Tak ludzie Ordo Iuris zachowują finansową „niezależność od władzy”. Dotacje z rządu i państwowych spółek

[restrict_content paragrafy="2"]Organizacje powiązane z Ordo Iuris wsparł głównie rządowy Narodowy Instytut Wolności, w którego radzie zasiada wiceprezes Ordo Iuris oraz członek władz obu tych organizacji, Tymoteusz Zych.

Pieniądze na projekty realizowane przez te NGO`sy dały również: Fundacja ORLEN DAR SERCA, PKP Informatyka, a wcześniej – Ministerstwo Sprawiedliwości z Funduszu Sprawiedliwości oraz rządowe Narodowe Centrum Kultury.

Mimo to Ordo Iuris na swojej stronie internetowej wciąż zapewnia: „świadomie rezygnujemy z grantów i dotacji publicznych, których pozyskanie mogłoby ograniczać naszą niezależność.”

Chodzi o Fundację Ośrodek Analiz Prawnych, Gospodarczych i Społecznych im. Hipolita Cegielskiego oraz Związek Stowarzyszeń „Konfederacja Inicjatyw Pozarządowych Rzeczypospolitej”.

Finansowa prosperity Ordo Iuris za rządów PiS

Ordo Iuris, którego rosnące wpływy polityczne w Polsce opisałam w poprzednim tekście "Podboje Ordo Iuris", utrzymuje się – jak sam podkreśla – z darowizn (których źródła nie są jawne), nie realizuje zadań zlecanych przez państwo czy samorządy, nie bierze państwowych dotacji.

To ma zagwarantować mu niezależność w patrzeniu na ręce władzy. „Jedynie dzięki Darczyńcom możemy kontrolować poczynania władzy bez obawy o dalsze funkcjonowanie Instytutu” – przekonuje OI. Zapewnia, że kontroluje władzę – tę samą, w której rozmaitych organach, doradczych i wykonawczych, zasiada kilkunastu ekspertów i współpracowników Instytutu.

Sprawozdania OI (zamieszczane na jego stronie ordoiuris.pl/dokumenty) pozwalają prześledzić, jak wielki skok finansowy przeżył Instytut między 2014 a 2018 rokiem. Niewielka organizacja pozarządowa, która w 2014 r. zatrudniała 4 osoby i uzyskała przychody na poziomie 841 tys. zł, w 2018 r. obracała kwotą 4,45 mln zł (pochodzącymi z wyłącznie z darowizn) i miała podpisane umowy o pracę z 31 osobami.

OI w 2018 r. zawarł też 66 umów zleceń i 55 umów o dzieło, głównie z prawnikami i pracownikami uniwersyteckimi, współpracował też z 23 kancelariami prawnymi.

Ten intensywny rozwój rozpoczął się w 2015 roku, gdy przychody z 841 tys. zł skoczyły do 1,77 mln zł, a potem w 2016 r. – do 3,3 mln zł. Tak się składa, że okres ten zbiega się z rządami PiS w Polsce.

Jak wynika z danych za 2018 rok, na wynagrodzenia dla zarządu OI wydano w ciągu roku 146 tys. zł, a ponieważ w zarządzie były wówczas dwie osoby: prezes Jerzy Kwaśniewski i wiceprezes Tymoteusz Zych – na każdego z nich przypadało ok. 6 tys. zł brutto miesięcznie. Przy czym nie są to ich jedyne źródła dochodu – np. Jerzy Kwaśniewski prowadzi również praktykę adwokacką.

Co wiąże te organizacje?

Analiza dotacji przekazanych organizacjom pozarządowym przez państwo potwierdza zapewnienia Ordo Iuris – Instytut nie bierze dotacji od państwa. Biorą je natomiast dwie inne organizacje, powiązane z OI.

