Narodowy Instytut Wolności ogłosił wyniki Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO. W ciągu pięciu lat działalności NIW rozdał już ponad miliard złotych.

Tym razem do 248 NGOsów trafiło 68 mln złotych. Podobnie jak w poprzednich edycjach programu eksperci NIW docenili wiele organizacji bliskich rządzącej partii. Pieniądze otrzymały NGOsy związane m.in. z szefem kancelarii premiera Markiem Kuchcińskim, wicepremierem Piotrem Glińskim, ministrem Andrzejem Gutem-Mostowym i posłem Kacprem Płażyńskim oraz z wielu mniej znanymi politykami PiS.

Tradycyjnie część dotacji trafiło do organizacji nacjonalistycznych oraz katolickich.

Ludzie ministrów

352 tys. zł przyznano Przemyskiemu Towarzystwu Kulturalnemu. Założył je Marek Kuchciński, poseł PiS i były Marszałek Sejmu. Zrezygnował z kierowania Towarzystwem, gdy w październiku 2022 roku zastąpił Michała Dworczyka na stanowisku szefa Kancelarii Premiera.

Jak pisała “Polityka” wciąż jednak nieformalnie jest szefem PTK i pozyskuje dla niego dotacje i darowizny. W marcu Towarzystwo gościło Piotra Glińskiego, wicepremiera i ministra kultury nadzorującego NIW. Dotacja dla PTK jest warunkowa - NIW przyzna ją, o ile otrzyma z budżetu dodatkowe środki.

Sam Piotr Gliński związany jest z Fundacją Polska Wielki Projekt, która w tym rozdaniu dostała z NIW 170 tys. zł na “Rozbudowę działalności think tankowej”.

W poprzednich latach NIW obdarował ją łącznie 2,8 mln zł. Ostatnio o FPWP było głośno za sprawą 5-milionowej dotacji od ministerstwa edukacji z tzw. programu Willa Plus. Fundacja, w której radzie programowej oprócz Piotra Glińskiego zasiadali m.in. b. minister spraw zagranicznych Jacek Czaputowicz, europosłowie PiS Zdzisław Krasnodębski i Ryszard Legutko, mąż prezes TK Andrzej Przyłębski i doradca Andrzeja Dudy Andrzej Zybertowicz.

360 tys. zł dostała powstała w 2020 roku Fundacja Edukacji i Mediów z Krakowa. Ona skorzystała na “Willi Plus”. 1,5 mln złotych wydała na zakup lokalu w kamienicy na warszawskiej Ochocie. Prezeską FEM jest Marta Tenerowicz, która do 2019 roku pracowała w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego. Obecnie pracuje w Radiu Kraków.

Fundatorem FEM jest jej mąż, Krzysztof Tenerowicz. To były działacz Ruchu Narodowego, były radny Solidarnej Polski w Małopolsce, bliski współpracownik Adama Andruszkiewicza, obecnie sekretarza stanu w KPRM.

Dodatkowo 170 tys. zł w tym samym rozdaniu dostała od NIW prowadzona przez Tenerowiczów Fundacja Centrum im. Władysława Grabskiego.

139 tys. zł z NIW dostała Fundacja Podhalańska, której prezesem jest Mateusz Łękawski. Ekspert w Ministerstwie Sportu i Turystyki, wcześniej kierownik biura poselskiego Andrzeja Guta-Mostowego, sekretarza stanu, i pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów ds. promocji polskiej marki. Fundacja dotację przeznaczy na “Rozwój mediów obywatelskich na Podhalu”.

140 tys. zł na projekt “Pod kontrolą obywateli” dostał Instytut Poznański. Jego prezesem jest Jan Zujewicz, doradca Ministra Finansów w latach 2015-2017, kiedy tę funkcję pełnili Paweł Szałamacha i Mateusz Morawiecki.

