COVID-19 w Sejmie. Cztery zasłony dymne premiera Morawieckiego

W środę 21 października Mateusz Morawiecki przedstawił długo wyczekiwaną informację o stanie przygotowań państwa na drugą falę koronawirusa. Stawką wystąpienia premiera było przekonanie opinii publicznej i własnego obozu, że rząd kontroluje sytuację.

Kiedy w kraju nie ma już chyba osoby, która nie słyszałaby o karetkach odbijających się od drzwi szpitali, o zapchanych liniach telefonicznych sanepidu i terminach testów „na listopad”, trudno nie zapytać: czy rząd wie, co robi? Czy ktoś nad tym wszystkim panuje?

A wątpliwości mają już nie tylko wyborcy opozycji.

W drugiej fali spadają słupki

W dniu sejmowej debaty Onet opublikował sondaż Ibrisu: zaufanie do Andrzeja Dudy spadło w stosunku do września o prawie 10 pkt proc., a do premiera Morawieckiego o prawie 9 pkt proc. Tylko 18,5 proc. badanych ufa ministrowi zdrowia, Adamowi Niedzielskiemu, który zadebiutował w sondażu. Dla porównania: marcowy debiutant, Łukasz Szumowski, cieszył się zaufaniem 41 proc. badanych.

Traci cały obóz rządzący. Na początku października na PiS chciało głosować 42 proc. wyborców. Teraz: 36 proc. To spadek aż o 6 punktów procentowych (sondaż Ibris dla wp.pl).

Wprost krytykę pod adresem rządu formułuje senator PiS, Jan Maria Jackowski: „Dużo energii politycznej było poświęcone rekonstrukcji rządu i na dalszy plan zeszło przygotowanie do walki z pandemią”.

I być może to jest powód, dlaczego premier w końcu zdecydował się wystąpić przed parlamentem. By spróbować odzyskać zaufanie.

Morawiecki liczy maseczki i rękawiczki

W Sejmie Morawiecki zaprezentował się jako wielki buchalter kryzysu: podliczał maseczki, rękawiczki, respiratory, łóżka. Wie, ile czego ma w magazynie. Tysiące, miliony. Chwalił się „usprzętowieniem" - największym w historii. Ale nie odpowiedział na tragiczne pytanie: skoro jest tyle wolnych łóżek, to czemu ludzie umierają w karetkach, bo zabrakło dla nich miejsca w szpitalu?

Bez odpowiedzi pozostało też wiele innych pytań, np.:

• skąd rząd weźmie brakujących medyków?
• jak poprawi działanie sanepidu?
• jak doprowadzi do zwiększenia liczby wykonywanych testów?
• jak usprawni komunikację między administracją rządową a samorządową?
• co jest w planach, które rzekomo zostawił Łukasz Szumowski?
• dlaczego dopiero teraz powołuje zespół ekspertów przy rządzie?
• jaka jest skala zgonów i zachorowań niewykrywana przez system?
• jak odpowie na problem zwiększającej się liczby medyków na kwarantannie?

Premier stosował różne zasłony dymne: zachwalał swój rząd, jego zapobiegliwość i pracowitość. Wymieniał punkty, „linie obrony”, „cele strategii”, używał trudnych słów („asymetryczny szok”). Tłumaczył, że żadne podręczniki noblistów nie przygotowały nikogo na taką sytuację. Szukał winnych i usprawiedliwień. Oskarżał opozycję i (z łatwością) wciągnął ją we wzajemne rozliczenia.

Znaczną część sejmowej debaty zajęło przerzucanie się przez Morawieckiego (niegdyś doradcy Donalda Tuska) i polityków Platformy Obywatelskiej oskarżeniami, kto co zepsuł i czego zaniedbał w przeszłości. Nie usłyszeliśmy dyskusji nad tym, jaka skala lockdownu byłaby do przyjęcia, skąd wziąć brakujących medyków, propozycji usprawnienia komunikacji między różnymi instytucjami i poziomami działania państwa (samorządy, administracja rządowa).

