Opozycja demokratyczna poparła Pakt dla Edukacji i 10 propozycji na pierwsze 100 dni rządów!

Cel jest jeden: przejść z XIX wieku w wiek XXI – zmienić szkołę nudy i stresu w szkołę ciekawości, współpracy i otwartości.

Według wydanego we wtorek 27 czerwca 2023 komunikatu SOS dla Edukacji, osiem prodemokratycznych partii opozycyjnych (Platforma Obywatelska, Nowoczesna i Inicjatywa Polska, a także Polskie Stronnictwo Ludowe i Polska 2050 oraz Nowa Lewica i Razem podpisało się pod dwoma dokumentami zapowiadającymi naprawę polskiej edukacji: 10-punktowym Paktem dla Edukacji (patrz – na końcu tekstu) oraz Planem 10 działań na pierwsze 100 dni rządów, który zawiera konkrety zmian do wprowadzenia „na szybko”, w tym:

• powołanie Komisji Edukacji Narodowej, jako niepolitycznego kolegialnego ciała współtworzącego „ponad podziałami” politykę edukacji,
• zwiększenie subwencji oświatowej, wzrost płac nauczycielskich i wprowadzenie ich indeksacji,
• ograniczenia roli kuratoriów w zarządzaniu oświatą i ich odpolitycznienie,
• powołanie zespołu do odchudzenia podstawy programowej, a dalej jej modyfikacji (przejścia od szczegółowych wiadomości do tzw. kompetencji kluczowych XXI wieku, np. krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów, pracy zespołowej i wiele przedmiotowych) itd.

Razem, ale osobno

Jest to drugi – po wspólnej deklaracji w sprawie samorządów – krok programowy opozycji, różny jednak od poprzedniego. W maju 2022 ugrupowania poparły samorządową inicjatywę Tak! Dla Polski i wystąpiły ze wspólną deklaracją decentralizacji i wzmocnienia samorządów, czemu towarzyszyło wydarzenie, w którym na scenie zasiedli liderzy czterech (wtedy) głównych sił opozycji (KO, Lewicy, Polski 2050 i PSL).

Tym razem partie popierają przygotowany przez organizacje pozarządowe i skonsultowany z samorządami, związkami nauczycielskimi (na czele ze ZNP), organizacjami dyrektorów, i robią to w formule „razem, ale osobno”, czyli składają taką samą deklarację, ale na razie bez wspólnego wystąpienia.

Jest to do pewnego stopnia skutek napięć, jakie panują między partiami opozycji demokratycznej, ale wspólny gest się liczy, zwłaszcza, gdyby opozycji udało się przejąć władzę od PiS po jesiennych wyborach 2023.

Niezależnie od wyniku wyborów taka deklaracja politycznej woli ma znaczenie dla przyszłości polskiej edukacji, a doraźnie może także wpłynąć na przebieg kampanii wyborczej.

Według oświadczenia SOS dla Edukacji, organizacje społeczne zabiegały od wielu miesięcy o to, by opozycja – najlepiej jako całość – poparła kierunek zmian w edukacji, a także takie konkretne propozycje na początek rządów po (ewentualnie) wygranych przez opozycję wyborach 2023 roku.

Podczas styczniowego Szczytu Edukacyjnego organizowanego przez SOS dla Edukacji w Warszawie pod Paktem podpisało się już grono polityczek i polityków z KO, Lewicy, Polski 2050 i PSL, ale władze partii nie podejmowały decyzji. Sprawy nabrały tempa, gdy Szymon Hołownia zapowiedział poparcie Paktu dla Edukacji, poniekąd uciekając do przodu po niefortunnej inicjatywie spotkania „ponad podziałami” (z PiS, Konfederacją i opozycją prodemokratyczną) o zwiększeniu subwencji oświatowej. Opozycja zbojkotowała spotkanie.

OKO.press we współpracy z SOS dla Edukacji prowadzi cykl Szkoła na wybory, w którym publikujemy głosy nauczycielek, dyrektorek a także maturzystki 2023 roku i aktywisty ze Stowarzyszenia Umarłych Statutów i innych organizacji społecznych odnosząc je do punktów Paktu dla Edukacji.

Obietnica naprawy polskiej szkoły. Ugrupowania opozycji demokratycznej podpisały Obywatelski Pakt dla Edukacji i deklarują gotowość wprowadzenia 10 ważnych zmian w pierwszych 100 dniach po wyborach

Komunikat prasowy SOS dla Edukacji

Sieć Organizacji Społecznych – SOS dla Edukacji od kilkunastu miesięcy przekonuje ugrupowania opozycji demokratycznej do wypracowania wspólnego stanowiska w sprawie naprawy systemu oświaty w oparciu o Obywatelski Pakt dla Edukacji. Dziś możemy ogłosić, że to się udało.

