W aptekach może zabraknąć leków? Jeśli tak, to tylko na nasze własne życzenie

Niepokojące informacje o epidemii COVID-19 robią swoje: w aptekach pytania o maseczki, środki dezynfekcyjne i zastanawiająco duże paragony na zapasy leków nie są teraz rzadkością.

Najpierw warto podkreślić: tylko spokój i wspólne, solidarne działanie jest w stanie złagodzić skutki nowej epidemii. Ważne jest zrozumienie co dzieje się wokół - panika często bierze się z niewiedzy. Postaram się więc odpowiedzieć na pytanie, czy grożą nam braki leków i naświetlić co można zrobić już dziś, by możliwość takiego rozwoju wypadków oddalić.

Ministerstwo ma dobre dane

Wraz z nową chorobą i spektakularnymi środkami podejmowanymi przez służby sanitarne na całym świecie - kwarantannami, ograniczeniami w przemieszczaniu, zgromadzeniach i handlu pojawiają się pytania o bezpieczeństwo lekowe. Nic dziwnego - najciężej dotkniętym przez chorobę krajem jest “fabryka świata”, w której Europa kupuje składniki do produkcji leków oraz jednorazowy sprzęt, jak na przykład maseczki chirurgiczne. Tych drugich już brakuje w całej Europie, a rządy państw członkowskich starają się zaradzić niedoborom, by zaopatrzyć w sprzęt szpitale i przychodnie. Nie inaczej jest w Polsce - rząd wprowadził już zakaz wywozu z terenu kraju leków i wyrobów medycznych w tym masek.

Minister zdrowia Łukasz Szumowski na konferencji prasowej w ubiegły piątek odniósł się też do możliwych braków leków: na razie takiego zagrożenia rząd nie widzi.

Producenci leków również deklarują zapasy substancji czynnych do produkcji medykamentów. Nowa specustawa, mimo że niedoskonała, pozwala Ministerstwu również na pewien stopień “ręcznego sterowania” produkcją i dystrybucją leków w razie zagrożenia ich brakiem. To oczywiście stan na dziś.

Nie robić zapasów

Czujnym obserwatorom ostatnich konferencji prasowych Ministerstwa Zdrowia wokół koronawirusa na pewno nie umknął też fakt, że Minister nawołuje na nich do nierobienia zapasów leków. Z czego wynikają takie zalecenia?

Z mojego doświadczenia w pracy aptekarza wynika, że zapasy leków w polskich aptekach nie są duże.

Każdy chyba zna sytuację, w której w aptece wiele preparatów zamawiane jest “na następną dostawę z hurtowni”. To efekt konstrukcji rynku aptecznego wymuszającej maksymalne cięcie kosztów. Niestety, jest to też przyczyna sytuacji, w której zwiększony z powodu paniki popyt na leki może spowodować bardzo szybko przejściowe braki medykamentów, mimo że firmy farmaceutyczne mają jeszcze zapasy substancji czynnych do ich produkcji.

Pamiętajmy więc - to, że kupimy w tej chwili zapasy leków na sześć miesięcy (a e-recepta umożliwia takie rozwiązanie) oznacza nie tylko, że u nas na półce wyląduje 6 paczek leku, ale także to, że gdy więcej osób na raz zrobi te zapasy, to innym osobom może leków przez miesiąc zabraknąć!

Chińskie substancje

Bardziej odległym zagrożeniem jest niedobór substancji czynnych do wytwarzania leków. Szacuje się, że z Chin pochodzi w tej chwili nawet 25 proc. ich światowej produkcji. Na razie producenci zgłaszają, że posiadają ich zapasy na kilka miesięcy. Niestety, w zeszłym tygodniu ograniczenia w eksporcie substancji czynnych ogłosiły Indie - regulacje objęły 10 proc. eksportu leków z tego kraju.

W rządowej specustawie podpisanej tydzień temu przez prezydenta ten temat też jest obecny - produkcja i dystrybucja leków została dopisana do listy obejmującej branże o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym. Trudno jednak przewidzieć, jak uda się w razie zaburzenia dostaw leków i substancji czynnych z Azji stawić czoła brakom w zaopatrzeniu.

Jak zapewnić bezpieczeństwo lekowe

Oby takich kryzysów jak epidemia COVID19 było jak najmniej. Dobrze jednak, że temat bezpieczeństwa lekowego wraca do debaty publicznej.

Stworzenie europejskiego publicznego producenta leków, inwestycje w państwową produkcję preparatów generycznych, czy ułatwienia dla producentów prywatnych, by przenosili produkcję leków od substancji czynnej po gotowy produkt do Polski i Europy to pomysły, o których Lewica mówi od dawna. Projekt tzw. refundacyjnego trybu rozwojowego, który wspomógłby krajowych producentów leków, PiS też trzyma w zamrażarce bardzo długo.

Gotowe rozwiązania są na wyciągnięcie ręki. Dobrze, byśmy nie odłożyli ich na półkę zaraz po zażegnaniu epidemii.