Bronią zabijania zwierząt, ale czy nie obchodzą prawa?

„Nie pozwolimy, aby chora ideologia w MKiŚ zniszczyła naszą kynologię łowiecką i żądamy natychmiastowego porzucenia prac związanych z ograniczeniem listy gatunków ptaków łownych. Żądamy również zaprzestania dyskryminowania myśliwych w społeczeństwie przez ministra Dorożałę” – deklarował w mediach społecznościowych byt tytułujący się Związkiem Zawodowym |Wspólna Sprawa”, wzywając myśliwych do protestu pod Ministerstwem Klimatu i Środowiska.

W obronie przywilejów

To nic nowego. Twór ten narodził się z protestów przeciwko ograniczeniu przywilejów myśliwych i kontynuuje działalność w tym duchu.

Zaczęło się od dołączenia przez myśliwych do protestu rolników pod koniec zimy i od zorganizowanej przez Pawła Budzyńskiego zbiórki pieniędzy pod hasłem Wspólna Sprawa – protest myśliwych na wypożyczenie systemu nagłośnienia i wypożyczenie sceny na protest, zorganizowany przez Społeczny Komitet Protestacyjny Myśliwych.

Potem poszło szybko: 23 marca Społeczny Komitet Protestacyjny Myśliwych poinformował o założeniu Związku Zawodowego “Wspólna Sprawa”, ale już 14 lutego 2024 r. powstała facebookowa grupa dyskusyjna Związku Zawodowego „Wspólna Sprawa”.

- Myśliwi mają inne możliwości zakładania organizacji broniących ich interesów, ale akurat w tym przypadku wykorzystano dość ciekawą konstrukcję prawną. Nie ma ona na celu zrzeszania pracowników konkretnego zakładu, wokół problemów związanych z zatrudnieniem w danym zakładzie, a bardziej stworzenie organizacji o charakterze ogólnopolskim – mówi dr Barbara Godlewska-Bujok z Katedry Prawnych Problemów Administracji i Zarządzania, Wydział Zarządzania UW.

Podaje to sama „Wspólna Sprawa” na swojej stronie internetowej:

Rozważaliśmy wszystkie alternatywy, o których dyskutowano na grupach, aby ostatecznie dojść do wniosku, że związek zawodowy zapewnia najszersze możliwości działania i gwarantuje absolutną niezależność”.

Zapewne założyciele wiedzą, co piszą – jeden z nich, adwokat dr Miłosz Kościelniak-Marszał, działa w Instytucie Analiz Środowiskowych – stowarzyszeniu o nazwie sugerującej prowadzenie ambitnych badań, które w gruncie rzeczy jest niszowym lobbystą myśliwskim o małych zasięgach. Kościelniak-Marszał startował też z ramienia Trzeciej Drogi do Sejmu w ubiegłym roku, ale otrzymał zaledwie 401 głosów i się nie dostał.

Pierwszy uzbrojony związek zawodowy w Polsce nie został zarejestrowany

Statut Wspólnej Sprawy ciekawie określa cele. Oprócz kilku typowych dla związku celów są też takie, jak

• „szerzenie zasad demokracji i występowanie w obronie uniwersalnych wartości humanitarnych”,
• „kształtowanie aktywnej postawy działania dla dobra Ojczyzny”,
• „obrona i promowanie polskich narodowych tradycji, a także dbanie o utrzymywanie prawdy historycznej o Polsce”
• czy… „obrona praw legalnych posiadaczy broni jako naturalnego potencjału obronnego kraju”,

co z normalnym działaniem związku zawodowego nie ma wiele wspólnego, rodzi natomiast pytania, o co chodzi temu podmiotowi. Do tej pory żaden związek zawodowy nie deklarował zadań związanych z obronnością państwa i posiadaniem broni.

