31 legalnych sędziów SN: prezydent nie może powołać nowego prezesa Izby Cywilnej SN

Kandydatów na nowego prezesa Izby Cywilnej neo-sędziowie Sądu Najwyższego z tej Izby wybrali we wtorek 10 września 2024 roku. Tego dnia odbyło się Zgromadzenie Sędziów Izby. Ale brali w nim udział tylko neo-sędziowie. Legalni sędziowie SN zbojkotowali wybory, bo nie uznają legalności Zgromadzenia. Nie chcą też podejmować żadnych decyzji z neo-sędziami, których legalność jest podważana, co wynika z wyroków ETPCz, TSUE, SN, czy NSA.

Takie wadliwe Zgromadzenie neo-sędziów wybrało trzech kandydatów. Nie było zaskoczenia, bo te kandydatury były zgłoszone już wcześniej. Wszyscy są neo-sędziami SN. To obecna prezeska Izby Joanna Misztal-Konecka (jej kadencja kończy się z końcem września), Marcin Łochowski i Marcin Krajewski. To spośród nich prezydent Andrzej Duda wybierze nowego prezesa.

Ten wybór będzie można jednak podważać z kilku powodów. Pisze o nich w oświadczeniu 8 legalnych sędziów Izby Cywilnej oraz w drugim oświadczeniu 31 legalnych sędziów SN (również z innych Izby).

W tym drugim oświadczeniu starzy sędziowie odnoszą się też do siłowego przejęcia przez Małgorzatę Manowską, neo-sędzię na stanowisku I prezeski SN, kontroli nad Izbą Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Piszą też o tym, jak Izbą Karną zarządza jej prezes, neo-sędzia Zbigniew Kapiński. Oświadczenie publikujemy je w dalszej części tekstu.

Legalni sędziowie w obu oświadczeniach podkreślają, że do czasu uregulowania wadliwego statusu neo-sędziów oraz do czasu przywrócenia prawidłowego funkcjonowania organów Sądu Najwyższego, nie będą brać udziału w Zgromadzeniach Sędziów w Izbach Karnej, Cywilnej i Pracy.

W obu oświadczeniach napisano, że dzisiejsze Zgromadzenie Izby Cywilnej jest nielegalne, a wyłonieni przez nie kandydaci nie mogą być skutecznie powołani przez prezydenta na nowego prezesa Izby. Wynika to z faktu, że Zgromadzeniem kierował przewodniczący, którego wyznaczył prezydent. Mogła nim pokierować obecna prezeska Misztal-Konecka, ale musiałaby zrezygnować z kandydowania na II kadencję.

Legalni sędziowie podważają uprawnienie prezydenta do wyznaczania swoich osób, które kierują organami SN (prezydent może powołać też tymczasowego prezesa Izby, sędziowie mówią na nich „komisarze”). Uważają, że jest to sprzeczne z Konstytucją, bo prezydent-polityk ingeruje w ten sposób w niezależność SN i ma wpływ na pracę jego organów.

Ponadto prezydent na przewodniczącego Zgromadzenia wyznaczył neo-sędziego Krzysztofa Wesołowskiego, który ma wadliwy status sędziowski. A tylko legalny sędzia może kierować Zgromadzeniem. Trzech kandydatów na nowego prezesa Izby też wybrali wadliwi neo-sędziowie.

Niezależnie od tego będzie padał jeszcze jeden dodatkowy argument. Decyzja Dudy o wyznaczeniu przewodniczącego Zgromadzenia wymagała kontrasygnaty premiera Donalda Tuska. Premier ją dał, ale potem wyznał, że został wprowadzony w błąd przez współpracowników, którzy mówili, że to kwestia czysto techniczna.

Premier przyznał się do błędu. Obiecał, że już żadnej kontrasygnaty prezydentowi nie da. Z tego powodu zablokował powołanie przez prezydenta tymczasowego prezesa w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, który miał zorganizować wybór nowego prezesa tej Izby (tu we wrześniu skończyła się kadencja prezesa Piotra Prusinowskiego).

9 września premier niespodziewanie wycofał też swoją kontrasygnatę dla „komisarza” Dudy w Izbie Cywilnej. Prawnicy spierają się, czy Tusk mógł tak zrobić. Premier powołał się na to, że dwóch legalnych sędziów SN z Izby Cywilnej zaskarżyło jego kontrasygnatę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, a procedura administracyjna pozwala w takiej sytuacji na uchylenie decyzji w ramach tzw. autokontroli.

Podkreślił też, że neo-sędziowie SN są wadliwi i on ten pogląd podziela.

W efekcie można przypuszczać, że również rząd nie uzna powołania przez prezydenta nowego prezesa Izby Cywilnej oraz jego decyzji. Neo-sędziowie z tej Izby uważają, że działali legalnie. Twierdzą, że premier nie mógł cofnąć kontrasygnaty.