1. Fundacja Ośrodek Analiz Prawnych, Gospodarczych i Społecznych im. Hipolita Cegielskiego

Jej prezesem jest Tymoteusz Zych, który jednocześnie jest wiceprezesem Ordo Iuris. Wiceprezesem ds. finansowych Ośrodka Cegielskiego jest natomiast Jerzy Kwaśniewski, prezes Ordo Iuris. Drugim wiceprezesem jest Bartosz Lewandowski, dyrektor Centrum Interwencji Procesowej Ordo Iuris. Trzecim: Olaf Szczypiński, ekspert Ordo Iuris, i – jak można przeczytać na stronie OI – były koordynator Zespołu Analitycznego Centrum Analiz Legislacyjnych OI.

Powiązania między OI a Ośrodkiem Cegielskiego są więc wyraźnie widoczne.

Ośrodek Cegielskiego został zarejestrowany 29 września 2017 r. i mieści się przy ul. Stefana Jaracza 10/1 w Warszawie.

1. Związek Stowarzyszeń „Konfederacja Inicjatyw Pozarządowych Rzeczypospolitej”

To inicjatywa kilkunastu prawicowych organizacji pozarządowych. Powstała 14 marca 2017 r. i niedługo potem zaatakowała Fundację Batorego za niewłaściwy – jej zdaniem – sposób dzielenie tzw. funduszy norweskich.

Zarówno Ordo Iuris, jak i Ośrodek Cegielskiego należą do organizacji tworzących KIPR, a wiceprezesem KIPR-u jest nie kto inny jak Tymoteusz Zych, wiceprezes OI oraz prezes Ośrodka Cegielskiego.

Powiązania nie kończą się jednak na Zychu. KIPR ma bowiem swoją siedzibę na ul. Stefana Jaracza 10/1 w Warszawie – czyli w tym samym miejscu, gdzie Ośrodek Cegielskiego.

Żeby było jeszcze ciekawiej, KIPR na swojej stronie internetowej podaje dwa adresy: jeden jest zgodny z rejestrowym; drugi, pojawiający się w informacji o przetwarzaniu danych osobowych, jest inny: ul. Zielna 39 w Warszawie. To tzw. budynek PAST-y. Tak się składa, że od 2019 r. ma w nim swoją siedzibę… Ordo Iuris.

Państwowe wsparcie, polityczne projekty

Obie organizacje uzyskały w 2019 roku dotacje państwowe. Ośrodek Cegielskiego otrzymał 700 tys. zł (podzielone na 3 lata) na projekt utworzenia sądu arbitrażowegol, oraz 285 tys. zł (rozłożone na dwa lata) na rozwój instytucjonalny.

Obie dotacje przyznano w Programie Rozwoju Organizacji Obywatelskich (PROO), koordynowanym przez rządowy Narodowy Instytut Wolności. W sumie jest to 985 tys. zł. To duża kwota dla organizacji, która powstała pod koniec września 2017 r. i do końca 2018 r. uzyskała tylko 115,4 tys. zł przychodów.

Poza tym w 2019 r. Ośrodek realizował projekt „Kupuj od rolnika – aktywizacja rynkowa rolników w Polsce”, którego darczyńcą była fundacja państwowej spółki Orlen „ORLEN – DAR SERCA”.

Projekt miał popularyzować zasady bezpośredniej sprzedaży produktów przez rolników, a patronowała mu m.in. posłanka PiS Anna Gembicka. Posłanka Gembicka w 2019r. zasłynęła w mediach, gdy jako 28-latka została wiceministrem inwestycji i rozwoju, po czym okazało się, że nie ma wyższego wykształcenia, ponieważ przerwała studia i dopiero po nominacji pisała pracę magisterską.

Gembicka wcześniej była asystentką premiera Morawieckiego. W październiku 2019 r. została wybrana do Sejmu, a zaraz potem zrealizowała finansowany przez Fundację Orlen projekt z Ośrodkiem Cegielskiego.

