0:000:00

0:00

02 grudnia 2021

Rzecznik TSUE: Oddalić zarzuty Polski i Węgier w sprawie "pieniędzy za praworządność"

Rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości UE ocenił, że podstawa prawna, na którą powołują się Polska i Węgry, jest nieodpowiednia, rozporządzenie dotyczące mechanizmu nie narusza art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej, ani zasady pewności prawnej. Wyrok TSUE za kilka miesięcy

Google News

11 marca 2021 rządy Polski i Węgier zaskarżyły do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przepisy rozporządzenia "pieniądze za praworządność", które ma chronić wydawanie pieniędzy z unijnego budżetu. OKO.press jako pierwsze ujawniło treść zarzutów i w analizie prof. Justyny Łacny wyjaśniło, dlaczego były „chybione” i „trudne do obrony”.

2 grudnia rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości UE Manuel Campos Sánchez-Bordona wydał dwie opinie w sprawach C-156/21 (skarga Węgier) i C-157/21 (skarga Polski).

Ocenił, że podstawa prawna, na którą powołują się Polska i Węgry, jest nieodpowiednia, rozporządzenie dotyczące mechanizmu nie narusza art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej, ani zasady pewności prawnej.

Rzecznik generalny TSUE w swojej analizie wyjaśnił, że rozporządzenie ustanawia instrument warunkowości finansowej w celu ochrony przestrzegania wartości UE, jaką jest praworządność w państwach członkowskich. Zaznaczył, że jest to inny mechanizm niż ten przewidziany w artykule 7 Traktatu o UE. Komisja Europejska uruchomiła go wobec Polski w grudniu 2017 roku, a Parlament Europejski w 2018 wobec Węgier. To pierwsze kraje w historii UE, wobec których zastosowano ten środek.

Przeczytaj także:

Rzecznik generalny doprecyzował, że nowy mechanizm nie ma zastosowania do każdego naruszenia zasady praworządności w państwach UE, a tylko takiej, która ma wystarczająco bezpośredni związek z wykonaniem budżetu UE.

Rzecznik rozbraja argumenty polskiego rządu

Rzecznik generalny rekomenduje odrzucenie stawianego przez Polskę zarzutu naruszenia zasady przyznania kompetencji, ponieważ UE ma podstawę prawną do przyjęcia rozporządzenia "pieniądze za praworządność" (art. 322 ust. 1 lit. a) Traktatu o Funkcjonowaniu UE).

Zaznaczył też, że "wbrew temu, co twierdzi rząd polski, rozporządzenie 2020/2092 nie poddaje kontroli Komisji kluczowych obszarów suwerenności państw członkowskich, takich jak ich integralność terytorialna, utrzymanie porządku publicznego czy ochrona bezpieczeństwa narodowego".

Dodał, że" rozporządzenie 2020/2092 nie nakłada na państwa członkowskie żadnego nowego obowiązku w zakresie organizacji i funkcjonowania tych organów państwowych, który mógłby mieć wpływ na pełnienie przez nie ich podstawowych funkcji", a ten obowiązek istniał już wcześniej i wynika bezpośrednio z unijnych traktatów.

Ocenił też, że polski rząd w skardze dotyczącej mechanizmu "pieniądze za praworządność" powtarza argumenty analogiczne do tych, które podnosił w innych sporach przed TSUE, a Trybunał oddalał te argumenty. Tak było w wyroku TSUE z 24 czerwca 2019 dotyczącym sędziów Sądu Najwyższego, wyroku z 5 listopada 2019 dotyczącym sędziów sądów powszechnych.

Opinia rzecznika generalnego nie jest dla TSUE wiążąca, ale w praktyce Trybunał często się nią kieruje. Wyrok poznamy za kilka miesięcy.

Rozporządzenie zostało przyjęte 16 grudnia 2020 roku. Formalnie obowiązuje od 1 stycznia i działania od tego momentu będą brane pod uwagę przy ewentualnym uruchamianiu mechanizmu wobec państw UE. W praktyce nie wiadomo jeszcze, jak rozporządzenie będzie interpretowane, a Komisja Europejska musi czekać z wydaniem wskazówek interpretacyjnych do wyroku TSUE.

"Rozbój na praworządności"

Wiceminister sprawiedliwości Sebastian Kaleta ocenił, że opinia rzecznika generalnego to "rozbój na praworządności".

Rzecznik węgierskiego rządu Zoltán Kovács wyraził nadzieję, że "TSUE oprze swój wyrok wyłącznie na argumentach prawnych i nie podzieli błędnej argumentacji rzecznika generalnego".

Jeśli TSUE orzeknie zgodnie z rekomendacją rzecznika generalnego i odrzuci skargi Polski i Węgier podważające mechanizm, to Komisja Europejska powinna go uruchomić względem państw, w których konkretne naruszenia zasady praworządności zagrażają przejrzystemu wydawaniu pieniędzy z unijnego budżetu.

To ryzyko zwłaszcza dla Węgier rządzonych od ponad dekady przez Wiktora Orbána, gdzie fortuny ludzi bliskich rządzącym kwitną za unijne pieniądze. Ale i w Polsce ludzie bliscy władzy są oskarżani o wyłudzanie pieniędzy z unijnych dotacji (a mimo to są dalej beneficjentami środków publicznych).

