Obowiązkowa edukacja zdrowotna to bezpieczeństwo dzieci – SOS dla Edukacji apeluje do premiera

Jak już pisaliśmy w OKO.press, ministerstwo edukacji zmieniło pierwotne ustalenie o wprowadzeniu edukacji zdrowotnej dla klas IV-VIII w szkole podstawowej i dla klas I-III szkoły ponadpodstawowej. Przedmiot, który we wrześniu 2025 roku zastąpi wychowanie do życia w rodzinie, nie będzie obowiązkowy. Zmianę kursu rządu ogłosił wicepremier i szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz, a przypieczętowali Rafał Trzaskowski i premier Donald Tusk. Wszystko w obawie przed „polityczną aferą z udziałem dzieci” w toku kampanii prezydenckiej.

Przeciwko wprowadzeniu przedmiotu od jesieni protestowali politycy PiS i Konfederacji oraz Episkopat. Wskazywali, że te części programu, które dotyczą seksualności, są niekonstytucyjne i prowadzą do demoralizacji. Po drugiej stronie barykady są ekspertki i eksperci, którzy podkreślają, że edukacja zdrowotna, zawierająca treści dotyczące diety, świadomej zgody, cyberbezpieczeństwa, zdrowia psychicznego, czy profilaktyki chorób, powinna być obowiązkowym przedmiotem w polskich szkołach.

Poniżej publikujemy jego treść.

Rząd lekceważy proces demokratyczny

Szanowny Panie Premierze,

jesteśmy koalicją ponad siedemdziesięciu organizacji społecznych zrzeszonych w sieci SOS dla Edukacji. Od czterech lat poprzez ekspertyzę i działania rzecznicze wspieramy zmiany w polskiej szkole.

To rozwiązanie, a także sposób podjęcia decyzji, zostały z niepokojem przyjęte przez organizacje społeczne wchodzące w skład sieci SOS dla Edukacji.

Kwestia dobrowolności/obowiązkowości edukacji zdrowotnej została rozstrzygnięta na początku prac związanych z projektowaniem treści i kształtu tego przedmiotu. Na tej podstawie eksperci powołani przez MEN przygotowali podstawę programową tego przedmiotu, do której organizacje społeczne opracowały swoje rekomendacje i uwagi. Zmianę decyzji wobec przedmiotu edukacja zdrowotna odbieramy jako

Protestowaliśmy przeciwko tak prowadzonej polityce oświatowej. Postulowaliśmy, by była tworzona w sposób bardziej uspołeczniony, z uwzględnieniem głosu środowisk edukacyjnych. Cieszyliśmy się, że polska szkoła zaczyna otwierać się na młodych ludzi i ich potrzeby, wynikające z wyzwań współczesności.

Niestety, wprowadzone bez konsultacji z nauczycielami ograniczenia prac domowych, sposób podejmowania decyzji o trybie nauczania religii czy najnowsze zmiany dotyczące edukacji zdrowotnej, przeczą tej zasadzie.

Podważają deklarowaną przez obecny rząd otwartość na włączenie strony społecznej i uderzają w naszą pracę konsultacyjną. Strona społeczna, w tym przedstawiciele i przedstawicielki organizacji tworzących SOS dla Edukacji, mocno angażowała się w proces uspołeczniania podejmowania decyzji związanych z edukacją.

Pracujemy w zespołach roboczych przy Ministerstwie Edukacji Narodowej, bierzemy udział w posiedzeniach komisji sejmowych i zespołów parlamentarnych, przedstawiciele naszych organizacji są zapraszani jako eksperci i ekspertki do prac w Instytucie Badań Edukacyjnych nad zmianami programowymi.

Obawiamy się, że przy planowaniu kolejnych zmian w systemie oświaty, w tym wprowadzaniu edukacji obywatelskiej, opracowaniu nowej podstawy programowej, upowszechnianiu nowoczesnych sposobów nauczania, sprawdzaniu osiągnięć uczniów, a także prac nad ustawą o Rzeczniku Praw Uczniowskich i prawach uczniowskich, głosy środowisk edukacyjnych zostaną znowu pominięte. Trudno byłoby nam to zaakceptować.