Instytut Poznański jest też związany z ministrem do spraw Unii Europejskiej Szymonem Szynkowskim vel Sękiem, pełnomocnikiem PiS w Poznaniu. Jak informowaliśmy, dzięki Instytutowi minister zapewnia sobie promocję w regionie. Łącznie w latach 2020-2023 Instytut Poznański pozyskał z NIW ponad 1,5 mln złotych.

Ludzie posłów

139 tys. zł otrzymała Fundacja dla Gdańska i Pomorza na “Medium Obywatelskie 2.0”. Fundacja prowadzi już portal “Gdańsk Strefa Prestiżu” krytyczny wobec prezydentury Aleksandry Dulkiewicz.

W radzie fundacji zasiada Kacper Płażyński, od 2019 roku poseł PiS, rok wcześniej wybrany na radnego Gdańska. W ostatnich wyborach samorządowych ubiegał się też o fotel prezydenta Gdańska. Zajął drugie miejsce z wynikiem 35 proc. głosów, przegrywając z Pawłem Adamowiczem.

140 tys. zł dostał Matecznik Pomocniczości i Dobroci na utworzenie obywatelskiego dwumiesięcznika regionalnego "Stare - Nowe Kresy". Sekretarzem Matecznika jest Jacek Kurzępa, poseł PiS z Zielonej Góry, bywalec mediów Tadeusza Rydzyka. Jak pisała w marcu tego roku „Wyborcza", do powiązanych z nim organizacji już wtedy trafiło ponad 9,2 mln zł z ministerstw i państwowych funduszy.

350 tys. zł na stworzenie Centrum Kultury Obywatelskiej trafiło do stowarzyszenia “Instytut Jana Zemełki”. Prezesem Stowarzyszenia "Instytutu Jana Zemełki" jest Dominik Szopa, radny w Koninie, pracownik biura poselskiego Witolda Czarneckiego, wiceprezesem - Krystian Marek Majewski - asystent europosłanki Andżeliki Możdżanowskiej i radny w Koninie, drugim wiceprezesem - Hubert Szczepański - przewodniczący Miejskiego Forum Młodych w Koninie.

W 2022 roku ich stowarzyszenie otrzymało 170 tys. zł z NIW na stworzenie Konińskich Mediów Obywatelskich, w których swoje felietony publikuje Krystian Majewski, kolejny radny PiS z Konina.

Samorządowcy

134 tys. zł przyznano Fundacji Promocji Samorządu Terytorialnego na “utworzenie i rozbudowę jej kanałów komunikacji medialnej”. Prezesem młodej organizacji (wpis do KRS w styczniu 2022 r.) jest Jacek Jeżewski, burmistrz warszawskiej Pragi Północ. Wcześniej był radnym PiS w dzielnicy Bielany i pracował jako dyrektor w biurze promocji Polskiej Fundacji Narodowej.

353 tys. złotych na rozwój i osobno 140 tys. zł na “Ochronę konstytucyjnych praw i wolności w Polsce” przyznano Instytutowi Spraw Konstytucyjnych (Instytut będzie musiał wybrać, którą dotację wybiera*). Założył ją Patryk Palczewski, radny PiS w warszawskim Śródmieściu, a prezesem jest radny PiS z Ursynowa Mateusz Rojewski. W 2020, trzy miesiące po zarejestrowaniu, fundacja dostała z NIW 230 tys. złotych.

356 tys. zł otrzymało Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Polska. Jego prezesem jest Józef Jodłowski, starosta rzeszowski z ramienia PiS.

138 tys. dostała Fundacja Galicja Semper Fidelis na projekt “Okiem Rzeszowa”. Kieruje nią Michał Delikat, w 2018 roku kandydat PiS do rzeszowskiej rady miasta. Organizacja dostała wcześniej 80 tys. zł od ministerstwa rodziny i polityki społecznej w konkursie „Po pierwsze Rodzina!”.

