Krótko i na temat: najnowsze depesze OKO.press z Polski i ze świata

Co się wydarzyło

„Według danych, jakie przedstawili funkcjonariuszy policji, miasto Łozowa (w obwodzie charkowskim) zostało zaatakowane bombą nowej modyfikacji (UMPB-5), która pokonała dystans około 130 km ”– napisano w oświadczeniu prokuratury obwodowej opublikowanym na Telegramie. Śledczy stwierdzili, że broń została wystrzelona z terytorium okupowanego przez Rosję. Ukraińska prokuratura wszczęła również śledztwo w sprawie podejrzeń o zbrodnie wojenne.

Jak dotąd wykorzystywane przez rosyjskie lotnictwo bomby kierowane (ros. KAB – kierowana bomba lotnicza) osiągały cele w maksymalnej odległości ok. 60-70 km od miejsca zrzutu, stanowiąc tym samym zagrożenie dla rejonów położonych blisko linii frontu.

Miasto Łozowa, położone w południowej części obwodu charkowskiego i jest ważnym puktem kolejowym.

Do ataku doszło w dzielnicy mieszkalnej, gdzie zostały zniszczone domy i budynki gospodarcze. Władze początkowo zgłosiły sześć osób rannych, ale później sprecyzowały tę liczbę do pięciu. Wszystkie ofiary są pod opieką medyczną.

W atakach Rosja nie poprzestała na użyciu lotnictwa – równolegle przeprowadziła także ataki z wykorzystaniem dronów, uderzając w Czernihów i Dniepropietrowsk.

Jak podaje agencja DPA, nocne rosyjskie naloty są obecnie skoncentrowane głównie na infrastrukturze energetycznej Ukrainy. Eksperci zwracają uwagę, że celem tych działań jest nie tylko fizyczne zniszczenie kluczowych obiektów, ale również osłabienie morale i woli oporu społeczeństwa.

Jaki jest kontekst

W piątek ukraiński prezydent Wołodymyr Zełenski spotkał się z prezydentem USA Donaldem Trumpem w Waszyngtonie. Amerykanie zapewniali, że przekażą Ukrainie pociski manewrujące dalekiego zasięgu Tomahawk. Jednak Donald Trump po rozmowie z Putinem zmienił zdanie.

Po ponad dwugodzinnej rozmowie z Zełenskim Trump zaapelował zarówno do Ukrainy, jak i do Rosji o „natychmiastowe zakończenie wojny”, nawet jeśli miałoby to oznaczać oddanie przez Ukrainę terytoriów.

Dziennikarze „Washington Post” poinformowali, że według strony amerykańskiej Władimir Putin podczas czwartkowej rozmowy z Trumpem zażądał, by Ukraina przekazała Rosji pełną kontrolę nad obwodem donieckim. Jak czytamy w artykule, podczas rozmowy Trump–Putin rosyjski przywódca zasugerował, że byłby gotów „zrezygnować z części dwóch kontrolowanych przez siebie regionów Ukrainy – Zaporoża i Chersonia – w zamian za pełną kontrolę nad Donieckiem”.

Ta propozycja Putina jest nieco mniej radykalna niż wcześniejsze żądania przedstawione podczas szczytu w Anchorage w sierpniu. Część urzędników Białego Domu uznaje to za krok naprzód, jednak strona ukraińska nie podziela tego optymizmu.

Zełenski publicznie zadeklarował, że Ukraina jest gotowa do rozmów, ale przeszkodą w osiągnięciu pokoju jest postawa Władimira Putina. „Prezydent Trump ma rację, powinniśmy zatrzymać się tam, gdzie jesteśmy, a potem rozmawiać. Ale tu chodzi o Putina, bo nie my zaczęliśmy tę wojnę” – zaznaczył Zełenski.

Czytaj więcej tekstów OKO.press

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

W piątek 17 października portugalski parlament przyjął projekt ustawy zakazującej zakrywania twarzy w miejscach publicznych z powodów religijnych lub ze względu na płeć. Zakazane pod karą grzywny ma być noszenie znanych z kultury muzułmańskiej nikabów i burek. Nikaby zasłaniają całą twarz, poza oczami, a burki zasłaniają całe ciało, przysłaniając także oczy specjalną siatką.