Pod Obywatelskim Paktem dla Edukacji i propozycjami 10 zmian prawnych na pierwsze 100 dni po wyborach podpisały się:

• Platforma Obywatelska, Nowoczesna i Inicjatywa Polska,
• Polskie Stronnictwo Ludowe i Polska 2050,
• Nowa Lewica i Razem.

SOS dla Edukacji to koalicja ponad 40 organizacji społecznych działających w obszarze edukacji szkolnej, które w odpowiedzi na postępującą degradację i niszczenie polskiej szkoły podjęły próbę przygotowania propozycji zmian wychodzących naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom uczniów, nauczycieli i rodziców i odpowiadających na wyzwania XXI wieku.

SOS dla Edukacji od 2020 roku wspólnie działa na rzecz dobrej szkoły i mądrej edukacji. Pokazuje braki i błędy w polityce oświatowej. Proponuje zmiany i rozwiązania systemowe. Promuje i upowszechnia dobre praktyki szkół i samorządów lokalnych.

Przygotowany z inicjatywy koalicji Obywatelski Pakt dla Edukacji, podpisany w 2022 roku przez organizacje pozarządowe, związki nauczycielskie i stowarzyszenia samorządowe to odpowiedź na ograniczanie autonomii placówek, powiększającą się lukę oświatową i idące rozwarstwienie w jakości nauczania, dyskredytowanie nauczycieli, próby ideologizacji szkół oraz dramatyczne pogorszenie się kondycji psychicznej polskich dzieci i młodych ludzi. To pierwsza kompleksowa deklaracja, opisująca szkołę jakiej chcemy.

27 stycznia 2023 w Warszawie w oparciu o założenia Paktu koalicja SOS dla Edukacji zorganizowała Szczyt Edukacyjny, w którym wzięło udział ponad 170 przedstawicielek i przedstawicieli środowisk edukacyjnych: nauczycielskich i dyrektorskich, uczniowskich i rodzicielskich, akademickich, samorządowych i związkowych, aktywiści i aktywistki organizacji pozarządowych, a także przedstawiciele i eksperci ugrupowań politycznych. Efektem tej debaty obywatelskiej, była obszerna publikacja zawierająca ponad 100 rozwiązań i rekomendacji, których celem jest uczynienie polskiej szkoły lepszym miejscem dla uczniów i nauczycieli.

W oparciu o wypracowane na szczycie postulaty eksperci SOS dla Edukacji przygotowali propozycje 10 rozwiązań prawnych możliwych do wprowadzenia po wyborach. Dadzą one polskiej szkole impuls do prawdziwie dobrych zmian i szansę na nowe otwarcie.

Pod koniec czerwca 2023 roku poparcie dla postulatów Obywatelskiego Paktu dla Edukacji oraz propozycji 10 rozwiązań na pierwsze 100 dni zadeklarowały: Platforma Obywatelska, Nowoczesna i Inicjatywa Polska, Polskie Stronnictwo Ludowe i Polska 2050, Nowa Lewica i Razem.

"Nasze dzieci potrzebują lepszej edukacji, co wymaga podjęcia zróżnicowanych i natychmiastowych działań. Podpisanie Paktu i propozycji 10 rozwiązań przez ugrupowania polityczne to mocny sygnał, że naprawa systemu oświaty staje się ważnym priorytetem – teraz i w najbliższych latach.

Otwiera to drogę do zapewnienia odpowiedniego poziomu finansowania i przeprowadzenia niezbędnych zmian programowych. Rozwiązania przygotowane we współpracy z ekspertami i praktykami są konkretne i możliwe do wdrożenia. To od woli politycznej zależy ich wprowadzenie i naprawa szkoły" – stwierdza Olga Napiontek, prezeska Fundacji Civis Polonus z SOS dla Edukacji.

SOS dla Edukacji przygotowuje obecnie Mapę Drogową dla Edukacji wytyczającą kierunki działań na rok powyborczy oraz kolejne trzy lata a także wizją rozwoju oświaty w perspektywie kilkunastu nadchodzących lat.

"Dzięki realnemu i uzgodnionemu z wieloma społecznymi aktorami planowi, polska szkoła ma szansę wyjść na prostą. A dzieci uczące się w niej – teraz i w przyszłości – zyskają szansę na realizację swoich edukacyjnych i zawodowych marzeń oraz na podjęcie roli odpowiedzialnych, aktywnych uczestników życia publicznego.