Do utworzenia związku zawodowego wystarczy uchwała o jego utworzeniu, ale uchwała ta traci moc, jeśli w terminie 30 dni od założenia związku komitet założycielski nie złoży wniosku o rejestrację w KRS. Wówczas związek zostaje rozwiązany. Tymczasem mamy październik, ale związek zawodowy nadal nie został zarejestrowany, a działa normalnie. To długo, nawet jak na terminy w sądach.

- Ustawa mówi o 30 dniach na złożenie wniosku, a nie zarejestrowanie związku, wnioskodawcy mogą zostać wezwani do uzupełnienia braków, a w przypadku odmowy rejestracji związek może odwołać się. Stąd też standardowy termin na rozpatrzenie wniosku o wpis – 7 dni od daty wpływu; zresztą termin instrukcyjny i w praktyce może się wydłużyć — tłumaczy radca prawny, dr hab. Cezary Błaszczyk.

Sprawa utknęła w sądzie?

Jak podał Fryderyk Walicht ze Wspólnej Sprawy, wniosek o rejestrację jest aktualnie rozpoznawany przez sąd. Tymczasem Łukasz Grzechnik, wiceprezes Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie, podaje, że w KRS podmiot nie został zarejestrowany. W sprawie nastąpił zwrot wniosku.

Wspólna Sprawa pisze na Facebooku, że „zgodnie z obowiązującym prawem, związek zawodowy nie musi być zarejestrowany, aby legalnie działać. Nie może tylko założyć konta w banku, jednak brak składek i funduszy nie przeszkadza nam skutecznie bronić myśliwych, rolników i leśników”.

To jednak wcale nie jest takie jasne.

- Do czasu rejestracji związek zawodowy nie ma osobowości prawnej, więc nie działa w obrocie prawnym. Poprzez swoich członków czy komitet założycielski może jednak prowadzić aktywność społeczną w ograniczonym zakresie. Może np. zorganizować spotkanie, ale nie może występować w imieniu pracowników przed pracodawcą. Co do zasady okres od powstania związku do rejestracji powinien być jednak spożytkowany na działania zmierzające do rejestracji i organizacji związku – tłumaczy Cezary Błaszczyk.

Związek zawodowy przedsiębiorców i żołnierzy

Związek zawodowy to dobrowolna i samorządna organizacja ludzi pracy, powołana do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Powstaje więc pytanie, czy myśliwi mogą założyć związek zawodowy w celu obrony ich praw? Opinie prawników są podzielone. Dr Barbara Godlewska-Bujok uważa, że formalnie jest to dopuszczalne. Jest z pewnością kilka powodów, dla których wybrano właśnie taką formę organizacyjną, m.in. wizerunkowe czy podatkowe.

Jak tłumaczy Cezary Błaszczyk, pracę ustawa rozumie jednak szeroko, jako dowolną pracę zarobkową niewiążącą się z zatrudnianiem innych osób, a nie tylko jako świadczenie pracy na podstawie stosunku pracy.

W praktyce wielu myśliwych otrzymuje wynagrodzenie za sprzedaż mięsa i trofeów z ciał zabitych zwierząt, świadczenia za odstrzał sanitarny, a także wynagrodzenie otrzymywane w związku z organizacją polowań komercyjnych (np. za podprowadzenie). Dr hab. Cezary Błaszczyk wskazuje, że łowiectwo to nie tylko polowania, ale także różne formy gospodarki leśnej. Zaś prawa i interesy pracownicze to nie tylko wynagrodzenie, ale także bezpieczeństwo i higiena, co pozwala poszerzać zakres przedmiotowy pracy i daje szersze podstawy pod zakładanie związków zawodowych.

- Nie jest zatem wykluczone, że część myśliwych wykonuje pracę w rozumieniu ww. przepisów i może założyć związek zawodowy albo do niego należeć – konkluduje Cezary Błaszczyk.

Pytanie jednak, jak jest w przypadku działaczy Wspólnej Sprawy

Wśród osób, które są we władzach związku oraz przedstawiają się jako liderzy związku, są m.in.

