Głosowało tylko 27 proc. dwudziestolatków. Nie chcieli wybierać 60-latków? Polska polityka najstarsza w UE

Przedwyborczy sondaż IPSOS dla OKO.press wskazuje, że najmłodsi wyborcy czują, że polityka jest im obca i nie dali się porwać mobilizacji. Jedną z przyczyn może być rekordowo wysoki wiek najważniejszych kandydatów, czyli 51 europosłów i europosłanek wybranych w tych wyborach.

Średnia wieku zbierających się do Brukseli wynosi 56 lat i pomimo inwazji trójki "młodzieży" z Wiosny, będzie taka sama jak w poprzedniej ekipie (w 2014 roku), która była najstarsza w poprzednim Parlamencie Europejskim (ex aequo z Luksemburgiem).

Młodzi w Polsce nie dali się zmobilizować

Wysoka, bo aż 43 proc., frekwencja w wyborach do Parlamentu Europejskiego, była zasługą kampanii mobilizacyjnej. Zarówno tej prowadzonej przez polityków i przez instytucje unijne (This time I'm voting), jak i oddolnie (Vote Together).

W wyborach samorządowych w 2018 najchętniej głosującą grupą w Polsce byli 40-latkowie. Wybory do Parlamentu Europejskiego zmieniły strukturę frekwencji. Z 40-latkami zrównały się osoby 60 plus, a rekord frekwencyjny pobili 50-latkowie. Zmobilizowali się starsi, co było jednym z powodów sukcesu PiS (poparcie w grupach 50-59 wyniosło 48 proc., a 60 plus 52 proc.).

Najniższa frekwencja była w grupie wyborców w wieku 18-29 lat - tylko 27 proc. Tę dysproporcję można tłumaczyć na wiele sposobów, na przykład tym, że zwycięski PiS zmobilizował seniorów trzynastą emeryturą. Ale niską frekwencję wśród młodych obserwujemy nie od dziś.

Młodzi: To nie są aż tak ważne wybory

Na wyższą frekwencję w wyborach do PE w Europie miała wpływ nie tylko kampania profrekwencyjna. Dużą rolę odegrało przebicie się przekazu, że te wybory są szczególnie ważne, bo w najbliższych latach latach ważyć się będą losy nie tylko Europy, ale całej planety. Paląca potrzeba walki z kryzysem klimatycznym wywindowała wyniki Zielonych w prawie całej Europie

W Polsce dwa największe komitety, PiS i Koalicja Europejska, również mobilizowały do głosowania hasłami o tym, że akurat te wybory są szczególnie ważne. Ale ważne dla sytuacji politycznej w Polsce. KE parła do przodu z hasłem odsunięcia PiS-u, PiS obiecywał postawienie tamy lewactwu, dechrystianizacji i obronę socjalnych zdobyczy.

Mobilizowano skutecznie, bo frekwencja ogólna skoczyła z 24 proc. w roku 2014 do 45,68 proc. Nie we wszystkich grupach wiekowych jednak presja zadziałała tak samo.

W przedwyborczym sondażu spytaliśmy o to, czy zbliżające się wybory 26 maja 2019 do Parlamentu Europejskiego są ważniejsze niż poprzednie wybory.

Przekaz o „decydującym momencie” trafił głównie do osób powyżej 40. roku życia. Ponad 53 proc. osób powyżej 60 lat odpowiedziało, że te wybory są ważniejsze niż poprzednie. Te odpowiedzi nie były czczymi deklaracjami. Rzeczywiście to te dwie najstarsze grupy - 50-59 lat i powyżej 60 lat - miały największą frekwencję w wyborach do PE i najbardziej zbliżyły się do frekwencji z wyborów samorządowych 2018 roku.

Narracja o „wyjątkowo ważnych wyborach” w ogóle nie trafiła do najmłodszych grup. Przyznawało jej rację ok. 22-23 proc. głosujących. Choć wśród grupy 18-29 także wygrał PiS (28,4 proc.), a drugie miejsce zajęła Koalicja (27,3 proc.), to poparcie dla tych ugrupowań było wyraźnie niższe niż u starszych wyborców. Młodzi do Parlamentu Europejskiego wysłaliby z lepszym wynikiem Wiosnę, wywindowali nad próg Kukiz'15, a Konfederację uczynili trzecią siłą.