141 tys. zł otrzymała fundacja Młodzi dla Polski Trójmiasto. Jej prezesem jest Marek Dudziński, radny PiS w Gdyni. Dzięki NIW sfinansuje kwartalnik “Młodzi dla Polski”.

Sebastian Wijas, do niedawna prezes fundacji PKO BP, a wcześniej wiceprezes fundacji KGHM Polska Miedź i były radny PiS w warszawskiej dzielnicy Praga Północ, był współzałożycielem fundacji R&D Hub, która dostała 164 tys. zł

Wijas jest też wiceprezesem Fundacji Trójmorze obdarowanej 164 tys. zł na “dalszy rozwój inicjatywy Trójmorze”.

W orbicie władzy

343 tys. dostała na uruchomienie oddziału regionalnego w Łodzi dostała Fundacja Republikańska. Wcześniej Fundusz Patriotyczny przekazał jej 450 tys. zł na zakup siedziby. Jak pisała “Wyborcza”, fundacja kupiła za to mieszkanie w kamienicy przy ul. Narutowicza.

To nie pierwsza dotacja dla FR od NIW. Jak pisaliśmy, w latach 2016-2020 otrzymała łącznie 3,4 mln zł od instytucji związanych z resortem kultury, w tym 1 338 706 zł z NIW.

W 2021 dostała na projekt “Aktywni obywatele na rynku pracy” kolejne 192 423 zł. Fundacja Republikańska, jak określają ją organizatorzy Kongresu 590, jest „think tankiem gospodarczym, będącym zapleczem kadry i wielu projektów obecnego rządu”. W ostatniej kampanii prezydenckiej wprost wspierała kandydaturę Andrzeja Dudy.

Kolejny grant z NIW-u dostała fundacja imienia zmarłego w katastrofie smoleńskiej szefa IPN Janusza Kurtyki. Prezesem fundacji jest Paweł Kurtyka, członek rad nadzorczych spółek Skarbu Państwa PGE Baltica sp. z o.o. oraz MS TFI S.A. Cztery lata temu jako 26-latek został na krótko przewodniczącym rady Agencji Mienia Wojskowego. Tym razem 356 tys. złotych pójdzie na projekt „Na przeciw wichrom, czyli Fort Przeszłość/Przyszłość. Rozwój działalności misyjnej Fundacji im. Janusza Kurtyki poprzez umocnienie instytucjonalne”.

359 tys. złotych otrzyma Fundacja Giełdy Papierów Wartościowych, spółki akcyjnej, w której 35 proc. udziałów ma Skarb Państwa. Jej prezesem jest Piotr Krygiel, który zasiada w radzie nadzorczej Izby Rozliczeniowej Giełd Towarowych, spółce córce GPW.

Założona w 2022 roku przez młodych działaczy PiS Fundacja im. Janiny Lewandowskiej 354 tys. zł może wydać na swój rozwój i na “Stworzenie Centrum Społeczeństwa Obywatelskiego". Wiceprezesem fundacji jest Maciej Marzec, pełnomocnik Forum młodych PiS we Wrocławiu, a w radzie fundacji Sebastian Warowy, wiceprzewodniczący zarządu tego samego Forum.

Narodowcy

351 tys. NIW przeznaczył dla Fundacji Wczoraj i Jutro. Jej prezes Piotr Pomykała i wiceprezes Marcin Kowalski są członkami Młodzieży Wszechpolskiej. Obaj związani też ze Stowarzyszeniem im. Przemysła II, które dostało łącznie 3,5 mln zł od premiera i Funduszu Patriotycznego na zakup i wyposażenie lokalu w Warszawie - kuźni narodowców.

Kujawski Instytut Myśli Patriotycznej z Bydgoszczy, zarejestrowany w 2022 roku, dostał 355 tys. złotych na promocję Kujaw. Członkiem zarządu Edgar Kobos. Jak pisała „Wyborcza”, to narodowiec ze Świętokrzyskiego, wybrany bez konkursu przez MSZ na młodzieżowego delegata RP do ONZ.

