2 do 26. Polska i Węgry wetują dialog o praworządności. Boją się współpracy Rady z Komisją Europejską

Na posiedzeniu Rady ds. Ogólnych Unii Europejskiej we wtorek 19 listopada 2019 fińska prezydencja chciała przyjąć wspólne stanowisko oceniające tzw. "dialog o rządach prawa". Od 2014 roku Rada ds. Ogólnych dyskutuje co roku o praworządności w państwach członkowskich. W listopadzie 2016 członkowie Unii umówili się, że ocenią te działania po trzech latach.

(Czym się zajmuje Rada ds. ogólnych patrz tu)

Niestety nie udało się, bo do przyjęcia konkluzji konieczna była jednomyślność. Zablokowały je - jak dwa bratanki - delegacje polska i węgierska. Pozostałych 26 państw było "za".

"W obliczu braku konsensusu, prezydencja podjęła decyzję, by dokument przyjąć w formie konkluzji własnych" - stwierdza komunikat. Taki dokument ma słabszą wymowę - nie jest stanowiskiem Rady, czyli całej Unii, a jedynie prezydencji, która zmienia się co sześć miesięcy.

To nie pierwszy raz, gdy polskie weto blokuje przyjęcie konkluzji przez Radę UE.

W październiku 2018 roku na Radzie ds. Ogólnych wysłannicy Zbigniewa Ziobry torpedowali konkluzje z wykonania w państwach członkowskich przepisów Karty Praw Podstawowych. Bo dokument mówił o prawach osób LGBTI i zawierał odniesienia do poszanowania zasady rządów prawa. Także wówczas dokument przyjęto jako konkluzje własne prezydencji, którą wtedy sprawowała Austria. Wtedy jednak delegacja węgierska głosowała za i Ziobro wetował jako jedyny.

Konkluzje: niby nic, a jednak boli

Co zawierały konkluzje, których 19 listopada nie chciały przyjąć Polska i Węgry?

To szereg ogólnych stwierdzeń, w których państwa członkowskie potwierdzają poparcie dla ustaleń sprzed kilku lat. Podkreślają, że ocena stanu praworządności w Radzie musi być prowadzona w oparciu o zasadę równego traktowania wszystkich członków Unii, z poszanowaniem narodowej specyfiki i przy lojalnej współpracy.

To wszystko zapewne spodobałoby się rządom Polski i Węgier, które deklarują, że należy ograniczyć ingerencję Brukseli i rozwijać "Europę ojczyzn" i "kontrrewolucję kulturową". Dalej było gorzej:

Dialog o praworządności należałoby wzmocnić i rozwijać. Dokument zachęcał państwa członkowskie

W lipcu 2019 Komisja zaproponowała nowe sposoby walki z łamaniem zasady rządów prawa w UE. Jednym z nich ma być właśnie coroczne sprawozdanie z przestrzegania praworządności we wszystkich państwach członkowskich.

Konkluzje, których nie chciała poprzeć Polska, zawierały też ogólne wezwanie do KE, by ta współpracowała z członkami UE przy tworzeniu raportów. I publikowała je przed rozpoczęciem dialogu w Radzie, by państwa członkowskie mogły wcześniej zapoznać się ze stanowiskiem Komisji.

Praworządnością co do zasady zajmuje się Rada ds. Ogólnych, czyli ministrowie ds. europejskich. W konkluzjach wezwano jednak pozostałe formacje Rady (np. spotkania przedstawicieli ministerstw sprawiedliwości), by także i one dyskutowały o rządach prawa.

Co w tym kontrowersyjnego? Procedura z art. 7

Dla delegacji polskiej i węgierskiej ten ogólnikowy dokument okazał się nie do przyjęcia. Dlaczego?

Najpewniej miała rację. To, że Rada miałaby posiłkować się raportami KE nie mogło spodobać się Polsce i Węgrom.

Komisja konsekwentnie punktuje zagrożenia dla rządów prawa właśnie w tych krajach, w tym przygotowując swoje stanowisko na wysłuchania w ramach procedury z "atomowego" art. 7. O ostatnim dokumencie dotyczącym Polski pisaliśmy w OKO.press 19 września. Eksperci KE podkreślili , że stan przestrzegania praworządności uległ dalszemu pogorszeniu.

KE chce bacznie przyglądać się przestrzeganiu rządów prawa, które należą do fundamentalnych wartości Unii. Procedura z art. 7 Traktatu o UE, która toczy się wobec rządów Polski i Węgier, na razie nie przyniosła oczekiwanego przełomu.

To dlatego w lipcu 2019 Komisja zaproponowała nowe środki w celu upowszechniania kultury praworządności, zapobiegania problemom związanym z praworządnością oraz skutecznego reagowania na przypadki jej łamania.

Orbán tak ufa Kaczyńskiemu, że mogą razem konie kraść

Viktor Orbán i politycy PiS wielokrotnie deklarowali wspólnotę wartości i chęć współpracy.

Już 7 września 2016 w panelu dyskusyjnym na Forum Ekonomicznym w Krynicy Orbán ocenił, że Brexit stworzył „fantastyczną możliwość dla kontrrewolucji kulturowej".

„Elita europejska, decydenci, politycy, fachowcy, liderzy mediów – oni wmówili sobie przez ostatnie 20 lat, że właściwym kierunkiem rozwoju Europy jest likwidacja naszych dotychczasowych tożsamości. Pozostawanie Polakiem, Węgrem i Czechem, chrześcijaninem nie było, ich zdaniem, nowoczesne. Proponowali nową europejską tożsamość. Brytyjczycy powiedzieli nie, chcieli zostać Brytyjczykami”.

Kaczyński zgodził się z węgierskim premierem. „Mamy także kryzys kierownictwa UE. Nie będę rozwijał tego problemu, bo to problem personalny, no ale przecież każdy go widzi" - wskazał na Donalda Tuska.

muszą przypomnieć, że Europa jest bogata bogactwem europejskich kultur, ich zróżnicowaniem, że próba zintegrowania tego mogłaby się odbywać tylko i wyłącznie na poziomie tej popularnej, w gruncie rzeczy amerykańskiej kultury”.

Kaczyński odpowiedział, że między Polską i Węgrami są pewne różnice. „Ale jest na pewno parę takich stajni, a szczególnie taka jedna, wielka, z napisem Unia Europejska, gdzie można i trzeba, ale oczywiście pro publico”.

Są granice wspólnej kradzieży. Orbán głosował za Tuskiem

W styczniu 2018 Mateuszem Morawieckim pojechał do Budapesztu w pierwszą podróżą jako premier. Victor Orbán mówił wtedy o wspólnocie "wartości europejskich" PiS i Fideszu:

Dziękujemy, że polskie siły wsparły Węgrów w obronie naszych granic i Polska pokazała, że to wspólna sprawa całej UE”.

Wbrew nadziejom polskiej strony Orbán nie wypowiedział się jednak o konflikcie polskiego rządu z Komisją Europejską i procedurze art. 7. W ogóle nie skomentował tego sporu.

Orbán poparł kandydaturę Donalda Tuska na przewodniczącego Rady Unii Europejskiej 9 marca 2017 w słynnym glosowaniu, które delegacja Beaty Szydło przegrała 1 do 27. Była to najbardziej kompromitująca porażka PiS w polityce międzynarodowej, jak pokazał sondaż OKO.press, krytycznie przyjęta nawet przez elektorat PIS.