Oświadczenia 31 legalnych sędziów SN i 8 sędziów Izby Cywilnej

Poniżej publikujemy oświadczenie 31 legalnych sędziów SN. Z uwagi na wagę sprawy publikujemy je w całości. Podobnej treści oświadczenie – w zakresie legalności Zgromadzenia Sędziów Izby Cywilnej – wydało 8 legalnych sędziów Izby Cywilnej. Podpisali je sędziowie SN: Dariusz Zawistowski, Marta Romańska, Karol Weitz, Dariusz Dończyk, Paweł Grzegorczyk, Agnieszka Piotrowska, Roman Trzaskowski, Władysław Pawlak. Ich oświadczenie publikujemy na końcu tekstu.

„Oświadczenie sędziów Sądu Najwyższego

W związku z ostatnimi wydarzeniami, które dotyczą funkcjonowania Sądu Najwyższego mamy obowiązek stwierdzić, że:

• przepis art. 14 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2024 r., poz. 622, dalej: „u.SN”) nie zawiera normy upoważniającej do zastępowania Prezesów Izb Sądu Najwyższego po zakończeniu ich kadencji, a próba przejęcia przez sędziego Małgorzatę Manowską kierowania pracami Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych stanowi pozbawioną podstawy prawnej ingerencję w prace tej Izby umożliwiającą bezpośrednie kierowanie tokiem spraw rozpoznawanych w tej Izbie, czemu kategorycznie się sprzeciwiamy;
• przewidziane w ustawie o Sądzie Najwyższym kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do wyznaczenia – z kontrasygnatą Prezesa Rady Ministrów – osoby wykonującej obowiązki Prezesa Sądu Najwyższego i osoby mającej przewodniczyć zgromadzeniu sędziów izby Sądu Najwyższego zwołanemu w celu wyboru kandydatów na stanowisko Prezesa Izby (art. 13 § 3 i art. 13a w zw. z art. 15 § 3 u.SN), umożliwiają organom władzy wykonawczej motywowaną politycznie ingerencję w wewnętrzne funkcjonowanie najwyższego organu władzy sądowniczej, a tym samym są sprzeczne z zasadą trójpodziału władzy (art. 10 Konstytucji RP) oraz zasadą niezależności i odrębności władzy sądowniczej od innych władz (art. 173 Konstytucji RP);

• ze względu na nieprawidłowy sposób zwołania zgromadzenia sędziów Izby Cywilnej, obecność w składzie tego organu osób, które nie mogą wydać żadnego orzeczenia sądu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i art. 47 Karty Praw Podstawowych, jak również sprzeczność z Konstytucją wskazania przez Prezydenta RP przewodniczącego zgromadzenia, nie jest możliwe dokonanie prawidłowego, tj. zgodnego z Konstytucją, wyboru kandydatów na stanowisko Prezesa Izby Cywilnej, a w konsekwencji skuteczne powołanie Prezesa tej Izby;
• mimo wielokrotnych wniosków składanych przez sędziów Izby Karnej o uzupełnienie porządku obrad zgromadzenia sędziów Izby Karnej o kwestię uprawnień określonych osób do udziału w zgromadzeniu Izby, kierujący pracami tej Izby sędzia Zbigniew Kapiński, odmawia uzupełnienia porządku zgromadzenia i poddania tej kwestii pod głosowanie w czasie kolejnych zgromadzeń sędziów Izby Karnej, powodując, że ten ustawowy organ samorządu sędziowskiego nie może pełnić swojej funkcji.

Nie mając innych możliwości wpływania na działania podejmowane w Sądzie Najwyższym w związku z wyborami Prezesa Izby Cywilnej i sytuacją w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz Izbie Karnej, oświadczamy, że do chwili wyeliminowania istotnych i stwierdzonych w orzecznictwie sądowym naruszeń prawa, które miały miejsce w postępowaniach nominacyjnych na stanowiska sędziowskie w Sądzie Najwyższym, prowadzonych z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 3), a także do chwili wprowadzenia zmian stanu prawnego, które umożliwią prawidłowe funkcjonowanie organów Sądu Najwyższego, nie będziemy brać udziału w zgromadzeniach sędziów Izb Sądu Najwyższego".

Wykaz sędziów Sądu Najwyższego, którzy podpisali oświadczenie lub popierają jego treść (brak podpisu wynika z nieobecności spowodowanej urlopem): 1. Paweł Grzegorczyk 2. Jarosław Matras 3. Włodzimierz Wróbel 4. Krzysztof Rączka 5. Tomasz Artymiuk 6. Michał Laskowski 7. Kazimierz Klugiewicz 8. Eugeniusz Wildowicz 9. Małgorzata Wąsek Wiaderek 10. Marek Pietruszyński 11. Agnieszka Piotrowska 12. Dariusz Zawistowski 13. Paweł Wiliński 14. Piotr Prusinowski 15. Jerzy Grubba 16. Grzegorz Misiurek 17. Monika Koba 18. Marta Romańska 19. Zbigniew Puszkarski 20. Małgorzata Gierszon 21. Dariusz Świecki 22. Roman Trzaskowski 23. Dariusz Dończyk 24. Romualda Spyt 25. Karol Weitz 26. Dawid Miąsik 27. Barbara Skoczkowska 28. Waldemar Płóciennik 29. Bohdan Bieniek 30. Jolanta Frańczak 31. Jacek Błaszczyk