Edukacja zdrowotna to podstawa bezpiecznej przyszłości

Edukacja zdrowotna realizowana w ramach jednego lub wielu przedmiotów, powinna być obowiązkowa, ponieważ uczy dbania o dobrostan każdego ucznia i uczennicy, o ich zdrowie fizyczne i psychiczne oraz buduje w dzieciach i młodych ludziach zasoby w dążeniu do szczęśliwego życia.

Kładzie nacisk na rozwijanie uważności na potrzeby swoje i innych, ucząc wglądu w siebie oraz zrozumienia innych ludzi. Jest też kluczowa dla budowania odporności społecznej w świecie, w którym doświadczamy poważnych wyzwań, takich jak pandemia, kryzys klimatyczny czy zagrożenie międzynarodowym konfliktem zbrojnym. Promocja zdrowia psychicznego i fizycznego powinna być centralnym punktem edukacji, z naciskiem na profilaktykę i radzenie sobie z problemami.

Nieodłączną częścią obowiązkowej edukacji powinny być treści związane z edukacją środowiskową i klimatyczną oraz promocja regularnego kontaktu dzieci z przyrodą. Nauka o prawidłowym rozwoju dzieci nie może pomijać uczenia się, jak podejmować działania na rzecz ochrony planety.

Elementem edukacji zdrowotnej jest edukacja seksualna i tu widzimy ogromne wyzwanie, które dotyczy nie tylko szkoły. Edukacja seksualna to także troska o bezpieczeństwo dzieci i młodzieży, szczególnie w środowiskach, w których nie mogą one liczyć na takie wsparcie w domu.

Dobrowolność udziału w zajęciach sprawia, że przekaz dotyczący bezpieczeństwa dzieci i młodych ludzi nie dotrze tam, gdzie powinien.

w której dzieci z ośrodków z dostępem do szerokiej oferty pozaszkolnej i rodzin o wyższym kapitale kulturowym będą miały lepsze możliwości pozyskiwania wiedzy niż, te z ośrodków peryferyjnych, czy terenów wiejskich.

Nie o takie zmiany walczyliśmy przed wyborami 2023 roku. Chcemy lepszej szkoły, dbającej o szeroko pojęte bezpieczeństwo dzieci i młodzieży, odpowiadającej na wyzwania współczesności. Szkoły, w której zmiany będą wynikać z przemyślanej strategii edukacyjnej, a nie tylko politycznej. Przykład edukacji zdrowotnej pokazuje, że wokół wprowadzanych zmian w edukacji konieczne jest budowanie szerokiego porozumienia i zgody społecznej.

Panie Premierze, sensowniej byłoby odsunąć w czasie wprowadzenie edukacji zdrowotnej, opracować materiały oraz szkolenia, a także przygotowywać specjalistów niż na szybko ogłosić opcjonalność przedmiotu.

Dlatego apelujemy o zmianę trybu podejmowania decyzji w polityce edukacyjnej, o większe zaufanie do ekspertów i strony społecznej oraz o komunikację, która buduje zaufanie do rządu.

Z wyrazami szacunku,

W imieniu Sieci Organizacji Społecznych SOS dla Edukacji

Alicja Pacewicz Karolina Prus-Wirzbicka

Organizacje członkowskie SOS dla Edukacji:

• Edukacja w działaniu, Anna Skiendziel, Beata Zwierzyńska
• Fundacja Centrum im. prof. Bronisława Geremka, Aleksandra Saczuk
• Fundacja Civis Polonus, Olga Napiontek
• Fundacja Code for Green, Małgorzata Snarska-Nieznańska
• Fundacja Dla Lepszych Czasów, Katarzyna Szczepkowska
• Krajowe Forum Oświaty Niepublicznej, Magdalena Wontek
• Fundacja Ja, Nauczyciel, Maciej Durczewski
• Fundacja Samodzielność od Kuchni, Katia Roman
• Fundacja Teach for Poland, Katarzyna Nabrdalik
• Fundacja WWF Polska
• Protest z Wykrzyknikiem
• Fundacja Przestrzeń do życia – Łucja Kucmin-Węglarczyk
• Fundacja OFF school – Grzegorz Święch
• Stowarzyszenie Obywatele dla Edukacji, Zofia Grudzińska
• Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna im. Witolda Dynowskiego, Anna Bińka
• Polska Fundacja im. Roberta Schumana
• Fundacja Szkoła z Klasą, Michał Szelą

Organizacje wspierające:

• Fundacja Moc Partnerstwa – Iwona Janicka

20 stycznia, 2025