PiS pozwał prof. Sadurskiego za "zorganizowaną grupę przestępczą". "Nazwałem schemat działania władzy"

"Użyłem sformułowania zorganizowana grupa przestępcza jako metafory do opisu działań wymagających synchronizacji i koordynacji akcji rozmaitych podmiotów politycznych i państwowych, które wedle konstytucji powinny być od siebie oddzielone, ale które w mojej opinii prowadziły skoordynowane działania prowadzące do zmiany ustroju demokratycznego na autorytarny.

ale ma zarówno w intencji mówcy jak i w odbiorze słuchaczy, dokonać metafory. Może ostrej i niesprawiedliwej, ale niemniej dopuszczalnej w dyskursie publicznym", bronił się dziś w sądzie prof. Wojciech Sadurski. Duże fragmenty jego obrony publikujemy poniżej.

27 listopada 2019 w Sądzie Okręgowym w Warszawie odbyła się pierwsza rozprawa w sprawie, którą PiS wytoczył prof. Wojciechowi Sadurskiemu za jego wpis na Twitterze.

W przeddzień Marszu Niepodległości 10 listopada 2018 roku Wojciech Sadurski, konstytucjonalista, profesor Wydziału Prawa Uniwersytetu w Sydney i Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego, znany krytyk „reformy” sądowniczej,

">napisał na Twitterze:

"Maksymalna swoboda krytyki władzy"

7 stycznia 2019 roku Prawo i Sprawiedliwość wniosło przeciwko Wojciechowi Sadurskiemu pozew za naruszenie dóbr osobistych partii.

Według PiS, użycie sformułowania „zorganizowana grupa przestępcza” narusza reputację tysięcy osób należących do partii i sugeruje, że popełniają przestępstwa. PiS utrzymuje, że cytowana wypowiedź przekracza granice dopuszczalnej krytyki w interesie publicznym. W pozwie przytoczonych jest też kilka innych publicznych wypowiedzi prof. Sadurskiego z 2018 roku, w czasie demonstracji w Warszawie i w programie telewizyjnym.

Prof. Wojciecha Sadurskiego bronią adwokaci Michał Wawrykiewicz i Sylwia Gregorczyk-Abram (współtwórcy Inicjatywy Wolne Sądy i Komitetu Obrony Sprawiedliwości KOS). Pełnomocnikiem Prawa i Sprawiedliwości jest adwokat Adrian Salus.

Sprawę rozstrzyga sędzia Anna Bonkowska, delegowana do Sądu Okręgowego w Warszawie. OKO.press dotarło do informacji, że sędzia złożyła wniosek do nowej KRS w procedurze awansowej.

Prof. Sadurski komentował dla OKO.press po wyjściu z sali sądowej: "Po tej rozprawie mam uczucia takie, że strona powodowa, partia Prawo i Sprawiedliwość, chciałaby przewekslować całą dyskusję, czy z punktu widzenia techniczno-prawnego można partię uznać za zorganizowaną grupę przestępczą, czy nie. W moim przekonaniu nie to jest istotą dzisiejszej sprawy.

Pytanie, czy ta właśnie partia ma wyznaczać granice wolności słowa, czy te granice wolności słowa powinny być zdeterminowane przez Europejską Konwencję Praw Człowieka i Konstytucję RP.

Moim zdaniem to Konwencja i Konstytucja określają, że maksymalna swoboda krytyki władzy jest częścią uprawnień, jakie my, obywatele, mamy. A z dzisiejszej rozprawy wynika, że rządząca partia chciałaby nam to uprawnienie bardzo drastycznie ograniczyć".

PiS atakowany najbardziej

Pełnomocnik Prawa i Sprawiedliwości adwokat Adrian Salus utrzymywał, że proces prof. Wojciecha Sadurskiego nie jest w państwie demokratycznym niczym niezwykłym, zaledwie jednym z wielu procesów o ochronę dóbr osobistych partii politycznych. Podkreślał, że pozwanemu przysługują tylko takie uprawnienia, jak każdemu innemu obywatelowi - a nie większe ze względu na jego pozycję profesora i osoby znanej.

