Kilka organizacji związanych z ludźmi Ordo Iuris w 3 lata dostało 2,2 mln zł państwowych dotacji. Najwięcej z Narodowego Instytutu Wolności, w którego radzie zasiada były wiceprezes Ordo Iuris
Fundacja Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris to jedna z najbardziej rozpoznawalnych ultrakatolickich organizacji w Polsce. Za cel stawia sobie zyskanie jak największego wpływu na kształt prawa i dostosowanie go do religijno-konserwatywnego systemu wartości. Przyczyniła się do ograniczenia prawa Polek do aborcji, a teraz chce m.in. wprowadzenia przepisów, które utrudnią rozwody i wypowiedzenia przez Polskę antyprzemocowej konwencji stambulskiej.
Samo Ordo Iuris chwali się tym, że – nie chcąc ograniczać swojej niezależności – nie korzysta w publicznych dotacji. Ale jego działacze tworzą kolejne organizacje. I już te organizacje są wspierane przez państwo, od kilku lat intensywnie.
Jak ustaliliśmy,
Duże granty — łącznie co najmniej 1 884 050 zł — dostała też Konfederacja Inicjatyw Pozarządowych Rzeczypospolitej — zrzeszająca konserwatywne organizacje, między innymi te związane z ludźmi Ordo Iuris.
Największe wsparcie płynie do wszystkich tych organizacji z powołanego przez PiS i podlegającego wicepremierowi Piotrowi Glińskiemu Narodowego Instytutu Wolności (dalej: NIW).
Jak pisaliśmy w maju br., członkiem rady NIW jest Tymoteusz Zych, do niedawna wiceszef Ordo Iuris (w październiku 2021 niespodziewanie zrezygnował z funkcji) i wiceprezes Konfederacji Inicjatyw Pozarządowych Rzeczypospolitej, a także współtwórca kilku organizacji, otrzymujących dotacje z NIW.
Działacze Ordo Iuris przekonują, że aby skutecznie realizować swoje cele, muszą i chcą pozostać całkowicie niezależni od władzy i publicznego finansowania. Na swojej stronie internetowej organizacja pisze: „Świadomie rezygnujemy z grantów i dotacji publicznych, których pozyskanie mogłoby ograniczać naszą niezależność. Jedynie dzięki Darczyńcom możemy kontrolować poczynania władzy, bez obawy o dalsze funkcjonowanie Instytutu”.
Według unijnego rejestru przejrzystości, w 2020 roku budżet Ordo Iuris wynosił 1 510 462 euro, czyli około 6,7 mln zł. Z tego na lobbing w UE organizacja miała przeznaczyć pomiędzy 50 tys. a 100 tys. euro.
Ale to tylko część obrazka. Bo ludzie Ordo Iuris, korzystając z wzorów ruchu Tradition, Family, Property (TFP), w którym tkwią jego korzenie, tworzą i prowadzą kolejne organizacje, czasami wprost realizujące misje powierzone przez OI, czasami po prostu wpisujące się w jego agendę.
I już te organizacje korzystają z publicznego wsparcia.
Według naszych wyliczeń, spośród organizacji związanych z OI, najwięcej pieniędzy dostała w ostatnich latach Fundacja Ośrodek Analiz Prawnych, Gospodarczych i Społecznych im. Hipolita Cegielskiego.
Założyli ją w 2017 roku:
Prezesem fundacji został Zych, a wiceprezesami Kwaśniewski, Lewandowski, Szczypiński i Paweł Pawłowski – prawnik i menedżer, prywatnie mąż Karoliny Pawłowskiej.
Niemal od początku swej działalności Ośrodek im. Cegielskiego korzystał z publicznego wsparcia, choć początkowo nie było ono duże. W 2018 roku dostał 34 300 zł dotacji z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego na projekt „Akademia Analityka” (warsztaty z „tworzenia materiałów analitycznych” i „skutecznego komunikowania przekazu”) i 74 000 zł z Narodowego Centrum Kultury na projekt „Sztuka prawem chroniona” (konferencje o ochronie praw autorskich i poradnik na ten temat, pod redakcją Zycha).
