Opozycja chce strącić Witek z fotela marszałka. “Takiej szansy jeszcze nie było”

„To jest ewenement, że takie spektrum opozycji siadło do jednego stołu" - mówi jeden z uczestników spotkań dotyczących odwołania marszałek Elżbiety Witek. W rozmowach biorą udział nie tylko politycy Koalicji Obywatelskiej, Lewicy, PSL czy Polski 2050 Szymona Hołowni, ale również Jarosław Gowin, Konfederacja, a nawet Kukiz'15. Kolejne spotkanie odbyło się we wtorek 17 sierpnia 2021.

Jak do tego doszło? Przypomnijmy: 11 sierpnia 2021 miała być głosowana nowelizacja ustawy o radiofonii i telewizji, czyli tzw. lex TVN. Zarówno strona rządowa, jak i opozycja były zmobilizowane. W dodatku było to pierwsze posiedzenie Sejmu, podczas którego Jarosław Gowin był poza koalicją rządzącą. A Jarosław Kaczyński chciał policzyć, na jaką większość może liczyć. I czy w ogóle ją ma.

Wydarzyło się wtedy coś niespodziewanego. Nad kilkoma wnioskami o wezwanie ministrów i szefa NIK na sejmowy dywanik wraz z opozycją zagłosowało nie tylko pięcioro gowinowców, ale również posłowie Kukiz'15. PiS te głosowania przegrał. Co więcej, przegrał głosowanie w sprawie odroczenia posiedzenia Sejmu - to oznaczało, że głosowanie nad lex TVN odbędzie się dopiero we wrześniu.

I wtedy marszałek Elżbieta Witek zarządziła reasumpcję głosowania. Wcześniej w kuluarach trwały rozmowy z kukizowcami. Po dwugodzinnej przerwie zagłosowali oni razem z PiS-em, później podnieśli też ręce za lex TVN.

Opozycja zareagowała, zapowiadając wniosek o odwołanie marszałek Witek.

Wnioski opozycji o odwołanie różnych ministrów pojawiały się od 2015 roku wielokrotnie. I zawsze kończyły się porażką opozycji, a PiS triumfalnie ogłaszał ocalenie swoich ludzi. Dlaczego tym razem miałoby być inaczej?

Bo jak pokazał 11 sierpnia, większość PiS-u - choć przez całą kadencję wisiała na kilku głosach - teraz może zależeć wręcz od jednej lub dwóch osób. Może się też okazać, że to jakość parlamentaryzmu będzie tą sprawą, która połączy najróżniejsze siły.

Gdyby Elżbieta Witek została odwołana, opozycja chce wprowadzić zmiany w prezydium Sejmu. Funkcję wicemarszałka miałby stracić Ryszard Terlecki. A projekty ustaw składane przez mniejsze ugrupowania miałyby zostać wyciągnięte z zamrażarki. „Przeprowadzimy proces demokratyzacji prac parlamentu. PiS zrobił parodię z debaty sejmowej" - zapowiada jeden z polityków opozycji.

„Nic nie tracimy. Warto spróbować”

Pierwsze spotkanie w sprawie odwołania marszałek Witek odbyło się jeszcze wieczorem 11 sierpnia, gdy Sejm przegłosował lex TVN. W gabinecie wicemarszałka Piotra Zgorzelskiego z PSL liderzy opozycyjnych ugrupowań zaczęli omawiać strategię odwołania marszałek Witek. Polityk opozycji: „To nie jest sekretny plan Tuska ani Kosiniaka-Kamysza, ani Gowina. To jest plan wszystkich, którzy są w to zaangażowani".

Czy ten plan ma jakieś szanse powodzenia?

Sejmowe obrady 11 sierpnia pokazały kilka różnych większości. Za wnioskiem PiS o reasumpcję głosowania było 229 posłów, za lex TVN - 228. To większość rządowa.

Jednak tego dnia PiS przegrał też kilka głosowań. Najwięcej głosów padło za wnioskami o informację premiera o ostatecznym kształcie Krajowego Planu Odbudowy oraz o odroczenie posiedzenia. W obu przypadkach było to 229 głosów - to większość opozycyjna.

Trzeba jednak pamiętać, że nieobecnych było wtedy dwóch posłów PiS-u i dwóch posłów Konfederacji. A kukizowcy głosowali raz z rządem, a raz z opozycją.

Arytmetyka sejmowa wygląda dziś tak: klub PiS to 227 posłów. Byłoby niewyobrażalnym wręcz osiągnięciem opozycji, gdyby ktoś z nich zagłosował za odwołaniem marszałek Elżbiety Witek lub wstrzymał się od głosu.

A opozycja? Koalicja Obywatelska ma 126 posłów, Lewica - 47, PSL - 24, Hołownia - 7, Gowin - 6. Koło Polskie Sprawy - 4. Zakładając, że Konfederacja (11 posłów) poprze wniosek, daje to 225 głosów. Czy opozycja może zgromadzić 231 posłów?

Gra będzie się toczyć wokół tych sześciu brakujących głosów.