Przyznał, że wobec polityków i środowisk politycznych krytyka może być ostrzejsza niż w stosunku do jednostek, ale ocenił, że "krytyka nie jest wartością bezwzględną" i nie może górować nad dobrami osobistymi podmiotów takich jak partie polityczne.

Adwokat Salus pytał też, co gdyby to w stosunku do prof. Sadurskiego formułowano w debacie publicznej tak ostre oceny, jakie formułuje on względem partii rządzącej.

Podnosił też konieczność dbania zwłaszcza przez profesorów filozofii prawa o język debaty publicznej.

Te argumenty odpierał pełnomocnik prof. Wojciecha Sadurskiego adwokat Michał Wawrykiewicz. Mówił, że "partia PiS nie dopuszcza krytyki", że "krytyka wzbudza w niej alergiczne reakcje", czego dowodem wytoczone prof. Sadurskiemu powództwo.

Podkreślił też, że konstytucyjna i konwencyjna ochrona wolności poglądów pozwala jednostkom w sposób jednoznaczny i dosadny krytykować władzę; że przywilejem obywateli i dziennikarzy jest zintensyfikowana krytyka władzy, wyrażana nawet w sposób bardzo dosadny i zdecydowany.

Pełnomocnik prof. Sadurskiego powoływał się na przełomowe orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Handyside przeciwko Wielkiej Brytanii z 1976 roku, w którym strasburski Trybunał ustanowił standard ochrony wolności wypowiedzi, obejmujący także wypowiedzi, które oburzają czy szokują społeczeństwo.

Sadurski: Oskarżam!

Sędzia poprosiła, aby oskarżony rozwinął, jakie działania strony powodowej - partii Prawo i Sprawiedliwość - porównuje do działań zorganizowanej grupy przestępczej.

"Użyłem pojęcia zorganizowana grupa przestępcza dla wyrażenia mojej opinii dla modus operandi elity władzy w Polsce, w której centrum stoi strona dowodowa. Dokonałem tej oceny zarówno na podstawie swojej wiedzy naukowej, jak i odczuć i emocji jako obywatel.

Jeśli chodzi o moją wiedzę naukową, dotyczy ona prawa konstytucyjnego porównawczego. Od kilkudziesięciu lat zajmuję się studiowaniem zagadnień konstytucjonalizmu, demokracji i praworządności.

Użyłem sformułowania zorganizowana grupa przestępcza jako metafory do opisu działań wymagających synchronizacji i koordynacji akcji rozmaitych podmiotów politycznych i państwowych, które wedle konstytucji powinny być od siebie oddzielone, ale które w mojej opinii prowadziły skoordynowane działania prowadzące do zmiany ustroju demokratycznego na autorytarny".

Dalej prof. Sadurski mówił o zaobserwowaniu tego schematu działania na przykładzie przejęcia kontroli nad Trybunałem Konstytucyjnym w 2015 roku, a następnie w latach kolejnych w związku z pakietem ustaw sądowniczych, zmieniających sposób funkcjonowania i obsadzenie KRS, SN i sądów powszechnych. Jako przykład podał też zmianę ustroju służby publicznej i mediów publicznych jako kluczowych elementów polskiej demokracji.

Odniósł się też do kontekstu swojego wpisu na Twitterze, który opublikował w przeddzień Marszu Niepodległości w 2018 roku, przed rocznicą stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

"Wszystko, co się dalej wydarzyło po dokonaniu tego wpisu tylko potwierdziło trafność mojej diagnozy" - kontynuował.

Prof. Sadurski mówił o Prokuraturze Generalnej, która w jego ocenie stała się instytucją chroniącą zwolenników władzy przed odpowiedzialnością i używaną przeciwko tym, którzy władzę krytykują.

