Od "niewinnych" naruszeń do łamania prawa. Napięte relacje administracji PiS z organizacjami pozarządowymi

Mimo deklaracji ze strony polityków PiS, że troszczą się o rozwój społeczeństwa obywatelskiego, relacje pomiędzy organizacjami społecznymi a administracją publiczną pogarszają się.

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych 20 kwietnia 2017 roku przedstawiła drugi raport, w którym opisuje relacje pomiędzy trzecim sektorem i ministerstwami. Pierwszy powstał w styczniu 2017 roku i dokumentował decyzje administracji rządowej od początku rządów PiS do grudnia 2016 roku. Drugi, uzupełnia obraz o okres od grudnia do lutego 2017.

O relacje administracji PiS z trzecim sektorem zapytaliśmy rządowego pełnomocnika ds. równego traktowania i społeczeństwa obywatelskiego, Adama Lipińskiego: "Jestem od tego, żeby słuchać pretensji. Ja się dziwię takim zarzutom. Obecnie pracujemy nad nowym system współpracy z NGO. Będzie ustawa o powołaniu Narodowego Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. To pewnie z tego powodu ten raport, że są wątpliwości dotyczące tego trybu".

Lipiński raportu nie znał: "Przyjrzę się temu. Pracujemy nad nową ustawą, która uporządkuje te sprawy. Będę interweniował".

To dziwi o tyle, że pełnomocnik odpowiadał na interpelacje ws. części zaniechań, które przytacza raport.

Polityczne finansowanie

Najbardziej skandaliczne są przykłady łamania prawa lub zasad współpracy w konkursach o ministerialne dotacje. Od grudnia do lutego Federacja odnotowała sześć nowych przykładów. Powody podawane przez ministerstwo odwołują się do istniejących (lub nie) procedur, jednak w praktyce większość decyzji ma silny rys ideologiczny i polityczny.

W grudniu Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej w trybie natychmiastowym rozwiązało umowę z krakowską fundacją Autonomia na realizację projektu "ZERo przemocy - Zaangażowanie, Edukacja, Rzecznictwo przeciwko przemocy ze względu na płeć".

Dlaczego? Ministerstwo zakwestionowało sposób prowadzenia warsztatów przemocowych i wkład we współpracę z innymi resortami m.in. MEN.

Jednak okoliczności i tryb przeprowadzenia monitoringu wskazują, że powód był ściśle polityczny. Zaczęło się od nagonki prawicowych mediów i interpelacji posłów PiS. Fundacji zarzucano, że warsztaty antyprzemocowe, które organizowała w szkołach de facto są elementem "szkodliwej dla dzieci i młodzieży kampanii promującej subkulturę LGBT", a MRPiPS finansując działania wspiera "szkodliwą propagandę".

W zapytaniu poselskim posła Piotra Uścińskiego i interpelacji posłanki Teresy Glenc, parlamentarzyści PiS wyrazili oburzenie, że fundacja „walczy z nietolerancją ze względu na orientację seksualną”, a ministerstwo pytali, jak chce to

Kilka dni później kuratoria odwołały część warsztatów w szkołach, a ministerstwo przeprowadziło kontrolę, w wyniku której uznało, że fundacja przeciwdziałająca dyskryminacji i przemocy (głównie ze względu na płeć) nie będzie dalej dotowana z pieniędzy publicznych. Sprawa znajdzie swój finał w sądzie.

Raport wskazuje, że najczęstszym naruszeniem jest brak uzasadnienia poszczególnych decyzji i nadużycia proceduralne. Na liście "bezprawnych" decyzji znalazły się między innymi:

• uznaniowe rozstrzygnięcie konkursu w ramach Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, które opisujemy w artykule Ministerstwo rozdaje po uważaniu, zabiera wbrew regulaminowi. Organizacje pozarządowe tracą grunt;
• zmniejszenie o połowę - z 4 do 2 mln zł - dotacji na program edukacji kulturowej (w trakcie jego realizowania) przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Minister Gliński gra nie fair. Zabrał połowę dotacji na Bardzo Młodą Kulturę. Bez słowa uzasadnienia;
• brak rozstrzygnięć w konkursach na programy integracyjne dla cudzoziemców - MSWiA nie wydało ani złotówki z unijnych dotacji w ramach Funduszu Azylu Migracji i Integracji;

Współpraca bez programów

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych wskazuje, że większość resortów zupełnie zignorowała obowiązek stworzenia programów współpracy z organizacjami pozarządowymi. Zgodnie z art. 5b ustawy o działalności pożytku publicznego, wprowadzonym do ustawy w 2015 roku, resorty są zobligowane do przyjęcia takich programów na drodze konsultacji społecznych.

O ministerialne programy współpracy z ministerstwami zapytał w interpelacji poselskiej poseł Wojciech Wilk z PO. Min. Lipiński odpowiedział, że w 9 z 12 resortów, w których nie przyjęto programów "trwają prace nad ich stworzeniem" . Powody opóźnień Lipiński tłumaczył dość enigmatycznie. Brak programu w Ministerstwie Kultury argumentował

Lipiński zapewniał, że, mimo to: "współpraca Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z organizacjami pozarządowymi przebiega bez zakłóceń na wszystkich poziomach i we wszystkich kluczowych z perspektywy polityki kulturalnej państwa aspektach".

Cały raport pokazuje, że jest wręcz odwrotnie.