Duda, Trzaskowski, Lasy Państwowe. Pierwszy składa hołd, drugi chce reformować

"Przez 5 lat prezydent Andrzej Duda zawsze stał po stronie Lasów Państwowych, po stronie leśników, ochrony środowiska i zrównoważonej gospodarki leśnej. Główną myślą przewodnią jego prezydentury było to, że Lasy Państwowe mają zostać państwowe i mają być własnością całego społeczeństwa" - powiedział 5 lipca 2020 roku w Radiu Maryja Paweł Sałek, doradca prezydenta ds. ochrony środowiska, polityki klimatycznej i zrównoważonego rozwoju.

Okazją do rozmowy były propozycje programowe Rafała Trzaskowskiego dotyczące Lasów Państwowych (LP) i zarządzania lasami, które gość rozgłośni o. Rydzyka nazwał "niebezpieczną sprawą”: ograniczenie wycinki o 30 proc. i wprowadzenie czegoś na kształt społecznej rady nadzorczej nad Dyrektorem Generalnym LP.

"Wszelkie próby dekompozycji Lasów Państwowych są naganne i nie powinny nigdy mieć miejsca" - powiedział Sałek. I dodał, że prezydent Duda „zawsze podkreślał swoje przywiązanie do koncepcji formalno-prawnej Lasów Państwowych, jaka występuje w Polsce, zawsze doceniał leśników i bronił lasów”.

Hołd Dudy dla Lasów Państwowych

Trzy dni po występie Sałka w Radiu Maryja, 8 lipca Duda spotkał się ze przedstawicielami leśnych związków zawodowych w Poleskim Parku Narodowym. Towarzyszyli mu w tym Beata Szydło i minister środowiska Michał Woś (który w tym czasie mógł być w Dolinie Baryczy, gdzie doszło do poważnego zatrucia tej bardzo cennej przyrodniczo rzeki na odcinku 60 km).

Razem z leśnikami podpisał tam dokument, który mówi o utrzymaniu narodowego charakteru lasów, parków narodowych i rezerwatów przyrody. Czyli rodzaj zobowiązania, że polskie lasy nigdy nie zostaną sprywatyzowane. Duda kupił sobie w ten sposób głosy leśników z NSZZ Solidarność, Solidarności 80, sekcji leśnictwa Związku Zawodowego Budowlani.

"Zawsze byłem przeciwnikiem czegoś takiego jak prywatyzacja lasów. Mówiło się o tym w kampanii wyborczej pięć lat temu. Pamiętamy, że były zakusy na prywatyzację Lasów Państwowych" – mówił Duda. Tyle, że żadnych "zakusów" nie było, o czym w OKO.press pisaliśmy m.in. tu.

Propozycje Trzaskowskiego

W świetle powyższej retoryki propozycje Trzaskowskiego, w których proponuje on zmiany w zarządzaniu polskimi lasami i Lasami Państwowymi, muszą jawić się jako kolejna, parafrazując Sałka, "próba dekompozycji Lasów Państwowych". W jego programie znajdujemy dwie:

1. ograniczenie wyrębu lasów o 30 proc.;
2. objęcie społeczną kontrolą LP poprzez utworzenie rady kontrolującej DG LP, w skład której wejdą naukowcy, eko-NGO, samorządowcy i leśni przedsiębiorcy.

Poprosiliśmy sztab wyborczy Rafała Trzaskiego, by przedstawił więcej szczegółów obydwu proponowanych rozwiązań - niestety nie otrzymaliśmy odpowiedzi. Warto jednak zadać pytanie, czy wpisują się one w rzeczywiste potrzeby.

Zmniejszenie wycinki? Ok, ale to za mało

Trudno powiedzieć, dlaczego Trzaskowski chciałby obniżyć wycinkę o 30, a nie o 20 proc., bo tego już nie podaje w swoim programie. Postulat zasadniczo jest słuszny, choć brakuje w nim szczegółów.

Jak trafnie zauważył dziennikarz przyrodniczy "Wyborczej" Adam Wajrak, mamy w Polsce do czynienia z sytuacją, że "masa drewna rośnie, tylko lasów coraz mniej". Owszem, LP mają rację, kiedy mówią, że powierzchnia lasów w Polsce się powiększa. Problem w tym, że pod topór idą cenne przyrodniczo lasy, jak np. te w otulinie Bieszczadzkiego Parku Narodowego, na Pogórzu Przemyskim, czy w Puszczy Bukowej.

"Na miejsce cennych przyrodniczo i często naturalnych drzewostanów sadzą jednogatunkowe plantacje. Takie monokultury to nie tylko przyrodnicza pustynia. Są też mniej odporne na wszelkie zaburzenia, m.in. klimatyczne - od pożarów, po wichury. W metrach sześciennych drewna wszystko się zgadza, ale w leśnym ekosystemie nie zgadza się prawie nic" - pisze Wajrak.

W szczególności ochrona najstarszych drzew fundamentalne znaczenie z klimatycznego punktu widzenia. „I to nie tyle z racji ich roli w bieżącym usuwaniu CO2 z atmosfery, co ze względu na już zmagazynowane przez nie zasoby węgla” - pisali prof. Tomasz Wesołowski i Marcin Popkiewicz.

Sama rada nie pomoże

Co prawda, w zapiskach programowych Trzaskowskiego nie ma szczegółów dotyczących rady "nadzorczej" na Dyrektorem Generalnym LP, niemniej

Boleśnie przekonaliśmy się o tym w 2016 i w 2017 r. w Puszczy Białowieskiej. Kiedy w marcu 2016 nieżyjący już a wtedy minister środowiska Jan Szyszko podpisał aneks do Planu Urządzenia Lasu (PUL) zwiększający pozyskanie drewna na okres kolejnych 10 lat, to społeczeństwo mogło tylko protestować. A wcześniej jedynie zgłosić uwagi do PUL, które jednak LP mogły zignorować, co zresztą zrobiły.

Dlaczego? Ponieważ w polskim prawie decyzji zatwierdzającej PUL nie można zaskarżyć do sądu. Gdyby jednak było to możliwe, to

"Trzeba zmienić prawo i umożliwić społeczeństwu podważenie w sądzie decyzji zatwierdzających PUL. Umożliwi to powstrzymanie dewastacji polskich lasów" - pisała w artykule "O reformie lasów mówimy poważnie" w miesięczniku "Dzikie Życie".

Ten problem jest wyrazisty również w mniejszej skali, w przypadku lasów lokalnych, które - choć nie tak spektakularne jak Puszcza Białowieska - bywają również bardzo cenne przyrodniczo, ale też ważne dla lokalnych społeczności, które nie chcą ich wycinki.