Zakaz będzie obowiązywać na ulicach, w środkach komunikacji miejskiej, miejscach pracy, szkołach, sklepach, czy urzędach w całym kraju. Wyłączone z ograniczeń będą tylko samoloty, placówki dyplomatyczne i miejsca kultu religijnego. Za złamanie przepisów grozić będzie kara finansowa od 200 do nawet 4 000 euro.

Pomysłodawcą projektu jest skrajnie prawicowa partia Chega, która do swoich racji przekonała polityczne centrum. I choć w Portugalii niewiele kobiet nosi podobne stroje, Chega deklarowała, że chce przeciwdziałać poczuciu „wykluczenia i niższości”. A zakrywanie twarzy jest w ich opinii niezgodne z zasadami takimi jak "wolność, równość i godność ludzka”.

Według posłów centrolewicowej Partii Socjalistycznej, skrajnej prawicy chodzi tak naprawdę o atakowanie obcokrajowców i osób wyznających inną wiarę.

Prawo wejdzie w życie, jeśli uzyska podpis prezydenta.

Jaki jest kontekst

Częściowy lub całkowity zakaz zakrywania twarzy w miejscach publicznych obowiązuje w kilku europejskich krajach, w tym we Francji, Holandii, Szwajcarii, Belgii i Austrii.

Pierwsza była Francja, w której burek i nikabów nie można nosić już od 2011 roku. W 2023 roku przepisy rozszerzono, zakazując noszenia w szkołach abai, luźnych okryć wierzchnich przypominających płaszcz.

Ostatnio podobne przepisy zaproponowała we Włoszech partia Giorgii Meloni. Na początku października Bracia Włosi złożyli projekt ustawy zakazujący noszenia burek i nikabów w miejscach publicznych. Cel? Oficjalnie: walka z radykalizacją religijną i nienawiścią motywowaną religijnie. Projekt jest częścią większej ustawy, która reguluje też kwestie finansowania meczetów, czy przeciwdziałanie przymusowym małżeństwom. A to wszystko pod hasłem „walki z kulturowym separatyzmem”.

Podobne zakazy wprowadzane są w Europie pod różnymi pretekstami: od bezpieczeństwa publicznego, przez aspekt równouprawnienia kobiet (walka z opresją), aż po hasła o neutralności religijnej.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

„Skandaliczne: według Polski, jeśli nie podoba ci się infrastruktura w Europie, możesz ją wysadzić. Tym samym udzielili oni z góry pozwolenia na ataki terrorystyczne w Europie. Polska nie tylko uwolniła terrorystę, ale wręcz go celebruje – tym stała się europejska praworządność” – w taki sposób węgierski minister spraw zagranicznych i handlu Péter Szijjártó odniósł się do komentarza Donalda Tuska po ułaskawieniu Wołodymyra Żurawlowa.

Przypomnijmy, że Ukrainiec był podejrzewany przez niemieckie służby o wysadzenie gazociągów Nord Stream 1 i 2. Polski sąd uznał, że w czasie wojny obronnej żaden Ukrainiec nie może być ścigany za działania wojskowe i dywersyjne przeciwko Rosji. Premier Tusk decyzję o odmowie ekstradycji uznał za „słuszną”. „Sprawa zamknięta” – komentował w serwisie X.

Do krytyki ze strony Szijjártó odniósł się szef polskiej dyplomacji. „Kiedy zagraniczny agresor bombarduje twój kraj, możesz legalnie odpowiedzieć, sabotując zdolność agresora do finansowania wojny” – napisał Sikorski. I dodał, że akty dywersyjne to samoobrona.

Jaki jest kontekst

Węgry są najbardziej przychylne Rosji wśród państw Unii Europejskiej. Od początku pełnoskalowej agresji na Ukrainę Victor Orbán swoje strategiczne sympatie ubiera w szaty pacyfizmu, powtarzając, że Budapeszt pragnie pokoju. W praktyce Węgry sprzeciwiały się dołączeniu Ukrainy do Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej. Orbán wielokrotnie mówił o walce dwóch równych sobie narracji. Ukrainy, która „czuje się najechana i zaatakowana” oraz Rosji, która czuje, że „walcząc z Ukrainą, chroni się przed posiadaniem wojsk NATO pod swoimi drzwiami”. Jednocześnie, oskarżał UE o podżeganie do wojny i zamiar wysłania europejskich wojsk do walki po stronie Ukrainy.