• dr Miłosz Kościelniak-Marszał – z zawodu adwokat,
• Maciej Perzyna – weterynarz prowadzący swój gabinet (obaj są także wykładowcami akademickimi),
• Dariusz Woźniak – stomatolog,
• Fryderyk Walicht – na LinkedIn figuruje jako żołnierz,
• Kamil Kulejewski – prowadzi działalność gospodarczą (sklep).

Zapytałam Fryderyka Walichta, rzecznika prasowego Wspólnej Sprawy, ile osób spośród liderów oraz członków władz związku prowadzi działalność gospodarczą, a ile osób jest żołnierzami. Nie odpowiedział, za to opublikował pytanie w mediach społecznościowych i podał mój numer telefonu koledze po strzelbie. Ten bombarduje mnie teraz SMS-ami o treściach obraźliwych dla mnie i – nie wiedzieć czemu – naukowców zajmujących się ochroną Puszczy Białowieskiej.

Jak wskazuje radca prawny Adam Kuczyński, żołnierze są ograniczeni w prawie tworzenia i wstępowania do związków. Zgodnie z art. 343 ust. 1 żołnierzom zawodowym nie wolno tworzyć związków zawodowych i zrzeszać się w związkach zawodowych.

Związek jako obejście prawa

- Podkreślić przy tym trzeba, iż nie istnieje żadne samodzielne „prawo do polowania”, które służyłoby ludziom pracy i w ochronę którego mógłby się angażować ZZWS. Skądinąd powierzenie przez władzę publiczną jakiegoś zadania podmiotowi zewnętrznemu nie czyni z wykonawców tego zadania ludzi pracy w rozumieniu ustawy o związkach zawodowych – mówi Adam Kuczyński.

Jego zdaniem próba posłużenia się formą organizacyjną związku zawodowego do realizacji celów i postulatów związanych z funkcjonowaniem Polskiego Związku Łowieckiego może stanowić próbę obejścia prawa. Taka próba na zasadzie art. 4(1) kodeksu postępowania cywilnego nie powinna znaleźć uznania w oczach sądu rejestrowego i powinna skutkować odmową rejestracji.

Bywa w Sejmie (np. 25 kwietnia Maciej Perzyna jako przewodniczący ZZWS uczestniczył w posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Lobbował za odstrzałem wilków. 9 kwietnia natomiast na posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi żalił się, że myśliwi nie mogą szkolić psów na żywych zwierzętach). Pojawia się w ministerstwach, podejmuje „zdecydowane kroki w sprawie bezpieczeństwa naszej Ojczyzny, rolników oraz myśliwych” korespondując z MON. W kontaktach z Głównym Lekarzem Weterynarii przedstawia się jako ekspert od afrykańskiego pomoru świń. Organizuje zrzutkę dla myśliwych i ich rodzin poszkodowanych przez powódź, a także dla grup myśliwych biorących udział w pomocy mieszkańcom najbardziej poszkodowanych części regionu (zrzutka jest na nazwisko Dariusza Woźniaka, jednego z liderów ZZWS).

Generalnie powstanie Związku Zawodowego „Wspólna Sprawa” dotyka problemu samego modelu łowiectwa w Polsce, opisywanego jako społeczny, w którym przynajmniej w teorii myśliwi z poświęceniem własnego czasu, środków i zdrowia, po przejściu szkolenia i uzyskaniu licencji, mają wykonywać zadania publiczne z zakresu ochrony przyrody i gospodarowanie zasobami zwierząt łownych.

- Jak pokazuje złożona praktyka prowadzenia działalności zarobkowej wokół łowiectwa, tak jednak do końca nie jest. Myśliwi mają status profesjonalistów, jeśli chodzi o korzyści wynikające z prowadzonej działalności, a wolontariuszy — jeśli chodzi o obowiązki — mówi Cezary Błaszczyk.