„Te miejsca nam się po prostu należały” – Jerzy Stępień o utajnianiu poparcia dla członków KRS

Przed akcesją do Unii Europejskiej, i jeszcze przez pewien czas potem, nie brakowało w debacie publicznej pytań o to, co możemy do Unii wnieść, w szczególności jakie to mogą być wartości. Mam też wrażenie, że także przynajmniej niektórzy w „starej Unii” liczyli poważnie na to, że ze strony Polski pojawi się jakiś impuls, który tchnie w tę strukturę nowego ducha.

Sen się rozwiał

Jak przedstawiają się te kwestie po piętnastu latach? Przynajmniej przez pierwsze lata funkcjonowania w UE nie odnotowano po naszej stronie niepokojących problemów. Co prawda, nie dało się zaobserwować naszego szczególnego wkładu do wspólnoty, w każdym razie ja go nie zauważyłem, ale przynajmniej nie dostarczaliśmy problemów.

Co więcej, byliśmy raczej liderami wewnętrznej transformacji koniecznej w krajach nowych członków, by wyrównać krok w ramach poszerzonej europejskiej struktury. Do czasu…

Dobrze, oczywiście, że tak czynimy, ale

Gdyby ktoś jeszcze pięć lat temu wieszczył, że naszym problemem numer jeden będzie już za rok stan praworządności, byłbym ostatnim, który skłonny byłby podzielać taką opinię. Dziś natomiast z niecierpliwością czekam na orzeczenia luksemburskiego Trybunału Sprawiedliwości UE, licząc, że pozwolą nam przywrócić wiarę w system prawa i jego moc sprawczą, dramatycznie podważoną przez „dobrą zmianę”.

Jeszcze będąc studentem prawa - pewnie pod wpływem wykładów z prawa rzymskiego, a także historii prawa - sukcesywnie ugruntowywało się we mnie i w świadomości licznych moich rówieśnikach przekonanie, że tylko w wyniku historycznych zawirowań wypadliśmy niejako z ram cywilizacji europejskiej.

I trafiliśmy z przymusu do obcego nam w istocie świata, zdominowanego przez naszych wschodnich sąsiadów, rozumujących w innych zgoła kategoriach. Musimy w nim tkwić, nie wiadomo nawet czy już na zawsze, przynajmniej w naszej pokoleniowej perspektywie, czy może jednak dane nam będzie wybić się na niepodległość. Ale jedno - myśleliśmy wtedy - jest pewne: my wiemy jak być powinno. I to wiemy wszyscy.

I wiele na to wskazywało po 1989 roku, że takie rozumowanie miało silne podstawy. Aliści też do czasu.

Okazało się bowiem w praniu, że choć nikt już nad nami ze Wschodu nie czuwa, że choć możemy czynić w naszym domu tak właśnie jak przez dziesięciolecia marzyliśmy, dziś z otwierającymi się coraz szerzej ze zdumienia oczami widzimy, że

Świata, z którego z ogromnym wysiłkiem zdołaliśmy się wydostać i to w znacznej mierze o własnych siłach.

Nie ma sądu konstytucyjnego, nie ma konstytucji

Co najmniej od lat dwudziestych trwały w Polsce starania o wbudowanie w nasz porządek ustrojowy sądownictwa konstytucyjnego, w końcu dopięliśmy tego. Europa od dziesiątków lat, a Stany od ponad dwóch stuleci, czyli cały świat cywilizowany wie, że brak sądownictwa konstytucyjnego jest równoznaczny z brakiem konstytucji w ogóle.

Oba te akty mogą być, oczywiście, uchwalone, nawet prawidłowo opublikowane, ale jeśli by ktoś wierzył, że konstytucja będzie działała sama z siebie, z mocy tylko swojego autorytetu, byłby takim samym realistą, jak ktoś, kto po ogłoszeniu nowego kodeksu karnego zlikwidowałby na drugi dzień sądownictwo karne, a w więzieniach otworzył bramy na oścież, bo jeśli już wszyscy kodeks karny znają, to tym samym ani myślą już dalej mordować, kraść i gwałcić.

Wszystkie etapy tej jazdy bez trzymanki od listopada 2015 roku

są powszechnie znane, zostały skrupulatnie zapisane, wiadomo wszystko, co, gdzie i kiedy.

Wcześniej czy później przyjdzie pora na rozliczenia za czas „polskiej smuty”, a mimo to rządzący zachowują się tak, jakby mieli pozostać przy władzy na zawsze i jakby na zawsze postali zwycięzcami, których nikt przecież nie będzie sądził.

Jan Nowak ponad Naczelnym Sądem Administracyjnym

Ostatni eksces to odmowa wykonania prawomocnego wyroku NSA nakazującego ujawnienie nazwisk sędziów popierających kandydatury do KRS. Prawomocny wyrok mimo różnych sztuczek był dotychczas przynajmniej formalnie niepodważalny.

Po najnowszej akcji szefa Urzędu Ochrony Danych Osobowych Jana Nowaka już wiemy, że wyższą instancją nad Naczelnym Sądem Administracyjnym jest osobiście p. Jan Nowak. Ponieważ od pewnej chwili politycy PiS zaczęli utrzymywać zgodnie, że wyrok wyrokiem, ale konieczne jest jeszcze zbadanie, czy ujawnienie nazwisk sędziów nie narusza zasad ustawy o ochronie danych osobowych, stało się jasne, że taki jest w tej materii przekaz dnia.

Idąc tą drogą UODO zażąda niebawem, by utajnione były wszystkie nazwiska sędziów wydających jakiekolwiek orzeczenia. Fala hejtu wobec tych, którzy poparli kolegów do nowej KRS – według posłów PiS – jest rzekomo tak wielka, że należy się obawiać o ich bezpieczeństwo. Cóż powiedzieć więc o sytuacji sędziów wydających wyroki na naprawdę groźnych gangsterów?

Nie wiadomo już właściwie, czy wobec tak idiotycznej argumentacji, która została przedstawiona przy okazji przepychanki z utajnianiem nazwisk sędziów, śmiać się czy płakać. Pewnie znowu „ciemny lud to kupi”, a prawnikom pozostanie czekać na kolejny rekord absurdu i pokrętnej argumentacji.

Żeby uchylić takie podejrzenie wystarczyłoby zachować się jak członek KRS sędzia Maciej Nawacki: Tak, podpisałem się pod swoją kandydaturą, naprawdę to już dawno mi się to miejsce należało…

* Jerzy Stępień - prawnik i polityk, senator I i II kadencji (1989–1993), wiceminister spraw wewnętrznych i administracji (1997–1999), sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku, Prezes TK (2006-2008). Od 2016 prezes Instytutu Lecha Wałęsy. Członek Rady Programowej Archiwum Osiatyńskiego.