Z Władimirem Putinem Orbána łączą też interesy. Węgry są wciąż w dużym stopniu uzależnione od importu rosyjskich surowców energetycznych. Pomimo odchodzenia UE od kupowania rosyjskich surowców energetycznych, w 2021 roku Budapeszt podpisał kolejny 15-letni kontrakt z Gazpromem na dostawy gazu ziemnego. Ponadto Węgry wciąż sprowadzają rosyjską ropę, a rosyjski państwowy koncern Rosatom rozbudowuje jedyną węgierską elektrownię jądrową w Paksu w środkowej części Węgier.

Także narracja Orbána dotycząca „zmierzchu Zachodu”, pasuje do opowieści kremlowskiej propagandy. Zgniłemu Zachodowi, któremu zarzuca upadek moralny elit, przyzwolenie na pozaeuropejską migrację (i „mieszanie ras” – sic!) i ideologię gender, przeciwstawia racjonalną Rosję.

Nie bez powodu to właśnie w Budapeszcie ma dojść do spotkania Władimira Putina z Donaldem Trumpem. „Budapeszt jest jedynym miejscem, w którym takie spotkanie jest możliwe, ponieważ zawsze byliśmy po stronie pokoju” – mówił w piątek 17 października w wywiadzie radiowym Victor Orbán. „Wszyscy w Unii Europejskiej są za wojną, więc do tej pory byli pomijani w przygotowaniach. Najważniejsze teraz, aby UE broniła swoich interesów i otworzyła kanał dyplomatyczny między stronami” – dodał.

Jak zauważają zagraniczne media, zapowiedź spotkania w Budapeszcie stawia Węgry w centrum politycznej szachownicy. Do tej pory strategia Orbána naciskająca na natychmiastowe rokowania pokojowe, niezależnie od strat dla strony ukraińskiej, była w Europie marginalizowana.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

„Właśnie podpisałem ugodę, zwalniającą George’a Santosa z więzienia, NATYCHMIAST. Powodzenia, George, miłego życia!„ – napisał w piątek 17 października Donald Trump w serwisie Truth Social. Były kongresmen skazany za oszustwa odsiedział zaledwie trzy miesiące z siedmioletniego wyroku. Prezydent USA stwierdził, że Santos był ”okropnie maltretowany„. Za jego ułaskawieniem miało przemówić oddanie walce z Demokratami. Trump zwolnił też byłego kongresmena z obowiązku wypłaty odszkodowań na rzecz jego ofiar – w sumie 370 tys. dolarów. Santos został wypuszczony z więzienia w New Jersey w piątek wieczorem. Według jego adwokata w ten sposób ”naprawiono wielką niesprawiedliwość".

Tyle że Santos sam przyznał się do winy. Chodziło m.in. o kradzież tożsamości 11 osób, w tym członków własnej rodziny. Krótko po tym, jak republikanin w 2022 roku wygrał wybory uzupełniające do kongresu w jednym z nowojorskich okręgów, media zaczęły mu wytykać, że sfabrykował swoją biografię. New York Times opublikował śledztwo, w którym ujawnił, że kongresmen kłamał w swoim CV, podając, że posiada dyplom ukończenia studiów wyższych oraz że pracował dla Citigroup i Goldman Sachs.

Zarzutów zaczęło pojawiać się więcej: Santos miał ukraść pieniądze ze zbiórki funduszy na leczenie umierającego psa, miał też kłamać na temat tego, że jego matka przeżyła ataki terrorystyczne z 11 września. Po tych doniesieniach dochodzenie rozpoczęły władze lokalne i federalne.

W 2023 roku Santos został pierwszym od ponad 20 lat członkiem Kongresu, który został wykluczony z Izby Reprezentantów. Raport komisji etyki oskarżył go o niewłaściwe wykorzystanie funduszy kampanii wyborczej na cele osobiste, w tym na zabiegi botoksu i subskrypcje serwisu OnlyFans.

Sędzia, wydając wyrok skazujący w 2024 roku, powiedział: „Zostałeś wybrany dzięki swoim słowom, z których większość była kłamstwami". Ostatecznie oskarżono go o 23 przestępstwa federalne i skazano na 87 miesięcy więzienia.

Jaki jest kontekst

Prezydent USA sugerował, że skazanie Georga Santosa było motywowane politycznie. Od początku drugiej kadencji Trump podobnym kluczem ułaskawił m.in.:

• ludzi skazanych za atak na Kapitol w 2021 roku.
• byłego republikańskiego kongresmena Michaela Grimma, który w 2014 r. przyznał się do winy w sprawie przestępstw podatkowych,
• byłego gubernatora Connecticut Johna Rowlanda, skazanego za korupcję i oszustwa.