Warto odnotować zasadniczą zmianę w komunikacji rządu. Wiosną premier ogłaszał koniec pandemii (która choć jest zjawiskiem globalnym, w Polsce miała magicznie zniknąć). Morawiecki zarządzał szczęśliwą polską wyspą bez koronawirusa. Teraz, choć ani razu nie przyznał, że widzi grozę sytuacji, jednocześnie zapowiedział, że wirus zostanie z nami na długo.

„Nie obiecam, że covid zniknie”

Jeszcze w lipcu premier publicznie, otoczony dziesiątkami osób ogłaszał, że „wirus jest w odwrocie” i „nie ma się czego bać”. Te słowa odtworzył z mównicy poseł Konfederacji Artur Dziambor. 21 października 2020 Morawiecki przyznał, że bezpośredni kontakt jest „najbardziej zabójczy”, a obecna sytuacja to efekt „zwiększonej mobilności społecznej”.

Używając wojennej retoryki, Morawiecki omówił w środę „cztery linie obrony przed koronawirusem”:

1. rygory i obostrzenia, maseczki, dystans, aplikacja („ona już uratowała ileś istnień ludzkich”);
2. istniejący system ochrony zdrowia, w tym 16 tys. łóżek szpitalnych, kwarantanna sprawdzana przez służby mundurowe, medycy;
3. tworzenie dodatkowych 30 tys. łóżek tylko dla pacjentów z covid-19;
4. szpitale tymczasowe.

Ale kiedy słuchało się uważnie i sejmowego wystąpienia, i późniejszego wywiadu premiera w Polsat News, stawało się jasne: jest źle i szybko się to nie skończy.

W swojej kolorowej opowieści o tym, że jest dobrze, a będzie jeszcze lepiej, premier momentami przemycał takie zdania:

„My zakładamy najgorsze scenariusze, może być druga, może być trzecia, mogą być kolejne fale”.

„Nie obiecam tutaj, że za parę miesięcy covid zniknie”.

Zdaje sobie sprawę z powagi sytuacji? Czy tym razem chce się ubezpieczyć na wypadek, gdyby ktoś mu wytknął, że nie docenił kryzysu?

Wieczorem w Polsacie Mateusz Morawiecki stwierdził: „Będę rekomendował, żeby cała Polska od soboty będzie strefą czerwoną".

Pierwsza zasłona dymna: zwarci i gotowi

Od premiera Morawieckiego dowiedzieliśmy się, że rządzący wszystko zrobili, jak trzeba: w czasie wakacji kupowali maseczki i usprawniali system testowania. Teraz wdrażają strategię środka: „Żyć, pracować i nie zamykać gospodarki”. Są wolne łóżka, respiratory czekają na tych, którzy się po nie zgłoszą, chronimy seniorów, państwo jest przygotowane.

Bodaj najczęściej pojawiający się zarzut komentatorów i ekspertów brzmi: rząd zmarnował kilka miesięcy. Latem, zamiast zajmować się przygotowaniami do „drugiej fali”, rząd tracił czas na kampanię wyborczą, rekonstrukcję i straszenie rzekomą „ideologią LGBBT”.

Nie cytując tych zarzutów, Mateusz Morawiecki de facto się do nich odniósł i opowiedział, co jego rząd robił latem:

• kupował maseczki i inne środki ochrony,
• zwiększał wydolność testów,
• przygotował strategię powiatów zielonych, żółtych i czerwonych,
• stworzył aplikację „stop covid”,
• o 3,5-krotnie zwiększył liczbę łóżek z respiratorami

„Dzisiaj mamy możliwość testowania [na poziomie] 80 tys. testów dziennie” — chwalił się premier. A minister zdrowia, Adam Niedzielski, stwierdził, że większa niż wiosną liczba testów nie bierze się znikąd, tylko jest efektem prac rządu.

Już w trakcie debaty dziennikarze na Twitterze pytali, dlaczego w takim razie wykonywana jest ledwie połowa tych 80 tysięcy, a jedynie w rekordowych dniach ok. 75 proc. Tomasz Matynia z Centrum Informacyjnego Rządu odpowiedział: „Bo nie ma tyle zleceń”. A nie ma między innymi dlatego, że ludzie nie mogą się dodzwonić do sanepidu.

