Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło?

„Te informacje dotarły do mnie tydzień temu. Jestem całą sytuacją bardzo zaniepokojony” – powiedział Rafał Trzaskowski zapytany przez dziennikarzy Wirtualnej Polski o ustalenia portalu. Według informacji WP gaz do warszawskich autobusów miejskich ma dostarczać spółka należąca do Rosjan i powiązana z Gazpromem. Jeszcze kilka tygodni temu spółka znajdowała się na liście firm objętych sankcjami, jednak w grudniu 2024 roku z niej zniknęła.

Prezydent Warszawy i kandydat KO na prezydenta Polski podkreślił, że niepokoi go możliwość omijania sankcji i zadeklarował, że wyjaśnia sprawę zarówno z Miejskimi Zakładami Autobusowymi, jak i z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. „Tylko MSWiA i służby mają instrumenty do tego, żeby tę sprawę wyjaśnić. A my podjęliśmy swoje własne kroki w sprawie uniezależnienia się. Jeszcze raz mówię, nie byłem o tym poinformowany” – przekazał prezydent Warszawy.

Jaki jest kontekst?

Dziennikarze Wirtualnej Polski ustalili, że instalacja gazowa znajdująca się w zajezdni kupionej przez warszawskie Miejskie Zakłady Autobusowe, należy do Cryogas M&T Poland (obecnie Omne Energa) – spółki powiązanej z rosyjskim Gazpromem i wpisanej w lipcu 2023 roku na listę firm wspierających rosyjską agresję na Ukrainę i objętych sankcjami.

"Zajezdnia ma sens wtedy, gdy na jej terenie można tankować autobusy. (...)

- tłumaczył ekspert od transportu w tekście portalu.

„Dramatyczny brak rozsądku. Tego typu instalacje powinny być rozbierane, a nie wykorzystywane do tankowania miejskich autobusów. Pomijając aspekt etyczny, to, co zrobiły MZA, w znaczący sposób zwiększa ryzyko prowokacji, dywersji, a nawet zamachu” – kontrował w rozmowie z dziennikarzami emerytowany oficer ABW.

Firma chciała zniknąć z listy podmiotów objętych sankcjami przez „polonizację”, a więc sprzedaż spółki polskim akcjonariuszom. Problem w tym, że Rosjanie zaproponowali cenę 3 zł (chcieli po złotówce od każdego z akcjonariuszy). Pierwsza próba polonizacji się nie powiodła. Kierownictwo MSWiA za rządów PiS nie wyraziło na nią zgody, twierdząc, że ustalona cena sprzedaży spółki „nie ma uzasadnienia ekonomicznego” i transakcja ma charakter pozorny. Takich wątpliwości nie miały już jednak nowe władze resortu, które zgodziły się na zakup 100 proc. akcji za kwotę 3 zł i w grudniu 2024 roku skreśliły firmę z listy podmiotów objętych sankcjami.

Według ustaleń dziennikarzy Wirtualnej Polski, cysterny oraz znajdujący się w nich gaz, którym tankowane są warszawskie autobusy, należą do firmy w dalszym ciągu utrzymującej kontakty z rosyjskimi mocodawcami.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Co się wydarzyło?

W wieku 89 lat zmarł Longin Pastusiak. Profesor zwyczajny, znawca historii Stanów Zjednoczonych. Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski.

Jest autorem biografii wszystkich prezydentów USA od Jerzego Waszyngtona po Donalda Trumpa, a także licznych publikacji dotyczących stosunków polsko-amerykańskich.

W latach 60-tych został członkiem PZPR i należał do partii aż do jej samorozwiązania w 1990 roku. Wtedy wstąpił do nowo utworzonej Socjaldemokracji Rzeczpospolitej Polskiej, a w 1999 roku do Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

Przez 10 lat był posłem na Sejm (w latach 1991-2001). W 2001 roku został wybrany na senatora, a także na marszałka całej izby.

Komisja wezwała Pastusiaka na przesłuchanie, ponieważ w bilingach Lwa Rywina znajdowało się ok. 100 połączeń między domowym numerem marszałka Senatu a firmą prowadzoną przez Rywina.

Pastusiak powiedział komisji, że nigdy nie kontaktował się z Lwem Rywinem. Zeznał natomiast, że jego syn Feliks od kilkunastu lat pracuje w firmie Heritage Films, należącej do Lwa Rywina.

Telefony, które zdaniem członka komisji Jana Rokity marszałek Senatu wykonywał do Rywina, Pastusiak wytłumaczył jako rozmowy jego rodziny z synem Feliksem, pracującym w firmie należącej do oskarżonego o korupcję producenta filmowego.

„Według informacji mojej żony i córki, kiedy dzwonią one do mojego syna, zgłasza się sekretariat firmy Heritage Films, który następnie łączy rozmowę na wewnętrzny numer aparatu telefonicznego znajdującego się na biurku syna” – wyjaśniał Pastusiak przed komisją.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Co się wydarzyło?