Dodatkowo Kobos jest wiceprezesem fundacji Polski Instytut Liderów. Tam prezesem jest Sergiusz Trzeciak – znany komentator TVP Info. Instytut Liderów również otrzymał pieniądze z Narodowego Instytutu Wolności.

W zarządzie zasiada też Dominika Kempa, związana z Fundacją Służba Niepodległej. Jak pisaliśmy, fundacja była ważnym elementem w towarzysko-grantowej układance byłego pełnomocnika ds. młodzieży Piotra Mazurka. Minister pojawiał się na konferencjach i wydarzeniach Służby, a ta w mediach społecznościowych wychwala ministra.

Od 2018 roku Służba Niepodległej dostała z NIW-u prawie 1,5 mln zł. Na czele fundacji stoi Mateusz Feszler, student prawa na UW. Został prezesem Służby w czasie, kiedy pracował w KRPM.

Narodowy Instytut Społeczny za 154 tys. zł będzie mógł “rozwinąć działu analityczno-badawczego portalu Nowy Ład”. W 2020 roku NIW na ten sam portal przekazał 199 tys. zł. Instytut jest też wydawcą “Polityki Narodowej”, kwartalnik nacjonalistów związanych z Ruchem Narodowym i Młodzieżą Wszechpolską.

“Polityka Narodowa” opublikowała wywiady ze skrajnymi nacjonalistami. Między innymi z Januszem Walusiem, Polakiem, który jako członek neonazistowskiego Afrykanerskiego Ruchu Oporu zamordował Chrisa Haniego, lidera partii komunistycznej w RPA.

Katolickie

354 tys. zł otrzymała z NIW antyaborcyjna Fundacja dla Życia i Rodziny im. Jana Pawła II. Organizacja wspiera anti-choice’owe marsze, a w jej internetowym sklepie można kupić materiały i gadżety „pro-life”, m.in. plastikowy model 10-tygodniowego płodu „Jaś” (5 cm) oraz różaniec nienarodzonych.

„Marsz dla Życia i Rodziny jest wyrazem naszego poparcia dla życia i godności człowieka od chwili poczęcia aż do naturalnej śmierci. Poprzez „marsz bieli” chcemy w sposób symboliczny powiedzieć „tak” życiu i „nie” aborcji, antykoncepcji oraz wszelkim technikom wspomagania rozrodu czy manipulacjom genetycznym, budzącym wątpliwości moralne i etyczne” - czytamy na stronie fundacji.

333 tys. zł na rozwój dostała założona w 2020 roku Fundacja Tylko Orły. Jak czytamy na jej stronie, działania fundacji inspirowane są przede wszystkim odwagą wielkich autorytetów Kościoła Katolickiego, tj. Stefana kard. Wyszyńskiego, Jana Pawła II oraz o. Jana Góry OP, oraz innych bohaterów historii Polski XX wieku. Flagowym projektem fundacji do tej pory był film „Wyszyński - zemsta czy przebaczenie” z 2021 roku.

139 tys. zł na “zaangażowanie obywatelskie” otrzymał Instytut Tertio Millennio założony przez dominikanina Macieja Ziębę. Jego misją jest “w szczególności upowszechnianie i komentowanie nauczania Jana Pawła II”.

Kilka dotacji trafiło też do kościelnych organizacji charytatywnych. Caritas Polska dostał 359 tys. złotych na “Przełamanie barier rozwoju wolontariatu długoterminowego”, Caritas Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej 158 tys. zł na “promocję i formację” swoich działań, Caritas kielecki 351 tys. zł.

* W pierwotnej wersji tekstu napisaliśmy, że Fundacja Instytut Spraw Konstytucyjnych otrzymał dwie dotacje. Tymczasem zgodnie z regulaminem programu PROO beneficjent może przyjąć maksymalnie jedną dotację, nawet jeśli jego projekty zostaną docenione wielokrotnie.