W kolejnych latach wpływy grantów znacznie wzrosły. W latach 2019-2021 fundacja dostała aż 6 dotacji z Narodowego Instytutu Wolności - łącznie 1 943 298 zł. Z tego:
Jeśli w NIW zwolnią się jakieś środki, fundacja ma jeszcze szansę na 265 400 zł dotacji na projekt „Badamy samorządy – Rozwój Ośrodka Analiz Cegielskiego”, który znalazł się w tym roku na liście rezerwowej (PROO 2021 priorytet 4).
Ośrodek im. Cegielskiego tłumaczy, że portal odfejkuj.info powstał „aby weryfikować i korygować kłamstwa i manipulacje”, czyli „odfejkować rzeczywistość”. Znaleźć tam można m.in. sprostowania „fake-newsów”, że popierany przez Ordo Iuris projekt „Zatrzymaj aborcję” zakładał sankcje karne dla kobiet albo, że Polsce powstała organizacja anty-Ordo Iuris.
Autorem kilkudziesięciu notek na portalu jest „sprawdzimy.info”. To portal fact-checkingowy, który miał być finansowany z wpłat darczyńców. Powstał w 2020 roku pod patronatem Ordo Iuris i według prezesa tej organizacji miał odgrywać wielką rolę w "demaskowaniu kłamstw uderzających w obrońców wartości". Dziś już nie istnieje, a gdy wpisze się w internecie jego adres, przeglądarka przekierowuje na stronę odfejkuj.info, gdzie - jak już wspomnieliśmy - "sprawdzamy info" występuje jako autor kilkudziesięciu artykułów.
Portal sprawdzimy.info prowadziła założona w 2020 roku Fundacja na rzecz Rzetelnej Debaty Publicznej. Jej prezesem jest Dominik Jabs, opiekun „Kręgu Przyjaciół Ordo Iuris” (czyli darczyńców organizacji), a wiceprezesem – wspomniany już wcześniej Paweł Pawłowski, wiceprezes Ośrodka im. Cegielskiego.
Czym Fundacja zajmuje się dziś, skoro sprawdzimy.info zostało zlikwidowane, a jego teksty - wchłonięte przez odfejkuj.info? Trudno dociec, bo organizacja nie ma nawet strony internetowej.
Ustaliliśmy jednak, że w 2021 roku dostała 300 000 zł z Narodowego Instytutu Wolności, na projekt „Kontra – Budujemy forum debaty publicznej” (NOWE FIO, priorytet 3).
To jednak niewielka kwota w porównaniu z tymi, które wpłynęły w tym roku na konto kolejnej organizacji związanej z Ordo Iuris.
16 stycznia 2019
Fundacja Edukacja do Wartości - bo o niej mowa - powstała na początku 2020 r.
Jej prezesem jest Tymoteusz Zych, a wiceprezesem Jerzy Kwaśniewski. W radzie fundacji zasiadają Karolina Pawłowska (przypomnijmy: bliska współpracownica szefów OI, była dyrektorka Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris, współzałożycielka Ośrodka im. Cegielskiego) i Marcin Olszówka (zaangażowany również w działalność Polskiego Towarzystwa Prawa Wyznaniowego).
W 2021 roku Fundacja Edukacja do Wartości dostała aż 3 dotacje z Narodowego Instytut Wolności – łącznie 1 310 000 zł. W tym:
Organizacja ma też jeszcze wciąż szanse na kolejnych 700 000 zł dotacji, bo na listę rezerwową projektów do dofinansowania, trafiły dwa jej wnioski:
W tym roku fundacja zasłynęła otwierając uczelnię Collegium Intermarium, która chce kształcić konserwatywnych prawników i przekonuje, że jej absolwenci „będą wkrótce kształtować politykę, prawo i tożsamość Europy Środkowej”. Jak pisaliśmy wiosną br., na liście wykładowców uczelni znalazło się kilka osób związanych z Narodowym Instytutem Wolności.