To nie jedyny przykład współpracy Ośrodka z politykami. Jak wynika ze sprawozdania tej organizacji za 2018 r., Ośrodek zrealizował zlecenie ówczesnego eurodeputowanego Dobromira Sośnierza (w PE zastąpił Janusza Korwin-Mikkego, obecnie jest posłem Konfederacji w Sejmie) na przygotowanie raportu „Praworządność proceduralna w Parlamencie Europejskim”, oraz zlecenie posła Jana Klawitera (wtedy poseł niezależny, do Sejmu wszedł z listy PiS) – na analizę nt. polityki klimatycznej i energetycznej Unii Europejskiej.

Także w 2019 r. Ośrodek Cegielskiego pracował dla eurodeputowanego Sośnierza - przygotował mu analizę dokumentu europejskiego „Manifest z Ventotene”, który Sośnierz w przedmowie nazwał „symbolem paneuropejskiej konspiracji lewicy, wskazującej kierunek marszu Unii Europejskiej”.

Jak zaznaczono w publikacji, powstała ona przy udziale ekspertów z Ordo Iuris.

Pieniądze dał Fundusz Sprawiedliwości, dał też NCK

Konfederacja Inicjatyw Pozarządowych Rzeczpospolitej także otrzymała w 2019 r. dwie dotacje, obie z Narodowego Instytutu Wolności:

• 699 tys. zł na rozwój instytucjonalny organizacji (rozłożone na 3 lata), z Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich (PROO),
• oraz 268 tys. zł (rozłożone na dwa lata) z programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (FIO), na projekt „Konfederacja organizacjom - upowszechnianie wiedzy z zakresu ochronny danych osobowych”.
• Razem: 967 tys. zł.

Jednak KIPR, zarejestrowany w 2017 roku, dotowany jest przez państwo już od chwili powstania. Zorganizowany w listopadzie 2017 r. przez KIPR (i partnerów) Kongres Inicjatyw Pozarządowych był finansowany przez Narodowe Centrum Kultury, z programu Kultura - Interwencje 2017.

Resortowo NCK podlega pod Ministerstwo Kultury, którym obecnie kieruje wicepremier Piotr Gliński. Wśród partnerów Kongresu znalazło się oczywiście także Ordo Iuris.

Drugi projekt, zrealizowany przez KIPR, to: „Tu mieszkam, tu strzegę”. Jak czytamy w opisie projektu, jego celem było „przygotowanie materiału informacyjnego pt. «Kompendium Wiedzy: prawa obywatela a samorząd terytorialny». W skład materiału wejdą między innymi: kodeks dobrych prawnych działań jednostki samorządu terytorialnego, na podstawie którego możliwe będzie wstępne weryfikowanie działań urzędu pod kątem ich prawidłowości. Materiał uzupełnią case study z działalności strażniczej i przykłady nieprawidłowości działań samorządu.”

Pieniądze na realizację tego strażniczego projektu dało Ministerstwo Sprawiedliwości, ze słynnego Funduszu Sprawiedliwości (edycja 2017). Słynnego, ponieważ budzące wątpliwości dysponowanie środkami FS wielokrotnie opisywał Sebastian Klauziński w OKO.press, a w końcu zastrzeżenia do wydatkowania pieniędzy FS wniósł NIK i zawiadomił prokuraturę.

Jak się okazuje, kompendium wiedzy w projekcie KIRP, finansowanym przez FS, zredagowało dwóch ekspertów: Tymoteusz Zych i Olaf Szczypiński. Obaj, jak wskazałam wcześniej, są związani zarówno z Ordo Iuris, jak i z Ośrodkiem Cegielskiego.

W 2018 r. KIPR razem z Ordo Iuris zorganizowało Forum Praw i Wolności – dużą konferencję na PGE Narodowy, której celem była debata na temat „podstawowych zagadnień ustrojowych” w związku z 70. rocznicą przyjęcia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

Wśród prelegentów znaleźli się: zarówno prezes OI Jerzy Kwaśniewski, jak i wiceprezes OI Tymoteusz Zych czy prezes KIPR Przemysław Jaśkiewicz. Patronat nad Kongresem sprawowały trzy ministerstwa: Inwestycji i Rozwoju, Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a sponsorem była państwowa spółka PKP Informatyka.