Przeczytaj także:

Co się wydarzyło

Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski przybył do Waszyngtonu z nadzieją, że przekona Donalda Trumpa, by ten przekazał Ukrainie pociski manewrujące dalekiego zasięgu Tomahawk – symbol amerykańskiej potęgi zbrojeniowej. Jak podaje portal Axios, już na początku piątkowego (17 października) spotkania w Białym Domu prezydent USA powiedział Zełenskiemu, że ma nadzieję, że to nie będzie konieczne.

Po dwóch miesiącach twardego kursu wobec Rosji Trump zaskoczył Ukraińców informacją, że spotka się Putinem w Budapeszcie. O tej zmianie delegacja Zełenskiego dowiedziała się już po wylądowaniu w bazie wojskowej Andrews. Wcześniej Trump deklarował, że „w zasadzie jest gotowy” przekazać Ukrainie pociski Tomahawk. Po czwartkowej (16 października) rozmowie telefonicznej z Władimirem Putinem prezydent USA znów jest przekonany, że pokój jest na horyzoncie. „Myślę, że prezydent Zełenski chce tego, i myślę, że prezydent Putin też tego chce. Teraz muszą tylko trochę się dogadać” – stwierdził Trump.

Według źródeł portalu Axios spotkanie pomiędzy Zełenskim i Trumpem nie przebiegło dobrze. „Nikt nie krzyczał, ale Trump był stanowczy” – podaje jeden z rozmówców. Drugi ze świadków dodał, że były momenty, gdy robiło się „emocjonalnie”. Trump miał zasugerować, że przystaje do propozycji Rosji, aby zatrzymać konflikt i podział terytoriów na obecnej linii frontu. Tyle że Rosjanie tak naprawdę chcą, żeby Ukraińcy oddali im tereny niezdobyte w 4 obwodach. Zatrzymanie na linii frontu to amerykańska propozycja rozejmu. Rozmowa przywódców USA i Ukrainy zakończyła się nagle po 2,5 godzinie. „Myślę, że to koniec. Zobaczymy, co będzie w przyszłym tygodniu” – miał powiedzieć Donald Trump.

„Dość już przelano krwi, granice zostały wyznaczone przez wojnę i krew. Powinni się zatrzymać tam, gdzie są. Niech obie strony zadeklarują zwycięstwo, niech zadecyduje Historia!” – napisał po spotkaniu Trump w serwisie Truth Social.

Pytany wcześniej przez dziennikarzy, czy nie uważa, że Putin może znów blefować, stwierdził, że dopuszcza możliwość, że prezydent Rosji gra na czas, ale raczej podchodzi do pokoju poważnie. „Przez całe życie grałem z najlepszymi i wypadłem naprawdę dobrze” – mówił Trump.

Wołodymyr Zełenski publicznie zadeklarował, że Ukraina jest gotowa do rozmów, ale przeszkodą w osiągnięciu pokoju jest postawa Władimira Putina. „Prezydent Trump ma rację, powinniśmy zatrzymać się tam, gdzie jesteśmy, a potem rozmawiać. Ale tu chodzi o Putina, bo nie my zaczęliśmy tę wojnę” – zaznaczył Zełenski.

Jaki jest kontekst

Jak pisała w OKO.press Agnieszka Jędrzejczyk, przekazanie Tomahawków Ukrainie stało się kartą przetargową w rozmowach Trumpa z Putinem. Kreml na przemian groził eskalacją i prosił, by tego nie robić, bo USA i Rosja mogą się w tej sprawie dogadać.

Spotkanie na Węgrzech, kraju, który w Europie jest najmniej przychylny Ukrainie, może być kolejną próbą zwodzenia Amerykanów mglistą wizją pokoju.

Do spotkania Putin-Trump ma dojść w ciągu dwóch tygodni lub później – jak zapowiedział Victor Orbán po rozmowie telefonicznej z przywódcą Rosji. „Przygotowania idą pełną parą. Od trzech lat otwarcie i głośno stoimy za pokojem. Dlatego Węgry są dzisiaj jedynym miejscem w Europie, gdzie można odbyć spotkanie Trump-Putin” – ocenił Orbán.

Więcej o spotkaniu pisały Paulina Pacuła i Agnieszka Jędrzejczyk:

Przeczytaj także: