Wyborcy opozycji załamani Sejmem i uradowani Senatem. Bo liczyło się zabranie władzy Kaczyńskiemu

Polacy i Polki są tylko w połowie (50 proc.) zadowoleni z wyniku wyborów do Sejmu, w których samodzielną większość zdobył PiS. Wiekszą satysfakcję (64 proc.) odczuwają z wyborów do Senatu, gdzie minimalną większość zdobyła opozycja. Sejm budzi większe emocje – oceny „zdecydowane” stanowią ponad połowę wszystkich, a  w przypadku Senatu tylko jedną czwartą – takie wyniki przynosi najnowszy sondaż Ipsos dla OKO.press.

Klarowne – i dające do myślenia – są różnice satysfakcji w elektoratach.

Senat dla opozycji – satysfakcja ponadpartyjna

W Koalicji Obywatelskiej trwa spór o rozliczenie wyborów. Lider KO Grzegorz Schetyna zachęca do myślenia pozytywnego i apeluje do wyborców opozycji: „Bądźmy dumni, że w tych nierównych wyborach odebraliśmy PiS-owi większość w Senacie, a w Sejmie udało się zmniejszyć przewagę PiS nad opozycją”. Jak widać z wykresu nr 2,

wyborcy opozycji podzielają „dumę Schetyny” tylko w odniesieniu do Senatu, ale całkowicie odrzucają myśląc o Sejmie. Oceny wyborów do obu izb drastycznie się różnią:

Satysfakcję z (minimalnego) zwycięstwa w Senacie podziela aż 77 proc. wyborców PSL i Koalicji Obywatelskiej i 79 proc. wyborców Lewicy (niezadowolonych w tych trzech elektoratach jest po 19-20 proc.)

Uderzające, że odczucia wyborców trzech partii są identyczne, choć partyjne zyski tak różne:

• Koalicja Obywatelska zdobyła 43 senatorskie mandaty;
• PSL – 3 mandaty;
• Lewica – 2 mandaty;
• kandydaci niezależni popierający opozycję – 3 mandaty.

Taki podział jest w znacznym stopniu wynikiem tzw. paktu senackiego, czyli umowy o niewystawianiu przeciwko sobie kandydatów i podziale okręgów między trzy partie. Pakt faworyzował KO, dając Koalicji 75 okręgów, PSL – 15 i SLD – 6.  W efekcie wybrani senatorowie Koalicji zdobyli 35,7 proc. głosów (w wyborach do Sejmu 27,4 proc.), SLD 2,28 proc. (do Sejmu 12,56 proc.), a PSL 5,72 proc. (do Sejmu 8,55 proc.).

Trudno porównywać wybory większościowe do Senatu i proporcjonalne do Sejmu, ale można powiedzieć, że podział okręgów senackich sprawił, że reprezentacja partii opozycyjnych w Senacie jest „krzywdząca” dla mniejszych partii:

Idealna zgodność satysfakcji w KO, Lewicy i PSL przy tak dużych różnicach profitów oznacza, że wyborcy opozycji nie myśleli kategoriami wąskopartyjnymi. Źródłem ich zadowolenia musiało być  zdobycie przez opozycję większości (dzięki poparciu trojga senatorów niezależnych) i odebranie PiS większości.

Senacki sukces opozycji jest postrzegany jako wspólne, duże zwycięstwo, zwłaszcza, że w Senacie 2015-2019 Kaczyński miał do dyspozycji aż 61 mandatów. Można przypuszczać, że wyborcy KO, PSL i SLD z aprobatą przyjmą też wskazanie wspólnego kandydata opozycji na marszałka Senatu. Zwłaszcza jeśli zostanie wybrany w ponadpartyjnej zgodzie.

Sejm przegrany to katastrofa KO, ale także klęska Lewicy i porażka PSL

Wyborcy opozycji nie posłuchali natomiast apelu Schetyny o „dumę” z wyników do Sejmu. Jak widać na wykresie nr 2,

najsurowiej oceniają je zwolennicy Koalicji Obywatelskiej: tylko 8 proc. zadowolonych i prawie 12 razy więcej niezadowolonych (92 proc., w tym 65 proc. „zdecydowanie”). To ocena katastrofalnie surowa.

