalność na rzecz mniejszości narodowych;

"Nie trzeba zmieniać prawa, wystarczy je stosować"

Ewa Kulik-Bielińska, szefowa Fundacji im. Stefana Batorego, która uczestniczyła w 2014 roku pracach nad nowelizacją ustawy, mówi OKO.press: "Mechanizm jest tu podobny jak w przypadku demonstracji. By zbiórka stała się zbiórką publiczną i mogła cieszyć się przysługującymi jej przywilejami - należy ją zgłosić na portalu prowadzonym przez MSWiA.

Zbiórkę może zgłosić każda organizacja, która działa w sferze pożytku publicznego, a cel zbiórki musi spełniać ustawowe wymogi prawne.

Od tej decyzji organizacja zgłaszająca zbiórkę może się odwołać.

Nowa ustawa o zbiórkach publicznych z 2014 roku uprościła tryb rejestracji zbiórek publicznych (z wniosku o pozwolenie na zgłoszenie), ale nie odebrała Ministerstwu narzędzi kontroli.

Nie o tę kontrolę chodzi?

Ewa Kulik-Bielińska mówi OKO.press: "Wygląda na to, że rząd wykorzystuje sytuację, by wprowadzić jeszcze jeden mechanizm kontroli organizacji i ograniczenia źródeł finansowania ich działalności. Czym bowiem są przywoływane przez ministra Brudzińskiego zasady »współżycia społecznego« czy »ważny interes publiczny«? Dowolność interpretacyjna jest niebezpiecznie duża.

"Ludzie, którzy wpłacają na WOŚP, nie wiedzą, że te zasoby są wykorzystywane na przykład do organizacji Woodstocku, na którym promowane są wartości związane z cywilizacją śmierci, walczące z dziećmi z zespołem Downa" - komentował zbiórkę Orkiestry Patryk Jaki.

Dzięki nowym przepisom ministerstwo może np. zakazać prowadzenia zbiórki publicznej Obywatelom RP czy KOD.

Po co PO-PSL zmieniła prawo?

Nowelizacja ustawy z 2014 roku zmieniła tryb wydawania decyzji administracyjnej - z pozwolenia na zgłoszenie. Wprowadziła też szereg ułatwień, które sprawiły, że mechanizm publicznych zbiórek stał się bardziej dostępny:

• wszystkie zgłoszenia kierowane są do MSWiA - wcześniej decyzję wydawał wójt, burmistrz, starosta lub minister w przypadku zbiórki ogólnopolskiej;
• decyzję o przyjęciu zgłoszenia trzeba podjąć w ciągu trzech dni (jeśli jest elektroniczne) lub siedmiu (jeśli na papierze) - wcześniej - 30 dni;
• likwidacja opłaty skarbowej (było to 82 zł).

W toku konsultacji były dalej idące postulaty. Jak wspomina Ewa Kulik-Bielińska, konserwatywny Klub Jagielloński uważał, że zbiórki publiczne powinny być dostępne bez żadnych ograniczeń. W praktyce oznaczałoby to, że każda osoba fizyczna może zbierać pieniądze zwolnione z opodatkowania na dowolny cel.

W 2014 roku projekt PO-PSL poparło tylko troje posłów PiS - reszta obecna na sali sejmowej wstrzymała się od głosu.