Przeczytaj także:

Paweł B. białostocki baron

02 listopada 2021

Nominat min. Glińskiego. Według śledczych wyłudził miliony dotacji UE, według OKO.press proceder trwa

Zarzuty polskiego rządu

W swojej skardze polski rząd na poparcie skargi na nieważność rozporządzenia 2092/2020 w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu UE przed naruszeniami zasady państwa prawnego (dalej: rozporządzenie) przedstawił następujące zarzuty:

  • brak podstawy prawnej rozporządzenia lub, ewentualnie, błędny wybór art. 322 ust. 1 Traktatu o Funkcjonowaniu UE (TFUE) jako podstawy prawnej;
  • naruszenia protokołu (nr 2) w zakresie, w jakim ochrona budżetu Unii nie należy do wyłącznych kompetencji Unii, a parlamenty narodowe powinny były zostać wezwane do przedstawienia uzasadnionych opinii w przedmiocie poszanowania zasad pomocniczości i proporcjonalności;
  • naruszenie art. 296 akapit 2 TFUE polegający na braku uzasadnienia rozporządzenia; ustawodawca unijny nie wykazał związku między naruszeniami zasady państwa prawa a ochroną budżetu Unii; rozporządzenie narusza również zasadę proporcjonalności, gdyż ustawodawca unijny nie wykazał wartości dodanej, którą system warunkowości mógłby wnieść do obowiązujących instrumentów ochrony budżetu UE;
  • w rozporządzeniu ustanowiono procedurę, która stanowi obejście i naruszenie procedury z art. 7 Traktatu o UE; w konsekwencji rozporządzenie narusza również zasadę powierzenia przewidzianą w art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 2 TFUE oraz przyznania Trybunałowi Sprawiedliwości uprawnień na mocy art. 269 TFUE;
  • naruszenia zasady równego traktowania państw członkowskich ustanowionej w art. 4 ust. 2 TUE w zakresie, w jakim rozporządzenie pozwoliłoby Komisji na odmienne traktowanie państw członkowskich ze względu na różnorodność ich tradycji konstytucyjnych i przyznawałoby niektórym państwom członkowskim większą rolę przy przyjmowaniu decyzji Rady nakładających środki w ramach systemu warunkowości;
  • naruszenie zasady pewności prawa, ponieważ niektóre przepisy rozporządzenia posługują się pojęciami, które są niejasne, nie zostały definiowane w prawie UE i których znaczenia nie można określić na poziomie UE, co zachodzi w szczególności w odniesieniu do pojęcia „zasada państwa prawnego”.

Polski rząd uważa, że argumenty te przesądzają, że rozporządzenie zostało przyjęte w wyniku nadużycia władzy w zakresie, w jakim ustanawia system warunkowości, którego celem nie jest ochrona budżetu Unii, lecz obejście wymogów mających zastosowanie w ramach procedury z mocy art. 7 TUE.

Zarzuty węgierskiego rządu

W swojej skardze węgierski rząd stwierdził, że rozporządzenie jest niezgodne z prawem UE, a na poparcie tej tezy przedstawił następujące zarzuty :

  • Artykuł 322 ust. 1 lit. a) TFUE nie może zostać uznany za właściwą podstawę prawną tego rozporządzenia, ponieważ rozporządzenie to nie reguluje zasad wykonywania budżetu Unii;
  • rozporządzenie ustanawia procedurę, która stanowi obejście i naruszenie procedury przewidzianej w art. 7 TUE; w konsekwencji rozporządzenie narusza również zasadę powierzenia przewidzianą w art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 2 TFUE, zasadę równowagi instytucjonalnej przewidzianą w art. 13 ust. 2 TUE oraz przyznaje Trybunałowi Sprawiedliwości kompetencje na podstawie art. 269 TFUE;
  • rozporządzenie narusza zasadę pewności prawa, ponieważ zawarte w nim przepisy stosują pojęcia niezdefiniowane w prawie UE i nieokreślone na poziomie UE, co zachodzi w szczególności w odniesieniu do pojęcia „zasada państwa prawnego”.

W ramach zarzutów ewentualnych, rząd węgierski wniósł o stwierdzenie nieważności niektórych przepisów rozporządzenia, a mianowicie art. 4 ust. 1, art. 4 ust. 2 lit. h), art. 5 ust. 2, art. 5 ust. 3 oraz art. 6 ust. 3 i 8.

;

Udostępnij:

Google NewsWydrukuj

Sądownictwo

Rząd Mateusza Morawieckiego

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Unia Europejska

fundusze unijne

mechanizm monitorowania praworządności

Anna Wójcik

Pisze o praworządności, demokracji, prawie praw człowieka. Współzałożycielka Archiwum Osiatyńskiego i Rule of Law in Poland. Doktor nauk prawnych. Pracuje w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Stypendystka Fundacji Humboldta, prowadzi badania w Instytucie Maxa Plancka Porównawczego Prawa Publicznego i Międzynarodowego w Heidelbergu.

Komentarze

Nasze tematy