PiS: Koniec pomocy dla uchodźców z Ukrainy. Polki i Polacy: Pomagajmy. Ipsos dla OKO.press i TOK FM

19 września 2023 rzecznik rządu Piotr Müller zapowiedział, że od stycznia 2024 roku pomoc dla Ukrainek i Ukraińców żyjących w Polsce „wygaśnie”: „Pamiętajmy o tym, że przepisy mają charakter czasowy i one wygasają na początku przyszłego roku. W tej chwili nie ma decyzji o przedłużeniu rzeczy, które są w ustawie”.

To zgodne z całą narracją o Ukrainie, którą prezentuje PiS w tej kampanii wyborczej. Doszły do tego deklaracje Mateusza Morawieckiego, że "Polska nie zbroi już Ukrainy”, o których pisaliśmy tutaj:

Do tego doszło przedłużenie embarga na ukraińskie zboże:

Ochłodzenie stosunków z Ukrainą i dystans do osób, które uciekły do nas przed wojną, stały się elementem kampanii wyborczej. A co na to Polki i Polacy?

Pomoc popieramy, ale...

W najnowszym sondażu Ipsos dla OKO.press i Radia TOK FM zapytaliśmy, co Polki i Polacy myślą o pomocy dla Ukrainek i Ukraińców w Polsce. Pytanie brzmiało: „Czy Pana(i) zdaniem należy kontynuować czy też zakończyć od 1 stycznia 2024 wspieranie ukraińskich uchodźców?”.

Pytanie takie zadaliśmy po raz pierwszy, nie możemy więc porównać wyników z wcześniejszymi badaniami.

Większość odpowiadających uważa, że pomoc należy kontynuować również w 2024 roku. Przewaga jest jednak mała – 48 proc. deklaracji pozytywnych do 42 proc. wskazań, że pomoc ekonomiczną dla osób z Ukrainy należy zakończyć.

Oznacza to, że retoryka antyukraińska, której chwycił się PiS w ostatnich tygodniach kampanii, jeszcze nie zadziałała, ale zwrot emocji w stosunku do Ukraińców i Ukrainek mieszkających w Polsce jest w naszym sondażu widoczny. Choć trzeba zauważyć, że na niechęć wobec kontynuowania wsparcia finansowego mogą się nakładać dwa poglądy: z jednej strony mniejszej lub większej niechęci wobec Ukrainek i Ukraińców, z drugiej – niechęć do wsparcia socjalnego w ogóle.

Odpowiedzi mężczyzn i kobiet są do siebie dość zbliżone, chociaż to mężczyźni są bardziej proukraińscy – nieco częściej wskazywali odpowiedź „kontynuować wsparcie”.

O dziwo, najstarsi są za

Sprawę wyjaśnia kolejny wykres, który wskazuje, że to konkretnie starsi mężczyźni (powyżej 40-stki, a szczególnie 60+) są przekonani, by dalej pomagać.

Jak widać powyżej, w drugą stronę wyróżnia się z kolei grupa młodych mężczyzn. To jednak nie tajemnica – to zapewne wyborcy Konfederacji, która bardzo mocno sprzeciwia się pomocy Ukraińcom. W grupach kobiet tak wielkich różnic nie ma, chociaż warto odnotować duży odsetek odpowiedzi „nie wiem” (17 proc.) wśród najstarszych kobiet.

Poniżej widać z kolei odpowiedzi ze względu na wiek. I znowu grupa najstarszych respondentów jest tu najbardziej proukraińska.

Gdyby podzielić respondentów na dwie grupy wiekowe (do 49 lat i powyżej 50), odpowiedzi rozłożyłyby się tak:

A taki rozkład odpowiedzi przeczy preferencjom partyjnym.

Prawo i Sprawiedliwość popiera aż 54 proc. osób powyżej 60. roku życia i 60 proc. osób po 70-ce. To oznacza, że od przekazu partyjnego ważniejsze są inne emocje i przekonania. Jakie?

Być może rolę grają tutaj dwie sprawy. Po pierwsze, starsi respondenci bardziej boją się zagrożenia ze strony Rosji oraz wojny i w związku z tym uważają, że uchodźcom należy się pomoc. Po drugie, sami już nie stają do wyścigu o pracę oraz nie są beneficjentami 500 plus, mają więc mniejsze przekonanie, że Ukraińcy to dla nich konkurencja na polu ekonomicznym.

To wyjaśnia także, że to starsi mężczyźni, rzadziej zaangażowani w opiekę nad osobami w rodzinie np. dziećmi, chętniej tę pomoc Ukraińcom deklarują.

Trzecia Droga drogą Konfederacji

Także sami wyborcy PiS minimalnie częściej (ale jednak) wybierają odpowiedź „kontynuować”. Zdecydowanie za pomocą jest – bez zaskoczenia – elektorat Lewicy i KO. Te partie chętnie podkreślają swoją proukraińską postawę. Krytykowały PiS za konflikty z Kijowem.

Konfederacja także bez zaskoczeń – antyuchodźcza i antyukraińska narracja jest wyróżnikiem tej partii.

Zaskakuje natomiast wynik w elektoracie Trzeciej Drogi, która w sposób zdecydowany zbliża się do wyniku wyborców Konfederacji. Tylko tam słupki czerwone są wyższe niż zielone. Oczywiście, w Trzeciej Drodze przewaga „zakończyć” nie jest tak wielka. Widać jednak, że elektoraty tych dwóch ugrupowań mają pod tym względem zbliżone poglądy.

Wykształceni z miast

Najchętniej Ukraińców wspierałyby osoby z wyższym wykształceniem – prawdopodobnie dlatego, że ich sytuacja finansowa jest lepsza i mniej się boją, że pomoc uchodźcom czegoś ich pozbawi.

Wśród mieszkańców wsi i małych miast dominuje przekonanie, że wspierać uchodźców z Ukrainy dalej nie trzeba.

Chcą natomiast pomagać mieszkańcy większych miast. Być może skłania ich do tego większa liczba Ukraińców w ich otoczeniu i lepsze rozeznanie w ich sytuacji, np. miejsca zbiorowego zakwaterowania częściej znajdują się w miastach. Stąd może płynąć przekonanie, że pomoc jest potrzebna, a potrzebujących dużo. Z drugiej strony może to także rodzić obawę, że kolejka do pomocy jest za duża i nie starczy jej dla każdego. A jednak mieszkańcy miast są za pomocą.

Sondaż Ipsos dla OKO.press i TOK FM metodą CATI (telefonicznie) 22-25 września 2023 roku na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie dorosłych Polek i Polaków, N=1000