Zasłona druga: zła opozycja

Niestety, w walce z pandemią koronawirusa zdaniem premiera przeszkadza „dziwny sojusz skrajnych negacjonistów i tych, którzy proponują natychmiastowe zamknięcie gospodarki”. Ale jeszcze bardziej przeszkadza Platforma Obywatelska.

„Pan jest zadowolony z siebie” — zwracał się do Morawieckiego Borys Budka. „Państwo ledwie dyszy podpięte do respiratora”. Przewodniczący Platformy odczytał nagrania z karetek, które od kilku dni publikują media. Cytował byłego ministra zdrowia, Łukasza Szumowskiego, który pod koniec sierpnia 2020 pożegnał się z urzędem: „Przygotowałem plany na jesień, teraz czas na wakacje”. „Walczyliście o stołki, wpływy” — podsumował Budka działania rządu latem.

Zarzucił rządowi lenistwo, bo spotyka się tylko dwa razy w miesiącu. Pochwalił PiS za decyzje o budowie szpitala na Stadionie Narodowym, ale dodał: „Szkoda, że tak późno”.

Morawiecki niespodziewanie poprosił o głos. Wszedł na mównicę i z telefonu komórkowego odtworzył nagranie, które od kilku dni podają w mediach społecznościowych politycy Zjednoczonej Prawicy. Borys Budka mówi tam, że według ekspertyz wybory mogłyby się odbyć jesienią.

Strategię PiS przerzucania odpowiedzialności na opozycję za przekładanie wyborów omawialiśmy tutaj:

Premier przypuścił atak na Platformę Obywatelską. Sięgał jeszcze głębiej w przeszłość. Mówił o likwidowaniu szpitali, o największym w historii deficycie budżetowym. „My odbudowaliśmy służbę zdrowia, obrazuje to jedna liczba: ile wydajemy dziś na służbę zdrowia". Dostało się też Włodzimierzowi Czarzastemu z Lewicy, który chciał wiedzieć, czy rząd ma plany na wypadek wyłączenia dostaw żywności lub energii. „Proszę się nie zwracać do nas per „wy”, bo to jest zwyczaj z poprzedniej epoki, z PRL-u" - drwił Morawiecki.

Zasłona trzecia: zgoda i solidarność

Mimo tych wszystkich połajanek pod adresem opozycji premier wielkodusznie wyciągnął też do niej rękę, bo najlepszą „szczepionką jest solidarność".

Mottem swojego wystąpienia Morawiecki uczynił słowa Mariana Zembali, ministra zdrowia w rządze Ewy Kopacz: „W obecnej sytuacji wszyscy powinni współpracować ponad podziałami”. Kiedy Morawiecki mówił, media społecznościowe zalewały tweety polityków obozu rządzącego z hasztagiem #czasnazgodę.

Wzywając do solidarności i zgody, premier podzielił opozycję na lepszą i gorszą. Koalicji Polskiej (PSL i Kukiz’15) i Lewicy podziękował za „konstruktywne propozycje — o samorządach, o sanepidzie, o dniu wszystkich świętych”. A Platformę Obywatelską nieustannie krytykował — za winy sprzed lat i sprzed kilku miesięcy.

Krytykę ze strony opozycji odbijał lub wyśmiewał. Jeden z niewielu postulatów, jakie potraktował poważnie, to apel posłanki Hanny Gill-Piątek (Polska 2050 Hołowni), by zajął się bezdomnymi.

Nawołując do współpracy, Morawiecki nie wytłumaczył, na czym miałaby ona polegać, nie zarysował żadnego pola do realnej współdziałania z opozycją.

To posiedzenie miało się odbyć we wtorek, jednak dzięki chwilowej przewadze opozycji zostało przesunięte o jeden dzień.

Ryszard Terlecki zarzucał wtedy opozycji obstrukcję. Jednak w środę wieczorem posiedzenie zostało znów przerwane - do czwartku. To wtedy Sejm ma głosować poprawki do nowej ustawy covidowej, nad którą debatował przed wystąpieniem premiera. Ma też w końcu przegłosować kandydaturę Zuzanny Rudzińskiej-Bluszcz na Rzecznika Praw Obywatelskich.