Podcast „Drugi rzut OKA”: Co jest w projekcie ustawy o związkach partnerskich?

Związek partnerski to całkowicie nowa instytucja w polskim prawie. Ma umożliwić formalizację związku parom osób tej samej i różnej płci.

Zespół ministry do spraw równości Katarzyny Kotuli opracował dwa projekty ustaw:

• ustawę o związkach partnerskich
• i ustawę ją wprowadzającą.

Skończyły się konsultacje publiczne projektów. Wpłynęło ponad 6000 uwag. Trwają konsultacje międzyresortowe. A także polityczne przekonywanie polityków Polskiego Stronnictwa Ludowego do poparcia przygotowanych ustaw.

Polska jest zobowiązana do wprowadzenia jakiejś formy prawnego uznania związków osób tej samej płci na mocy dwóch wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 2023 i 2024 roku.

A przede wszystkim oczekuje tego polskie społeczeństwo, w tym – jak pokazał sondaż IPSOS dla OKO.press i TOK FM z marca tego roku:

• 98 proc. wyborców Lewicy,
• 86 proc. wyborców Koalicji Obywatelskiej,
• 72 proc. wyborców Trzeciej Drogi.

W podcaście „Drugi rzut OKA”rozmawiamy z prawniczką Mileną Adamczewską-Stachurą, współpracowniczką ministry Kotuli, o kulisach i wyzwaniach przygotowywania projektów ustaw o związkach partnerskich.

Z legislacyjnego punktu widzenia najprostsze byłoby uchwalenie równości małżeńskiej. Wprowadzenie do systemu prawa nowej instytucji pociąga za sobą zmianę ponad 250 ustaw.

– wyjaśnia Adamczewska-Stachura.

Przyznaje, że to wyzwanie z jednej strony wynika z sytuacji politycznej, czyli braku jednomyślności w koalicji rządzącej.

„Z drugiej strony postawiliśmy sobie pytanie, jak to zrobić, żeby instytucja związku partnerskiego miała sens, czyli żeby była atrakcyjna dla osób niezależnie od płci. Bo będzie dostępna też dla par różnej płci jako alternatywa dla związku małżeńskiego” – wyjaśnia prawniczka.

Dlaczego związek partnerski miałby być atrakcyjny dla par złożonych z osób różnej płci, które mogą dziś w Polsce wziąć ślub?

"Ponieważ jest inny niż małżeństwo. Powody, dla których ludzie nie zawierają dziś w Polsce związku małżeńskiego, są przeróżne. Czerpiemy na ten temat wiedzę z badań. Są osoby, które po prostu nie chcą zawrzeć małżeństwa. Bardzo często ze względu na to, że jest ono obarczone jakąś wagą kulturową. Czasami z powodów religijnych. Natomiast takie są fakty, takie są statystyki. Nowość, którą ma wprowadzać związek partnerski, może być w związku z tym ciekawą alternatywą.”

Czym związek partnerski ma się odróżniać od małżeństwa?

„Na przykład dużo bardziej swobodną niż w przypadku małżeństwa możliwością rozwiązania związku. Nie tylko poza sądem, ale też bez dodatkowych warunków”.

„W przypadku zawarcia małżeństwa, jeżeli nie zrobimy nic, pozostajemy we wspólności majątkowej. Dopiero podpisanie umowy o rozdzielności majątkowej powoduje odwrotny skutek. Natomiast w przypadku związku partnerskiego domniemana jest rozdzielność majątkowa”.

Z drugiej jednak strony związek partnerski będzie niósł za sobą prawa i zobowiązania partnerów wobec siebie.

Z podcastu dowiecie się:

• jakie prawa i obowiązki w myśl projektu ustawy będą mieć osoby, które zawrą związek partnerski,
• co to jest mała piecza zastępcza,
• czy osoby różnej płci będą mogły przekształcić związek partnerski w małżeństwo,
• jak wprowadzenie związków partnerskich wpłynie na uznawanie w Polsce związków partnerskich osób tej same i różnej płci oraz małżeństw osób tej samej płci, zawartych za granicą,
• które cztery kraje UE, oprócz Polski, nie umożliwiają prawnego sformalizowania związków osób tej samej płci,
• który resort przesłał najwięcej uwag do projektów ustaw o związku partnerskim (odpowiedź może zaskoczyć!).