Rektorem CI był przez kilka miesięcy Tymoteusz Zych. Ostatnio jednak ogłoszono, że na funkcji rektora zastąpi go inny członek Ordo Iuris.
Dwa granty z Narodowego Instytutu Wolności dostała w tym roku również Fundacja na rzecz Wspierania Rodzicielstwa Rodzina Blisko, której prezeską jest żona Tymoteusza Zycha – Katarzyna Zych, a wiceprezesem był do niedawna jego brat – Błażej Zych, pracujący w dziale administracji Ordo Iuris.
NIW przyznał jej:
Na liście rezerwowej (do sfinansowania, jeśli w NIW zwolnią się jakieś środki) znalazły się aż 3 jej projekty:
W 2020 roku fundacja Rodzina Blisko dostała też - wspólnie z Fundacją Konfederacja Kobiet RP - 120 000 zł dotacji w konkursie grantowym „Po pierwsze rodzina”, na realizację projektu "Firma przyjazna rodzinie", a ramach którego opracowano m.in. Kartę Praw Matki.
Fundacja Konfederacja Kobiet RP to kolejna organizacja powiązana z Ordo Iuris. Według danych w rejestrze sądowym jej szefową jest Sylwia Jabs, żona wspomnianego wcześniej Dominika Jabsa. A w radzie fundacji zasiada Sylwia Leszczyńska, wiceszefowa Ordo Iuris ds. członkowskich oraz - także wspominane już - Katarzyna Zych i Karolina Pawłowska.
Organizacja często wspiera działania OI - m.in. dotyczące ograniczenia prawa do aborcji i wypowiedzenia Konwencji Stambulskiej.
Od kilku miesięcy Tymoteusz Zych, Jerzy Kwaśniewski i ich wspólnik z kancelarii prawnej – Paweł Ziółek są członkami rady Fundacji Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych. Jej szefem jest kolejny ich wspólnik z kancelarii – Jarosław Witkowski.
Do niedawna organizacja nie angażowała się publicznie w spory ideologiczne, a jej aktywność wyglądała na działalność uzupełniającą działalność kancelarii prawnej.
Ale na początku listopada, ogłaszając na konferencji, że fundacja uruchamia bezpłatny, ogólnopolski program pomocy prawnej poszkodowanym w wyniku błędów lekarzy, Tymoteusz Zych nawiązał do śmierci 30-letniej Izabeli z Pszczyny. Kobieta zmarła, bo lekarze, mino zagrożenia jej życia, nie chcieli przeprowadzić u niej zabiegu aborcji.
Gdy w ubiegłym roku, między innymi za sprawą działań Ordo Iuris, Trybunał Konstytucyjny ograniczył prawo wykonywania aborcji, przedstawiciele środowisk medycznych i organizacji pozarządowych ostrzegali, że w efekcie lekarze będą się bali wykonywać aborcje, nawet jeśli jest to konieczne.
Zych podczas konferencji Fundacji Pomocy Ofiarom Błędów Medycznych obwieścił, że śmierć 30-latki z Pszczyny była wynikiem "błędów w zakresie rozumienia i stosowania prawa". I że reprezentowana przez niego fundacja będzie udzielała pomocy ofiarom takich błędów.
Pieniądze na działalność ma. Jak ustaliliśmy, w 2021 roku Narodowy Instytut Wolności przyznał jej 299 600 zł dotacji na „Wsparcie prawne dla osób wykluczonych w postępowaniach medycznych” (z programu NOWE FIO 2021, priorytet 2).