Pałac Buckingham oficjalnie potwierdził przyjazd króla Karola na 80. rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

Jak podkreślają komentatorzy, to będzie pierwsza wizyta brytyjskiego monarchy w tym miejscu. Matka Karola III, królowa Elżbieta II, w 2005 roku odwiedziła nazistowski obóz zagłady w Bergen-Belsen w Niemczech.

Będzie to także pierwsza wizyta Karola III w Polsce od czasu wstąpienia na tron. Wcześniej brytyjski monarcha odwiedzał Polskę kilkukrotnie jeszcze jako Książę Walii (w 1993, 2002, 2008 i 2010 roku).

Król Karol ma podczas swojej najbliżej wizyty w Polsce ma spotkać się z prezydentem Andrzejem Dudą.

Jaki jest kontekst?

Uroczystości organizowane przez Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau odbędą się w poniedziałek 27 stycznia.

Nad bramą do obozu Auschwitz II-Birkenau stanie specjalny namiot, gdzie spotkają się ocaleni z obozu oraz delegacje z całego świata. Jednym z ważnych symboli upamiętnienia pomordowanych w największym nazistowskim obozie zagłady, będzie wagon towarowy, który stanie przed bramą wjazdową.

Pojawiły się kontrowersje wokół ewentualnego udziału w uroczystościach premiera Izraela. Wobec Benjamina Netanjahu Międzynarodowy Trybunał Karny wydał nakaz aresztowania. Według MTK premier Izraela dopuścił się zbrodni wojennych na ludności palestyńskiej w związku z trwającą od października 2023 roku wojną z Hamasem.

9 stycznia rząd przyjął uchwalę, w której zagwarantował "wolny i bezpieczny udział w obchodach najwyższym przedstawicielom Izraela”.

Redaktor naczelny OKO.press zwraca uwagę, jak bardzo ta decyzja przypomina sposób, w jaki zachowywał się PiS będąc u władzy:

„Tak brzmiała opowieść PiS-u: że może i są jakieś orzeczenia międzynarodowych trybunałów i może co do zasady istotne, ale my tu w Polsce mamy swoje bardzo ważne powody i szczególne okoliczności, żeby mieć te orzeczenia gdzieś” – pisze Michał Danielewski tutaj.

Inne teksty OKO.press na podobny temat:

Co się wydarzyło?

Potentat na rynku nieruchomości z Los Angeles, znany z reality show „Sunset Selling” na Netfliksie, powiedział w programie BBC, że wynajmujący nieruchomości w LA sztucznie zawyżają ceny najmu po pożarach.

„Od jednego z moich klientów za wynajem domu zażądano o kilka tysięcy dolarów więcej niż przed pożarami” – powiedział Jason Oppenheim.

Tysiące (nie tylko bogatych) ludzi straciło swoje domy w Los Angeles. Wysiedleni muszą stawić teraz czoła niebotycznie wysokim cenom wynajmu i opłatom hotelowym.

BBC przywołuje historię 69-letniego Briana, który przez 20 lat wynajmował mieszkanie z kontrolowanym czynszem w Pacific Palisades, które spłonęło w pożarach.

69-latek obawia się, że emerytura nie pozwoli mu znaleźć nowego domu w mieście, w którym w ciągu ostatniej dekady czynsze wzrosły dwukrotnie.

W sobotę 11 stycznia prokurator generalny Kalifornii przyznał, że widział, jak właściciele nieruchomości nielegalnie podnosili ceny.

„Nie można tego zrobić. To przestępstwo zagrożone karą do roku więzienia i grzywny” – powiedział Rob Bonta.

„Takie jest prawo stanu Kalifornia, które ma na celu ochronę osób dotkniętych tragedią” – dodał gubernator.

Władze Kalifornii zabroniły podwyższania cen towarów o więcej niż 10 proc. względem cen sprzed pożarów. Niektórzy twierdzą jednak, że wynajmujący i hotelarze ignorują te przepisy.

Jaki jest kontekst?

Pożary trwają w kilku miejscach w aglomeracji Los Angeles, dwa największe – w Eaton (w pobliżu Pasadeny) i Palisades (okolice Santa Monica) – są wciąż niekontrolowane. Strażakom udało się do tej pory opanować jedynie 27 proc. pożaru w Eaton i jedynie 11 proc. ognia w Palisades.

Strażacy walczą nie tylko za pomocą samolotów gaśniczych, ale zrzucają z powietrza także specjalistyczną mieszankę zmniejszającą palność, składającej się z wody, glinki mającej charakter zagęszczacza i nawozów. Czerwony barwnik ma pomagać strażakom operującym na ziemi zlokalizowanie miejsca zrzutu. Czerwona mieszanka pomaga w stłumieniu ognia i utrudnia jego przemieszczanie się.

Służby informują o 24 ofiarach znalezionych w zgliszczach. Większość z nich pozostaje do tej pory niezidentyfikowana.

Inne teksty OKO.press na ten temat:

Co się wydarzyło?