Rozwiązania, które proponujemy dotyczą kilku kluczowych obszarów systemu edukacji, w tym zwiększenia subwencji oświatowej i wzrostu nauczycielskich wynagrodzeń, zwiększenia autonomii szkół i nauczycieli, odpolitycznienia kuratoriów, zmian w podstawie programowej i modelach pracy z uczniami czy demokratyzacji szkoły z uwzględnieniem praw uczniowskich i praktycznej edukacji obywatelskiej.

Ale ich cel jest jeden:

– mówi Alicja Pacewicz, jedna z inicjatorek i koordynatorek SOS dla Edukacji, przewodnicząca rady Fundacji Szkoła z Klasą.

Obywatelski Pakt dla Edukacji

1. Samodzielność szkoły zamiast centralnego sterowania. Mniej biurokracji, więcej decyzji w rękach dyrekcji, nauczycieli i nauczycielek. Budowanie takich zespołów nauczycielskich, które wypracowują modele działania szkoły z uwzględnieniem potrzeb swoich uczniów i społeczności lokalnej. Przebudowa systemu nadzoru pedagogicznego – więcej doradztwa i wsparcia, mniej arbitralnej kontroli.
2. Szkoła dobrze i racjonalnie finansowana. Wzrost i urealnienie nakładów budżetowych na edukację szkolną i przedszkolną. Zmniejszenie „luki oświatowej”: finansowanie z budżetu centralnego, które pokrywa koszty wynagrodzeń. Wprowadzenie radykalnej podwyżki nauczycielskich płac oraz mechanizmu gwarantującego ich regularny wzrost.
3. Szkoła profesjonalnych i dowartościowanych nauczycielek i nauczycieli. Dowartościowanie i docenienie kadry nauczycielskiej. Systemowe wspieranie rozwoju profesjonalnego. Stałe doskonalenie w ramach zespołów i sieci nauczycielskich. Włączenie do programów kształcenia autentycznych praktyk w szkołach. Mentoring dla młodych nauczycielek i nauczycieli, superwizja dla doświadczonych.
4. Szkoła na miarę XXI, a nie XIX wieku. Ograniczenie tradycyjnych metod nauczania na rzecz sposobów pracy, które autentycznie angażują młodych ludzi. Takich, które budzą pasje, zachęcają do stawiania pytań, badania i robienia rzeczy ważnych dla siebie i pożytecznych dla świata. Mądre korzystanie z nowych mediów i technologii, także w pracy zespołowej.
5. Szkoła kompetencji kluczowych, a nie szczegółowych wiadomości. Pilne „odchudzenie” podstaw programowych, a docelowo zmiana paradygmatu. Zamiast nacisku na szczegółowe wiadomości – kształcenie kompetencji kluczowych, w tym pracy zespołowej, rozwiązywania problemów, krytycznego i twórczego myślenia.
6. Szkoła równych szans i równego traktowania. Wsparcie dla dzieci z trudnościami i ze specjalnymi potrzebami. Przeciwdziałanie selekcji oraz segregacji uczennic i uczniów. Edukacja bez rankingów – każda szkoła ma coś do zaoferowania. Dofinansowanie placówek na terenach wiejskich. Szacunek dla różnorodności oraz profilaktyka dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami.
7. Szkoła wsparcia i współpracy, a nie rywalizacji. Szkoła jako przyjazne miejsce z dobrym klimatem do nauki. Dbanie o relacje i więzi w triadzie: nauczyciele–uczniowie–rodzice. Wsparcie edukacyjne i psychospołeczne dzieci we współpracy z rodzicami. Ograniczenie rywalizacji i nacisku na indywidualne sukcesy (i porażki). Praca zespołowa na co dzień.
8. Szkoła demokracji i zaangażowania. Rozwijanie kultury demokratycznej i samorządności uczniowskiej. Edukacja obywatelska na co dzień, z naciskiem na zaangażowanie w życie szkoły i lokalnej wspólnoty. Współpraca z organizacjami społecznymi – korzystanie z ich wsparcia i zasobów.
9. Szkoła społeczności lokalnej, a nie ministerstwa oświaty. Szkoła samorządowa otwarta na lokalną wspólnotę i wzmacniająca ją. Jednostki samorządowe jako zaangażowany organizator oświaty. Udział mieszkańców w konsultowaniu i tworzeniu wizji rozwoju edukacji. Korzystanie z zasobów społeczności w codziennej pracy szkoły.
10. Szkoła pluralizmu – dialog światopoglądowy, zamiast monologu. Debaty i rozmowy o wartościach i wizjach świata – z przestrzenią na różnice zdań i kontrowersje. Szkoła z edukacją polityczną, ale bez indoktrynacji i partyjnych ideologii. Niezależność programowa i dydaktyczna, także od władz lokalnych.