Dotacje z NIW dostaje też Konfederacja Inicjatyw Pozarządowych RP – zrzeszająca konserwatywne organizacje pozarządowe. Należą do niej m.in. Ordo Iuris, Ośrodek im. Cegielskiego, Konfederacja Kobiet RP, Fundacja Edukacja do Wartości. Jej wiceprezesem był do niedawna Tymoteusz Zych - jego nazwisko wciąż jest jeszcze w rejestrze sądowym Konfederacji, ale zniknęło z jej strony internetowej.
W zamyśle założycieli Konfederacja ma być prawicową alternatywą dla Ogólnopolskiej Fundacji Organizacji Pozarządowych, która występuje często w rozmowach z władzą jako reprezentacja NGOsów.
Powstała w marcu 2017 roku – gdy w resorcie ministra Piotra Glińskiego pisano ustawę o NIW i trwała gorąca dyskusja, kto powinien dzielić w Polsce środki dla organizacji pozarządowych. Od razu zaatakowała Fundację Batorego, której rząd chciał odebrać prawo dzielenia tzw. funduszy norweskich. Zarzucała jej wspieranie „kontrowersyjnych” projektów (np. dotyczących LGBT), które – jej zdaniem – godzą w polski porządek prawny.
W listopadzie 2017 roku Konfederacja zorganizowała Kongres Inicjatyw Pozarządowych, podczas którego o finansowaniu NGOsów i współpracy z instytucjami państwowymi. Prelegentami byli m.in. Tymoteusz Zych i wicepremier, a równocześnie przewodniczący Komitetu ds. Pożytku Publicznego Piotr Gliński.
Podlegające Glińskiemu Narodowe Centrum Kultury wyłożyło na organizację kongresu 54 000 zł (w ramach programu dotacyjnego Kultura Interwencje 2017).
Również w listopadzie 2017 roku, nadzorowany przez ministra Zbigniewa Ziobro Fundusz Sprawiedliwości przyznał Konfederacji 76 230 zł dotacji na realizację projektu „Tu mieszkam, tu strzegę”, w ramach którego zorganizowane zostało seminarium dla watchdogów na temat dostępu do informacji publicznej. Dzięki temu resort, który sam nie udostępnia informacji, mógł chwalić się, że wspiera jawność w życiu publicznym.
Od 2019 roku Konfederacja dostaje duże wsparcie z Narodowego Instytutu Wolności. Według naszych ustaleń, NIW przyznał jej 4 dotacje, o łącznej wartości 1 479 050 zł. W tym:
Na portalu Aktywiusz, poza poradami dla organizacji pozarządowych, można znaleźć np. odpowiedź na pytanie „dlaczego patriotów przezywają faszystami” albo informacje o ośrodku monitorowania chrystianofobii, czy o bractwach rycerskich.
W tym roku Konfederacja dostała też 405 000 zł z Funduszu Patriotycznego, którym zarządza podlegający wicepremierowi Glińskiemu Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej. Pieniądze mają zostać przeznaczone na projekt „Hub - miejsce do pracy dla organizacji patriotycznych w Warszawie”.
Podobny projekt Konfederacji Inicjatyw Pozarządowych RP („Hub dla NGO Kapitałem Żelaznym KIPR”) - wyceniony na 416 900 zł - znalazł się też na liście rezerwowej w NIW (PROO 2021, priorytet 2a). Trafił na nią także projekt „Wzmocnienie instytucjonalne Think Tanku Konfederacji Inicjatyw Pozarządowych RP” - organizacja może jeszcze dostać na jego realizację 298 400 zł (PROO 2021, priorytet 4).
***
Jeśli masz ciekawe informacje związane z tym tematem, napisz do nas na: [email protected]
Od wiosny 2016 do wiosny 2021 roku wicenaczelna i szefowa zespołu śledczego OKO.press.
Od wiosny 2016 do wiosny 2021 roku wicenaczelna i szefowa zespołu śledczego OKO.press.