Wspominał też o relacjach między Ministrem Sprawiedliwości a sędziami, w szczególności zastosowaniu systemu dyscyplinarnego do kontroli orzecznictwa.

Zauważył również, że w jego ocenie, wysoce niepokojące były doniesienia o ulokowaniu na szczytach Ministerstwa Sprawiedliwości grupy "hejterskiej", która kluczową postać w tej grupie nazywała "hersztem", a jego współpracowników "żołnierzami'.

Dostrzegł także "niebywały wręcz rozkwit pazerności osób władzy na dobra materialne, pazerności wręcz graniczącej ze zjawiskami korupcyjnymi. W instytucjach takich jak KNF, NBP, NIK, Marszałek Sejmu, również w obsadzeniu spółek skarbu państwa obsadzonych osobami kojarzonymi z partią rządząca".

Obserwacja tych zjawisk, kontynuował prof. Sadurski, "dała asumpt do stwierdzania, że sposób działania, modus operandi elity władzy, przypomina zorganizowaną grupę przestępczą".

Czym jest metafora

Prof. Sadurski zastrzegł, że "używając tego pojęcia, nie miałem na myśli normatywnego pojęcia kodeksowego, ale używałem typowego i rozpowszechnionego zabiegu polegającego na użyciu pojęć, które w prawie mają bardzo określone znaczenie normatywne, w szerszym znaczeniu metaforycznym".

"Gdy np. prezes partii, która jest teraz stroną powodową, rzuca w kierunku parlamentarzystów opozycji słowa, przepraszam za wulgaryzm, cytuję, zdradzieckie mordy, to nie ma na pewno na myśli tego, członkowie mniejszości parlamentarnej są zdrajcami stanu w sensie kodeksowym, ale ma zarówno w intencji mówcy jak i w odbiorze słuchaczy, dokonać metafory. Może ostrej i niesprawiedliwej, ale niemniej dopuszczalnej w dyskursie publicznym.

Gdy prezes tej partii i także jej wiceprezes rzucają w kierunku swoich oponentów politycznych słowa, cytuję, komuniści i złodzieje, to zarówno w intencjach mówców, jak i w powszechnym odbiorze nie mają na myśli, że adresaci tych słów dokonali bezprawnego zaboru nienależącego do nich mienia w rozumieniu kodeksu karnego, tylko w sposób metaforyczny ocenia ich stosunek np. do dóbr materialnych.

Prawo do opinii chronione przez Europejską Konwencję i Konstytucję

"A zatem, Wysoki Sądzie, użycie przez mnie słów zorganizowana grupa przestępcza nie dla określenia partii, ale dla oddania pewnej metafory owego modus operandi, jest całkowicie uprawnioną opinią. Oczywiście z tą opinią można się nie zgadzać. Strona powodowa ma prawo się z nią nie zgadzać.

Jest to jednak opinia o sprawach kluczowych, nie o sprawach marginalnych czy trywialnych. Ale o czymś absolutnie kluczowym dla państwa. I jako taka mieści się w centrum ochrony wolności słowa, zarówno pod rządami Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (art. 10) obowiązującej w Polsce, jak i pod rządami Konstytucji (art. 54). A zatem, wyrażając tę opinię, ostrą, do której miałem prawo, korzystałem zarówno z konwencyjnej, jak i konstytucyjnej ochrony wolności słowa.

W moim przekonaniu partia rządząca korzysta z niemal nieograniczonej władzy i bardzo szerokich korzyści materialnych. Nie ma tylko jednego. Nie ma ochrony przed swoimi krytykami. Nie ma przywileju uciszania swoich krytyków. Ten pozew jest próbą zagarnięcia jeszcze tego przywileju.

I gdyby ten pozew został zaaprobowany, dopełniłby procesu uciszania krytyków. A więc paradoksalnie, potwierdziłoby słuszność mojej diagnozy", stwierdził prof. Sadurski.

Wyrok sądu pierwszej instancji zostanie ogłoszony 16 grudnia o godz. 14:00 w Sądzie Okręgowym w Warszawie.