W liście do wyborców Schetyna twierdził, że „sytuacja Platformy i Koalicji jest dziś dużo lepsza niż cztery lata temu”. Rozczarowanie wyborców KO może płynąć z tego, że nie zgadzają się z taką oceną. I mają rację: w wyborach 2015 roku PO zdobyła 134 mandaty a Nowoczesna 28 (razem 166). W Sejmie IX kadencji koalicja tych dwóch partii (z dodatkiem Zielonych i IP) ma już tylko 134 miejsca (o 28 mniej).

Rozczarowanie Lewicy jest także ogromne: zadowolonych tylko 15 proc., prawie sześć razy więcej niezadowolonych (84 proc., w tym 55 proc. „zdecydowanie”). Wynik zaskakujący zważywszy na to, że Lewica wraca do Sejmu po czterech latach nieobecności, a sondaże dawały jej zwykle mniejsze szanse niż uzyskane 12,56 proc. (o 5 pkt proc. więcej niż w nieszczęsnym 2015 roku, kiedy Zjednoczona Lewica z wynikiem 7,55 proc. nie osiągnęła progu dla koalicji).

Zaskakująco wysoki wynik komitetu PSL (8,55 proc. poparcia i 30 mandatów) uważany jest za sukces, także osobisty lidera Władysława Kosiniaka-Kamysza, ale wyborcy PSL aż w dwóch trzecich (63 proc.) są niezadowoleni, a satysfakcję wyraża tylko 38 proc.

Wszystko to pokazuje, że – tak jak w przypadku Senatu – we wszystkich trzech elektoratach dominuje poczucie, że celem wyborów było odsunięcie PIS od władzy i skoro ten cel nie został osiągnięty, należy mówić o porażce. Dopiero w drugim kroku to zasadnicze rozczarowanie może łagodzić lepszy niż oczekiwany wynik własnej partii (PSL) lub zaostrzać wynik gorszy (KO).

Elektorat PiS zbity z pantałyku

W sondażach OKO.press wyborcy PiS wyrażają zwykle entuzjazm w ocenie polityki swojej partii i rządu (choć ok. 20 proc. ma wątpliwości w ocenie sporu o praworządność z TSUE, czy z Komisją Europejską).

Taka właśnie – entuzjastyczna i jednomyślna – jest reakcja na wynik wyborów do Sejmu. Zadowolonych jest aż 97 proc. wyborców Kaczyńskiego (52 proc. „zdecydowanie”), choć aspiracje partii były większe, a wynik jest gorszy niż wskazywały sondaże.

Poparcie dla PiS (43,59 proc.) tylko minimalnie przekroczyło wyliczoną przez OKO.press tuż przed ciszą wyborczą granicą zachowania władzy – 43 proc.

Inaczej jest z Senatem. Satysfakcję z wyniku wyraża – tak to trzeba określić – tylko 62 proc. wyborców PiS. A przecież mogą uważać, że protesty wyborcze partii władzy odmienią ostateczny rezultat wyborów. Słyszą od swoich polityków, że to PiS wygrał wybory do Senatu, bo ma najwięcej mandatów (48) i to PiS powinien wyznaczyć marszałka Senatu.

To zdanie jest w pierwszej części prawdziwe, bo PiS zdobył 48 mandatów i uzyskał poparcie 44,56 proc. o 1 pkt proc. wyższe niż do Sejmu, ale w drugiej fałszywe – bo o wyborze marszałka zdecyduje większość.

Sondaż IPSOS dla OKO.press 21-23 października  2019, metodą CATI (telefonicznie), na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1004 osoby

OKO pilnuje, by wybory były zgodne z Konstytucją.
Dzięki Twojemu wsparciu.

Wesprzyj OKO

Piotr Pacewicz

Naczelny OKO.press. Redaktor podziemnego „Tygodnika Mazowsze” (1982–1989), przy Okrągłym Stole sekretarz Bronisława Geremka. Współzakładał „Wyborczą”, jej wicenaczelny (1995–2010). Współtworzył akcje: „Rodzić po ludzku”, „Szkoła z klasą”, „Polska biega”. Autor książek "Psychologiczna analiza rewolucji społecznej", "Zakazane miłości. Seksualność i inne tabu" (z Martą Konarzewską); "Pociąg osobowy".