Najnowszy projekt KIPR-u, dotowany z tegorocznej dotacji NIW, to upowszechnianie wśród NGO`sów wiedzy na temat RODO. Jak wynika z informacji podawanych przez KIPR na stronie, efektem końcowym ma być kodeks postępowania i e-poradnik dla NGO`sów.

A partnerem merytorycznym projektu jest kancelaria adwokacka, w której partnerem zarządzającym jest … Jerzy Kwaśniewski z Ordo Iuris i Ośrodka Cegielskiego, zaś jednym z adwokatów – Bartosz Lewandowski, wiceprezes Ośrodka Cegielskiego i dyrektor Centrum Interwencji Procesowej OI.

Konflikt interesów? NIW: w żadnym razie

Trzy organizacje powiązane ze sobą personalnie realizują wspólnie projekty. Jedna nie bierze dotacji państwowych, pozostałe dwie zaś dostają. Dotacje uzyskane przez nie w 2019 r. pochodzą z programów koordynowanych przez Narodowy Instytut Wolności.

I tu pojawiają się kolejne powiązania. Otóż Tymoteusz Zych, zasiadający w zarządach wszystkich trzech organizacji, jest członkiem Rady Narodowego Instytutu Wolności.

Natomiast prezes KIPR, Przemysław Jaśkiewicz, był członkiem Komitetu Sterującego-Monitorującego rządowego Programu FIO (Fundusz Inicjatyw Obywatelskich) na lata 2017-2020 (jego kadencja zakończyła się dosłownie przed chwilą) - programu koordynowanego oczywiście przez NIW.

Jaśkiewicz zasiada także w Radzie Działalności Pożytku Publicznego, działającej przy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Jest ona organem doradczym Przewodniczącego Komitetu Pożytku Publicznego, który sprawuje nadzór nad NIW. Przewodniczącym KPP jest wicepremier Piotr Gliński.

Co więcej, KIPR wykonuje też dodatkowe zlecenia dla NIW. Prowadził i prowadzi badania ewaluacyjne programu FIO: zarówno projektów z lat 2014-2018, jak i projektów dofinansowanych z priorytetu IV za lata 2014-2020 – a więc sprawdza realizację tego priorytetu, z którego sam otrzymał pieniądze.

KIPR dostał te zlecenia odpowiadając na zapytanie ofertowe, otrzymane z NIW. Każde z tych badań to koszt kilkudziesięciu tysięcy zł.

Czy przyznawanie dotacji organizacjom, których przedstawiciele zasiadają w organach doradczych przełożonego NIW i organach monitorujących programy NIW, nie oznacza konfliktu interesów? Czy konfliktem interesów nie jest badanie realizacji projektów programu, z którego otrzymuje się pieniądze?

Zapytaliśmy o to Narodowy Instytut Wolności. „Żadna z opisanych sytuacji nie stoi w sprzeczności z Regulaminem udzielania zamówień publicznych w Narodowym Instytucie Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego o wartości do 30 000 euro” oraz „nie rodzi ryzyka wystąpienia konfliktu interesów” – zapewnił nas NIW.

Tak wygląda dziś „niezależność wobec władzy”

Instytut Ordo Iuris być może rzeczywiście formalnie zachowuje finansową niezależność od władzy. Jednak członkowie zarządu i niektórzy pracownicy Ordo Iuris raczej nie powinni chwalić się tego rodzaju niezależnością – bo pozostałe organizacje, w których działają, chętnie przyjmują państwowe dotacje, realizują projekty wspólnie z politykami prawicowych ugrupowań oraz z instytucjami rządowymi, nie stronią również od pieniędzy z państwowych spółek.

Dodajmy do tego funkcje sprawowane przez osoby związane z Ordo Iuris w różnych państwowych instytucjach i organach doradczych państwa – a będziemy mieli pełen obraz niezależności od władzy, o której z taką otwartością informuje Ordo Iuris na swojej stronie.