25 sędziów "starego" TK ostrzega przed wyrokiem Pawłowicz w sprawie TSUE: krok do polexitu

28 kwietnia Trybunał Konstytucyjny rozpatrzy wniosek Izby Dyscyplinarnej w Sądzie Najwyższej dotyczący zgodności z konstytucją wykonywania postanowień Trybunału Sprawiedliwości UE.

Aktualizacja: Na wniosek RPO rozprawę odroczono do 13 maja.

Sprawa P 7/20 zawisła przed Trynunałem Przyłębskiej w wyniku pytania "Izby Dyscyplinarnej" w Sądzie Najwyższym z 9 kwietnia 2020 roku. Dzień wcześniej Wielka Izba TSUE wydała postanowienie, że Izba Dyscyplinarna ma nie działać w sprawach sędziów aż do wydania przez TSUE orzeczenia w sprawie ze skargi Komisji Europejskiej przeciwko polskiemu rządowi na model odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów.

Sprawa będzie w TK rozpoznana w składzie pięcioosobowym. Składowi rozstrzygającemu przewodniczy Krystyna Pawłowicz, wcześniej posłanka PiS. Publicznie opowiadała się ona za rozpadem Unii Europejskiej (w 2012 roku) i określiła UE mianem "szmaty" (w 2016 roku). Oprócz niej w składzie zasiądą Bartłomiej Sochański, Zbigniew Jędrzejewski, Stanisław Piotrowicz i Justyn Piskorski (tzw. "dubler").

O wyłączenie sędzi Pawłowicz oraz sędziego Stanisława Piotrowicza, również byłego posła PiS, z rozpatrywania tej sprawy wnosił Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar. Argumentował, że liczne publiczne wypowiedzi Pawłowicz i Piotrowicza uprawdopodabniają, że nie będą oni obiektywni i bezstronni w sprawie dotyczącej wykonywania przez Polskę orzeczeń najważniejszego organu sądowego Unii Europejskiej. „Jako sędziowie TK mają oni dokonać oceny bezpośrednio wiążącej się z ich uprzednią aktywnością polityczną oraz aktami, które uchwalali jako członkowie kolegialnych organów. Ich działalność przyczyniła się do nielegalnych zmian w wymiarze sprawiedliwości i wywołania głębokiego kryzysu konstytucyjnego” – podkreślił RPO.

Stawką wykonywanie orzeczeń TSUE

Izba Dyscyplinarna w SN skierowała wniosek o zbadanie, czy zgodne z konstytucją jest art. 4 ustęp 3 zdanie 2 Traktatu o Unii Europejskiej, który mówi o zasadzie lojalności w związku z artykułem 279 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który daje Trybunałowi Sprawiedliwości UE kompetencję do zarządzania środków tymczasowych.

Zaskarżony do TK Artykuł 4.3. Traktatu o UE brzmi:

• Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Unia i Państwa Członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z Traktatów.
• Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji Unii.
• Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii.

Artykuł 279 Traktatu o funkcjonowaniu UE brzmi: "W sprawach, które rozpatruje, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej może zarządzić niezbędne środki tymczasowe".

Za rządów Zjednoczonej Prawicy TSUE zarządzał środki tymczasowe w głośnych i doniosłych sprawach:

• w 2018 roku w sprawie wycinki Puszczy Białowieskiej,
• w 2018 roku w sprawie przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym obniżających wiek przejścia sędziów w stan spoczynku,
• w kwietniu 2020 roku w sprawie dotyczącej nowego, represyjnego modelu odpowiedzialności dyscyplinarnej dla sędziów; TSUE orzekł, że Izba Dyscyplinarna nie może działać w sprawach dyscyplinarnych sędziów.

Po wydaniu postanowienia dotyczącego Izby Dyscyplinarnej władze zaczęły używać Izby Dyscyplinarnej do znoszenia immunitetu w postępowaniach karnych prowadzonych wobec sędziów znanych z obrony praworządności: Beaty Morawiec i Igora Tulei.

25 sędziów "starego" TK zabiera głos

Oprócz RPO, głos w sprawie wniosku Izby Dysycplinarnej do TK zabrało 25 sędziów "starego" TK w stanie spoczynku: Stanisław Biernat, Teresa Dębowska-Romanowska, Kazimierz Działocha, Lech Garlicki, Mirosław Granat, Wojciech Hermeliński, Adam Jamróz, Stefan Jaworski, Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wojciech Łączkowski, Ewa Łętowska, Marek Mazurkiewicz, Andrzej Mączyński, Janusz Niemcewicz, Małgorzata Pyziak-Szafnicka, Stanisław Rymar, Ferdynand Rymarz, Andrzej Rzepliński, Jerzy Stępień, Piotr Tuleja, Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz, Mirosław Wyrzykowski, Bohdan Zdziennicki, Andrzej Zoll, Marek Zubik.

W stanowisku z 27 kwietnia piszą, że "w razie orzeczenia przez TK o niezgodności wskazanych przepisów traktatowych z Konstytucją, przestaną być one stosowane w Polsce, a tym samym powstanie pozorna podstawa dla nierespektowania zarządzeń tymczasowych TSUE, w tym zarządzeń nakazujących wstrzymanie działalności Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego".

Przypominają, powołując się na swój moralny obowiązek, że w sprawie o tak doniosłym znaczeniu:

• sprawa wymaga rozpoznania w pełnym składzie TK, a nie w składzie pięcioosobowym;
• w składzie orzekającym nie powinna zasiadać, a co więcej przewodniczyć składowi, sędzia, która jako czynny polityk wielokrotnie wyrażała publicznie w sposób brutalny swoje negatywne nastawienie do Unii Europejskiej i członkostwa Polski w Unii (chodzi o Krystynę Pawłowicz);
• w składzie orzekającym znajduje się inna osoba, wybrana na zajęte już miejsce sędziowskie, czyli tzw. "dubler" (chodzi o Justyna Piskorskiego);
• przypominają, że obowiązkiem Trybunału Konstytucyjnego przed wydaniem orzeczenia jest wystąpienie do Trybunału Sprawiedliwości UE z pytaniem prejudycjalnym dotyczącym wykładni zaskarżonych przepisów traktatowych (TK o to nie wystąpił).
• wskazują na stanowisko RPO dotyczące wyłączenia sędziów Pawłowicz i Piotrowicza.

To nie jedyny "wybuchowy" wniosek o kontrolę konstytucyjności przepisów unijnych traktatów.

Premier Mateusz Morawiecki skierował liczący 129 stron wniosek do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 3/21 po wydaniu przez Trybunał Sprawiedliwości UE 2 marca wyroku w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne Sądu Najwyższego. Chce, żeby TK zbadał, czy zgodne z konstytucją są przepisy Traktatu o Unii Europejskiej.

W wywiadzie dla OKO.press, wniosek premiera do TK skrytykował zastępca RPO, dr hab. Maciej Taborowski. Ocenił, że to "kolejne ogniwo łańcucha, taśmy technologicznej, które mają doprowadzić do legalizacji bezprawia i arbitralności przy nominacji sędziów, obok działania nowych izb w Sądzie Najwyższym, ustawy kagańcowej i nadużywanych postępowaniach dyscyplinarnych i karnych wobec sędziów. Chodzi o domknięcie systemu powoływania sędziów i jego zalegalizowanie na poziomie krajowym. A przy okazji Polska jest wyprowadzana z systemu prawnego UE, bo atakowana jest oś ponadnarodowego systemu prawa unijnego i fundament współpracy w ramach UE".