Bodnar oczekuje interwencji KRRiTV w sprawie "Wiadomości"

Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar zareagował na serię materiałów w „Wiadomościach” TVP dyskredytujących kilka znanych fundacji i napisał list do przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Witolda Kołodziejskiego.

Rzecznik wymienia trzy materiały „Wiadomości TVP”: „Fundacje ze specjalną rekomendacją” (30 października 2016 r.), „Pytania pozostają” (31 października) i „Kolejne pytania o fundacje” (4 listopada), formułujące „zarzuty, iż wskazane organizacje pozarządowe otrzymywały środki finansowe od organów samorządowych i centralnych”.

[Wiadomości zajęły się w nich fundacjami Służba Rzeczpospolitej, Stocznią, Prawa Medycznego, Fundacją dla Polski, Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej, Fundacją Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, a także Funduszem Obywatelskim, Stowarzyszeniem 61 i Szkołą Liderów. TVP „demaskowała” powiązania personalne, rodzinne i finansowe, ilustrując je infografikami ze zdjęciami, strzałkami i rysunkami banknotów - red.].

RPO podkreśla, że materiały TVP wskazywały na zaangażowanie w działalność organizacji pozarządowych osób publicznych, m.in. sędziów Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku [chodzi o prof. Jerzego Stępnia i prof. Ewę Łętowską - red.]. Materiały przedstawiały ich rolę jako „budzące wątpliwości”.

Proszę szanować społeczeństwo obywatelskie

Zdaniem rzecznika „budzi to poważne wątpliwości z punktu widzenia poszanowania wolności zrzeszania się (art. 58 Konstytucji)” i „nie sprzyja budowaniu społeczeństwa obywatelskiego, opartego m.in. na aktywności organizacji pozarządowych”.

Rzecznik przypomina, że „działalność organizacji pozarządowych stanowi realizację zasady pomocniczości wyrażonej w preambule Konstytucji RP: w odniesieniu do społeczeństwa, jak i poszczególnych obywateli, rodzin, grup pośrednich, stowarzyszeń czy przedsiębiorstw państwo nie powinno czynić ani więcej, ani mniej jak tylko wspomagać je w ich autonomii".

Fundacje, które stały się przedmiotem ataków TVP, „należą do niewielkiej grupy organizacji społecznych, które stawiają sobie za cel propagowanie demokratycznych postaw obywatelskich, ułatwianie dostępu do informacji publicznej i prowadzenie społecznej kontroli działalności organów publicznych".

Bodnar podkreśla, że

Dlatego wszelkie interwencje organów władzy publicznej powinny być podejmowane ze szczególną ostrożnością.

Proszę nie manipulować

Zgodnie z ustawą o radiofonii i telewizji „programy powinny umożliwiać obywatelom i ich organizacjom uczestnictwo w życiu publicznym poprzez prezentowanie zróżnicowanych poglądów i stanowisk oraz wykonywanie prawa do kontroli i krytyki społecznej” (art. 21 ust. 2 pkt 4).

Tymczasem „Wiadomości” TVP nie podawały podstawowych informacji o prawnych podstawach działania organizacji pozarządowych, które pozwoliłyby w pełni zrozumieć opisywane zjawiska.

„Wiadomości” - wytyka Bodnar - nie poinformowały widzów, że „pieniądze ze środków publicznych – w tym od jednostek samorządu terytorialnego – były przekazywane fundacjom na realizację zadań publicznych w ramach otwartych konkursów, zgodnie z zasadami ustawy z 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie”.

W materiałach nie pojawiły się zarzuty, by konkursy, w których fundacje zdobywały dofinansowanie, były niewłaściwie przeprowadzone.

RPO zwraca uwagę, że „zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o RTV audycje lub inne przekazy nie mogą propagować działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym". Tymczasem materiały dyskredytujące działalność organizacji pozarządowych - bez podania wyraźnie sformułowanych rzetelnych i rzeczowych zarzutów - oceniać jako ograniczające społeczną aktywność, a tym samym jako sprzeczne z dobrem społecznym".

Proszę interweniować

Bodnar przypomina przewodniczącemu KRRiTV, że ustawa pozwala mu na "przeciwdziałanie niewłaściwym działaniom dostawców usług medialnych". Między innymi:

Rzecznik praw obywatelskich "zwraca się do Pana Przewodniczącego z uprzejmą prośbą o przedstawienie wyjaśnień w niniejszej sprawie i poinformowanie, czy rozważa Pan podjęcie działań, o których [wyżej] mowa, bądź czy takie działania już zostały podjęte".