Już nie związki, a „ustawa o statusie osoby najbliższej w związku i umowie o wspólnym pożyciu”

„Mamy coś, co nikogo nie zachwyci” – mówił dziennikarzom w Sejmie premier Donald Tusk kilka minut przed ogłoszeniem założeń ustawy regulującej życie par nieformalnych w Polsce. „To jest drobny kroczek, którego konsekwencją powinno być znośniejsze życie” – dodał szef rządu.

Kompromis zrodzony w bólach przedstawili wspólnie przedstawiciele koalicyjnych skrajności: PSL-u i Lewicy. O tym, że nowe prawo próbowało pogodzić konserwatywne z liberalnym, świadczy nie tylko formuła, ale i nazwa projektu. Zamiast ustawy o związkach partnerskich, mamy precedensową konstrukcję, łączącą kilka bardziej archaicznych europejskich rozwiązań:

Jak tłumaczyła pełnomocniczka ds. równości i posłanka Lewicy Katarzyna Kotula, umowa będzie zawierana u notariusza i nie będzie zmieniała stanu cywilnego osób formalizujących swój związek. To nie znaczy, że równolegle będzie można zawrzeć związek małżeński – ślub będzie automatycznie rozwiązywać umowę o wspólnym pożyciu. Nie zmienia to faktu, że mimo zawarcia umowy w świetle prawa nadal pozostanie się kawalerem lub panną. A przed usankcjonowaną poligamią (więcej niż jedną umową z osobą najbliższą) chronić nas będzie dopisek w aktach stanu cywilnego.

Jak tłumaczyła pełnomocniczka ds. równości i posłanka Lewicy Katarzyna Kotula, umowa będzie zawierana u notariusza i nie będzie zmieniała stanu cywilnego osób formalizujących swój związek. To nie znaczy, że równolegle będzie można zawrzeć związek małżeński – ślub będzie automatycznie rozwiązywać umowę o wspólnym pożyciu. Nie zmienia to faktu, że mimo zawarcia umowy w świetle prawa nadal pozostanie się kawalerem lub panną. A przed usankcjonowaną poligamią (więcej niż jedną umową z osobą najbliższą) chronić nas będzie dopisek w aktach stanu cywilnego.

Umowa nie będzie też miała formuły znanej ze związków partnerskich: to nie państwo będzie regulować prawa i obowiązki wynikające z zawarcia umowy. Państwo będzie tylko administratorem danych, a konkretny pakiet praw wybiorą osoby, które zdecydują się zawrzeć umowę. Jak stwierdziła w Sejmie posłanka PSL Urszula Pasławska, ustawa ma charakter „wolnościowy”, a pakiet praw jest „fakultatywny”.

Sprawy, które u notariusza będą mogły uregulować wszystkie pary żyjące dziś w związkach nieformalnych to:

• wspólnota lub odrębność majątkowa,
• prawo do mieszkania,
• możliwość wzajemnych alimentów,
• prawo do informacji medycznej,
• prawo do dziedziczenia,
• zwolnienie z podatku od spadków,
• możliwość wspólnego rozliczania podatków, w tym zwolnienie z podatku od umów cywilnoprawnych,
• gwarancje renty rodzinnej,
• wspólne ubezpieczenie zdrowotne.