O przełom ws. ekshumacji na Wołyniu został zapytany w RMF FM Paweł Kowal, pełnomocnik rządu ds. odbudowy Ukrainy.

„Po pierwsze widzę zmianę nastawienia [strony ukraińskiej – przyp. OKO.press]. Są pierwsze decyzje, o których poinformował premier Donald Tusk” – odpowiedział Kowal.

Prowadzący rozmowę Bogdan Zalewski, dopytywał, czy chodzi o ofiary rzezi UPA we wsi Puźniki w 1943 roku, do której pojechał w 2023 roku Mateusz Morawiecki. Były premier utrzymuje, że żadnego przełomu nie ma, bo kwestia ekshumacji w Puźnikach została załatwiona już za jego kadencji.

"Dlatego pytam o te Puźniki, bo to jest bardzo istotne.

- dopytywał dziennikarz.

Kowal nie odpowiedział wprost na to pytanie. Zapewnił, że „wnioski ekshumacyjne będą realizowane”, jest ich kilkanaście i „pewnie będzie więcej”.

Kowal zaznaczył, że dążeniem rządu Donalda Tuska jest to, by powstały procedury, które pozwolą „jakiejkolwiek rodzinie w odniesieniu do jakiegokolwiek grobu” złożyć wniosek o ekshumację, który zostanie zrealizowany, bez konieczności wizyty premiera w tym miejscu.

„Premier Morawiecki pojechał [do wsi Puźniki – przyp. OKO.press], a i tak nie doprowadził tej sprawy do finału” – powiedział Kowal. Jak podkreślił, za kadencji Morawieckiego w Puźnikach trwały wstępne prace poszukiwawcze, a nie ekshumacyjne. „To jest różnica” – zakończył.

O to, na czym konkretnie polega przełom ws. ekshumacji ofiar rzezi wołyńskiej, był pytany TVN24 także wiceszef MSZ Andrzej Szejna.

- wyjaśniał Szejna.

„Kiedy zostanie zatem wbita pierwsza łopata ekshumacyjna?” – dopytywał Konrad Piasecki.

„Z tym pytaniem odsyłam do ministry kultury i dziedzictwa narodowego, ona zna wszystkie terminy. Natomiast najpierw zostaną o nich powiadomieni sami zainteresowani, a dopiero potem opinia publiczna” – odpowiedział Szejna.

„Czy pana zdaniem tę sprawę należy stawiać na tyle twardo, żeby uzależniać zgodę Polski na wejście Ukrainy do Unii Europejskiej od rozpoczęcia prac ekshumacyjnych na Wołyniu?” – dopytywał Piasecki.

„Nie ma już o czym rozmawiać. Ukraina wyraziła zgodę, prace za chwilę ruszą. Ukraina zrobiła sobie przysługę na swojej drodze wejścia do Unii Europejskiej. Tym bardziej, że dziś prezydencję w UE sprawuje Polska” – zakończył Szejna.

Jaki jest kontekst?

„Wreszcie przełom. Jest decyzja o pierwszych ekshumacjach polskich ofiar UPA” – napisał kilka dni temu na platformie X Donald Tusk, dziękując ministrom kultury Polski i Ukrainy za „dobrą współpracę”.

Na słowa premiera zareagował Karol Nawrocki, kandydat na prezydenta popierany przez PiS:

„Nie możemy mówić o przełomie. Cieszy mnie ta informacja pana premiera. Jeśli to będzie rzeczywiście przełom, bo tego nie wiem. My w IPN przeżywaliśmy deklaracje przełomów wiele razy” – powiedział w rozmowie z RMF FM.

Nawrocki stanowczo podkreślał jednak, że bez rozpoczęcia ekshumacji, nie powinno być polskiej zgody na przystąpienie Ukrainy do Unii Europejskiej.

„Państwo, które nie potrafi się z tak okrutnej, barbarzyńskiej zbrodni rozliczyć, nie może współtworzyć takich organizacji” — stwierdził Nawrocki.

Piotr Pacewicz przypomniał na łamach OKO.press, że jeszcze kilka miesięcy temu w podobnym tonie wypowiadali się zarówno Władysław Kosiniak-Kamysz, jak i Donald Tusk.

Były szef kancelarii premiera, Michał Dworczyk, napisał dziś na platformie X, że rozpoczęcie prac ekshumacyjnych dotyczą miejscowości Puźniki i rozpoczną się w kwietniu 2025 roku.

"Fundacja [Wolność i Demokracja] w czerwcu 2022 roku złożyła wniosek do właściwych władz ukraińskich o zgodę na poszukiwania polskich ofiar OUN UPA w miejscowości Puźniki. Po otrzymaniu zgody rozpoczęto poszukiwania, w efekcie których odnaleziono zbiorowe miejsce pochówku 24 sierpnia 2023 roku. 8 stycznia tego roku Ministerstwo Kultury Ukrainy wydało zgodę na ekshumację ofiar.

- napisał Dworczyk.

Inne teksty OKO.press na podobny temat: