0:000:00

0:00

Prawa autorskie: Maciek SkowronekMaciek Skowronek

"W swojej homilii ksiądz arcybiskup Wacław Depo przypomniał rzecz zupełnie oczywistą dla każdego katolika, zarówno, gdy mówił o prymacie Słowa Bożego nad ludzkim prawem, jak i o aborcji, jako czynie niezgodnym z prawem naturalnym i Bożym. A to, że konstytucja nie jest wartością absolutną widać choćby przy okazji ciągle toczących się dyskusji o jej zmianie" - mówi OKO.press poseł PiS i sekretarz stanu (wiceminister) w Ministerstwie Rolnictwa (na zdjęciu z abp Depo).

Poseł był obecny na uroczystościach na Jasnej Górze 15 sierpnia 2018, gdy abp Wacław Depo mówił:

"Bardzo boleśnie powróciły w ostatnim czasie wypowiedzi, że w Polsce rządzi konstytucja, a nie Ewangelia, że konstytucja ma iść przed Ewangelią".

Tym samym

metropolita częstochowski w obecności nuncjusza apostolskiego, w stulecie odzyskania polskiej państwowości, podczas jednej z najważniejszych uroczystości religijnych, z ambony poddał w wątpliwość fundament porządku prawnego w Polsce.

Wypowiedź arcybiskupa sprzeczna jest też z literą i duchem dokumentu Dignitatis Humanae, który z perspektywy Kościoła po Soborze Watykańskim II dekretuje rozdział państwa i kościoła: "Niegodziwie postępuje władza publiczna, jeśli za pomocą siły albo strachu, albo innych środków chce narzucić obywatelom wyznawanie albo odrzucenie jakiejkolwiek religii" (więcej o tym - dalej).

Słowa Depo poruszyły opinię publiczną, komentowali ją politycy i duchowni. Ale Giżyński, poseł PiS i wiceminister, nie rozumie, skąd to zamieszanie:

"Nie widzę żadnego problemu ze zgodnością przysięgi na konstytucję z obowiązkiem przestrzegania Ewangelii. Problemów doszukują się tutaj ludzie złej woli. Pismo Święte jest podstawą całej cywilizacji europejskiej ‐ co do tego nie ma żadnych wątpliwości.

Konstytucja każdego kraju, który ma zaszczyt uważać się za część chrześcijańskiej Europy, powinna być zgodna z Ewangelią" - tłumaczy Giżyński OKO.press.

To nie pierwszy raz, kiedy poseł Giżyński proponuje zawiesić konstytucyjną zasadę rozdziału Kościoła od państwa. W listopadzie 2016 roku sejmowa Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych debatowała nad mową nienawiści i przestępstwami z nienawiści na tle narodowościowym i etnicznym.

Giżyński, wiceprzewodniczący komisji stwierdził wtedy: "Tu [w przypadku mowy nienawiści] najwspanialszą metodologią i jedyną najuczciwszą jest dekalog. On przynosi zarówno pojęcie krzywdy, ono jest zobiektywizowane, jak i pojęcie w tym kodeksowym sensie przestępstwa, gdzie to jest na Dekalogu świętym oparte".

Art. 25 Konstytucji

Abp Depo (na zdjęciu przemawia podczas spotkania polityków PiS z mieszkańcami Częstochowy w czerwcu 2018) stawia Ewangelię lub Dekalog ponad Konstytucją RP. Jest to niezgodne z samą ustawą zasadniczą. Art. 8 stwierdza, że to właśnie Konstytucja jest najwyższym prawem RP. Z art. 25 natomiast dowiadujemy się, że Polska jest państwem świeckim i bezstronnym w sprawach religijnych:

"Władze publiczne zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym".

Art. 25.

  1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione.
  2. Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym.
  3. Stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.
  4. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim określają umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską i ustawy.
  5. Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy uchwalone na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami.

O tym, jak należy rozumieć "bezstronność" z ust. 2 pisze Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu do wyroku z 14 grudnia 2009 roku:

"Władze publiczne nie mogą okazywać swoich sympatii czy dezaprobaty dla poszczególnych wyznań i reprezentujących je wspólnot".

"Państwo bezstronne w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych nie może zajmować stanowiska w kwestii prawdziwości poglądów głoszonych przez teologię poszczególnych wyznań czy przez poszczególne nurty filozoficzne" - pisze dalej TK w uzasadnieniu.

Czyli państwo nie tylko nie może stawiać Ewangelii ponad Konstytucją, ale nawet wyróżniać jednej religii - okazywać jej "sympatii lub dezaprobaty".

Katolicka Konstytucja

"Takie słowa nie powinny paść, ponieważ biskup powinien wiedzieć i rozumieć jakie są zależności pomiędzy tym, co nazywamy prawem pozytywnym stanowionym, czyli w tym przypadku konstytucją, a tym, co wynika z reguł głoszonych przez Ewangelię.

Ta wypowiedź wyraźnie pokazuje, że biskup tego nie wie", mówił portalowi NaTemat dominikanin Paweł Gużyński.

Nie powinny, ale często padają. W maju 2018 roku w kontekście proponowanego przez prezydenta Andrzeja Dudę referendum konstytucyjnego kardynał Kazimierz Nycz domagał się zapisów bliższych Kościołowi Katolickiemu, m.in. zakazu aborcji i małżeństw nieheteronormatywnych.

Dignitatis Humanae, czyli wolność od religii

Wypowiedź arcybiskupa Depo idzie jeszcze dalej. Jest niezgodna nie tylko z polskim prawem, ale także nauczaniem Watykanu po Soborze Watykańskim II, który w konstytucji soborowej deklarował, że “[...] rzeczy stworzone i społeczności ludzkie cieszą się własnymi prawami i wartościami [...]” (Gaudium et Spes nr 36).

Bardziej bezpośrednio o zachowaniu autonomicznego wobec Kościoła porządku społecznego pisano w Dignitatis Humanae, deklaracji o wolności religijnej uznawanej najczęściej za podstawowy dokument wprowadzający rozdział państwa od Kościoła do doktryny rzymskokatolickiej. Czytamy w nim:

"[...] ponieważ społeczeństwu cywilnemu przysługuje prawo do bronienia się przeciwko nadużyciom, jakie mogłyby się pojawiać pod pretekstem korzystania z wolności religijnej, troska o taką obronę jest szczególnym obowiązkiem władzy cywilnej [...] (Dignitatis Humanae nr 7).

Jeśli zważywszy na szczególne sytuacje narodów, zostaje przyznana jednej wspólnocie religijnej wyjątkowa pozycja cywilna w prawnym ustroju społeczeństwa, konieczne jest, aby jednocześnie było uznawane i respektowane prawo wszystkich obywateli i wspólnot religijnych do wolności w dziedzinie religijnej.

Wreszcie władza cywilna winna troszczyć się o to, by nigdy, czy w sposób otwarty, czy ukryty, nie była naruszana z powodów związanych z religią równość obywateli w dziedzinie prawa, należąca przecież do wspólnego dobra społeczności, i żeby wśród obywateli nie miała miejsca dyskryminacja.

Wynika z tego, iż niegodziwie postępuje władza publiczna, jeśli za pomocą siły albo strachu, albo innych środków chce narzucić obywatelom wyznawanie albo odrzucenie jakiejkolwiek religii

albo przeszkodzić komukolwiek we wstąpieniu do wspólnoty religijnej albo w opuszczeniu jej (DH nr 6)".

Co ciekawe, uwadze arcybiskupa odpowiedziała cisza, podczas gdy wcześniejsze fragmenty homilii nagradzane były chociaż grzecznościowymi oklaskami. Być może wierni zgromadzeni tego dnia na Jasnej Górze nie byli tak entuzjastycznie nastawieni do powrotu do czasów sprzed Soboru watykańskiego II.

;

Udostępnij:

Magdalena Chrzczonowicz

Wicenaczelna OKO.press, redaktorka, dziennikarka. W OKO.press od początku, pisze o prawach człowieka (osoby LGBTQIA, osoby uchodźcze), prawach kobiet, Kościele katolickim i polityce. Wcześniej przez 15 lat pracowała w organizacjach poarządowych (Humanity in Action Polska, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Amnesty International) przy projektach społecznych i badawczych, prowadziła warsztaty dla młodzieży i edukatorów/edukatorek, realizowała badania terenowe. Publikowała w Res Publice Nowej. Skończyła Instytut Stosowanych Nauk Społecznych na UW ze specjalizacją Antropologia Społeczna.

Borys Jastrzębski

Borys Jastrzębski – współpracownik OKO.press, pisał m. in. dla Res Publiki Nowej, Tygodnika Polityka, Krytyki Politycznej i Polski The Times. Studiował w Kolegium MISH Uniwersytetu Warszawskiego oraz na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w Budapeszcie.

Komentarze