Paweł Kukiz już zapowiedział w rozmowie z „Rzeczpospolitą", że nie poprze wniosku o odwołanie Witek. Pewnie tak samo zrobi Jarosław Sachajko. A co z pozostałymi posłami Kukiza? Stanisław Żuk głosował ostatnio tak samo jak Paweł Kukiz. Stanisław Tyszka - tak jak opozycja.

Spośród pięciorga posłów niezależnych PiS do tej pory mógł liczyć na dwóch: Zbigniewa Ajchlera i Łukasza Mejzę.

Ze sporym prawdopodobieństwem opozycja ma cztery z brakujących sześciu głosów.

„Nic nie tracimy. Warto spróbować" - mówi polityk opozycji o próbie odwołania marszałek Witek. Przyznaje jednak, że „PiS nie będzie czekał", na to, co zrobi opozycja - „będzie próbował łamać kołem posłów".

Kosiniak-Kamysz, Zgorzelski, Kidawa-Błońska, Tyszka

„Dyskusja nie jest zdominowana przez personalia" - zaznacza jeden z polityków zaangażowany w budowanie większości. Politycy opozycji nie chcą podawać nazwisk i podkreślają, że kluczowa jest nie konkretna osoba, lecz większość zbudowana wokół niej. Jednak niektóre osoby do tej większości zbliżają, a inne oddalają.

Według „Super Expressu” kandydatką miałaby być forsowana przez Donalda Tuska Małgorzata Kidawa-Błońska. Obecna wicemarszałek, a była marszałek Sejmu (w 2015 roku) jest osobą lubianą, uchodzi też za taką, która umie rozmawiać z politykami z różnych stron.

Czy na kandydatkę Platformy zgodziłaby się Konfederacja? „Lepiej mieć wpływ na słabą Kidawę-Błońską niż nie mieć żadnego wpływu" - spekuluje jeden z posłów opozycji.

Największe szanse mają jednak przedstawiciele PSL. Ludowcy już wykazali się zdolnością do łączenia sejmowego ognia z wodą, gdy odegrali kluczową rolę w powołaniu nowego Rzecznika Praw Obywatelskich.

Padają dwa nazwiska, o których napisała „Gazeta Wyborcza": Władysław Kosiniak-Kamysz i Piotr Zgorzelski. „Dla wszystkich stron Władysław Kosiniak-Kamysz był naturalnym kandydatem na premiera technicznego. Teraz jest podobnie" - uważa ważny polityk opozycji. Zaznacza jednak, że to przewodniczący ludowców musi sam podjąć tę decyzję i być do niej przekonany. A tego przekonania według niektórych naszych rozmówców nie ma. Dlaczego? Bo sytuacja wygrana opozycji będzie zależeć od jednego-dwóch głosów i zapewne pozostanie niepewna do ostatniej chwili. „Można przegrać" - przyznaje jeden z rozmówców. A Kosiniak-Kamysz ma na koncie niedawną przegraną. W wyborach prezydenckich, gdy zdobył zaledwie 2,36 proc. głosów.

Słyszymy też o innych powodach: że byłby zakładnikiem nowej większości, bardzo szerokiej, złożonej ze wszystkich sił - od Lewicy po Konfederację. A to daje niewielkie pole do samodzielnego działania.

Jeśli Kosiniak-Kamysz się nie zdecyduje, PSL prawdopodobnie postawi na obecnego wicemarszałka Sejmu Piotra Zgorzelskiego.

„Jest barwną postacią, bierze udział w rozgrywkach w parlamencie, umie to robić" - mówi o Zgorzelskim jeden z polityków opozycji. Nie jest jednak przekonany do tej kandydatury: „Taka osoba zyskałaby gigantyczną władzę, mogłaby zmienić ustrój państwa, decydowałaby o zwoływaniu posiedzeń Sejmu i konwentu seniorów" i dodaje, że wolałby, aby taka władza trafiła w ręce Kosiniaka-Kamysza.

„Kosiniak-Kamysz jest bardziej predysponowany do tej funkcji" - stwierdza jeden z naszych rozmówców. Inny polityk mówi, że według pierwotnych ustaleń kandydatem nie miał być nikt z obecnych wicemarszałków, a to by wykluczało Zgorzelskiego.

Nasi rozmówcy wymieniają jeszcze jedno nazwisko: Stanisław Tyszka. Ten poseł Kukiz'15 w głosowaniach przed tygodniem podnosił rękę wraz z opozycją. Był przeciwko lex TVN. I to on reprezentował koło Kukiza podczas wtorkowych rozmów. „Znając jego osobiste ambicje, z pewnością byłby zainteresowany" - ocenia polityk opozycji.

Najbliższe posiedzenie Sejmu zacznie się 15 września. I zapewne dopiero kilka dni wcześniej rozstrzygnie się, kto zostanie kandydatem na nowego marszałka. A o tym, czy taka osoba zyska poparcie większości Sejmu, dowiemy się pewnie w trakcie samego głosowania. Zaś przez najbliższy miesiąc układ sił się może zmienić.