Młodzi: główne partie nie wyrażają naszych interesów

W przedwyborczym sondażu pytaliśmy także o powody, dla których wyborcy popierają konkretną partię. Ankietowani mogli wybrać maksymalnie cztery motywacje poparcia swego ugrupowania:

• (1) Ma dobry program i liderów, będzie dobrze rządzić – tę odpowiedź wybrało ją 55 proc. wszystkich badanych;
• (2) Czuję, że wyraża interesy takich ludzi jak ja, to moja partia – 49 proc.
• (3) W ten sposób głosuję przeciwko innym partiom, które są dla Polski niebezpieczne – 48 proc.
• (4) Warto popierać ugrupowania, które mają szanse na dobry wynik – 31 proc.

Popularność odpowiedzi nie różniła się znacząco w grupach wiekowych. Pierwsze trzy opcje za każdym razem wskazywało ok. 50 proc. badanych. Z jednym małym wyjątkiem.

Wśród młodych wyborców jest więcej nieufności wobec polityków i polityki w ogóle. Przejawia się to w tym, że chętniej głosują na partie antyestablishmentowe jak Konfederacja i Kukiz'15. Antyestablishmentowa jest też Wiosna, której lider Robert Biedroń nazywał polskich europosłów "leśnymi dziadkami na płatnych wczasach".

W naszym sondażu wyborcy tych trzech partii zdecydowanie częściej wskazywali odpowiedź "czuję, że wyraża interesy takich ludzi jak ja" niż wyborcy PiS i KE. Rekord padł w Konfederacji (71 proc.). Tam znalazła się mniejszość młodych wyborców o ekstremalnie prawicowych poglądach spragnionych tożsamościowego głosowania.

Sędziwy jak polski europoseł

W Konfederacji padł również inny rekord - aż osiem spośród 13 jedynek ugrupowania to 30-latkowie. Oczywiście przyczyn dużej popularności tego ugrupowania w grupie 18-29 lat jest wiele (internetowa sława Korwina, "moda" na patriotyzm itd.), ale to może być dodatkowy powód: "młode listy" skuteczniej mobilizują młodych wyborców.

Jeśli niska frekwencja w grupie 18-29 ma swoją przyczynę w braku młodych ludzi na listach, to dwa największe komitety dołożyły starań, żeby ten stan rzeczy utrzymać. Średnia wieku lokomotyw (czyli jedynek i dwójek) na obydwu listach to 58,2 lata w KE, 57 lat w PiS.

Lokomotywy w ogromnym stopniu zdeterminowały to, jak wygląda reprezentacja, którą wysyła Polska do Parlamentu Europejskiego. Średnia wieku naszych nowych 52 europosłów (na razie pojedzie 51, Dominik Tarczyński dołączy jeśli wyjdą Brytyjczycy) to:

• 27 z PiS - 55 lat;
• 22 z Koalicji Europejskiej - 59 lat;
• 3 z Wiosny - 41 lat.

Koalicja Europejska pobiła rekord PO z 2014, której reprezentacja wyjeżdżając miała średnio prawie 58 lat. Teraz średnia skoczyła o rok, głównie za sprawą byłych premierów na listach. Leszek Miller ma 72 lata, Włodzimierz Cimoszewicz 68 lat, Jerzy Buzek 78 lat. Buzek, "jedynka" listy KE na Śląsku jest też najstarszym polskim europosłem.

Co ciekawe, Polska wyśle do Europarlamentu tylko dwie osoby poniżej 40. roku życia: 37-letniego Łukasza Kohuta z Wiosny i 34-letniego Patryka Jakiego z PiS.

Z 40-latkami jest niewiele lepiej, dostało się ich dziewięcioro, między innymi: Robert Biedroń (43 lat), Sylwia Spurek (43 lata), Bartosz Arłukowicz (47 lat), Andżelika Możdżanowska (43 lata), Krzysztof Hetman (45 lat).

Polscy europosłowie byli najstarsi już w tej kadencji Parlamentu Europejskiego zaraz obok posłów Luksemburga, którego reprezentacja wynosi sześciu posłów. Dane poniżej pochodzą z 2018 roku. Oznacza to, że na początku kadencji w 2014 roku polscy mieli średnio 56 lat.

Sondaż IPSOS dla OKO.press, 21-23 maja 2019, metodą CATI (telefonicznie), na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1000 osób