Jak propaganda Kremla opowiada o rosnących kłopotach Rosji [GOWORIT MOSKWA O ARMATACH ZAMIAST MASŁA]

Zeszłotygodniowy zwrot Donalda Trumpa i JD Vance’a w sprawie Ukrainy propaganda Kremla przyjęła stoicko. Co prawda, teraz wedle Trumpa to Rosja, nie Ukraina nie chce pokoju. I to Rosja nie radzi sobie na froncie, jest ledwie „papierowym tygrysem”, a Ukraina nie tylko się Rosji nie da, ale i odbije utracone tereny.

Tyle że – jak zapewniają funkcjonariusze Kremla – Trump nie raz już zmieniał zdanie, a poza tym jego nowe stanowisko sprowadza się do wyznaczenia Moskwie nowego deadline’u. Tym razem miesięcznego.

„Ostre oświadczenia prezydenta USA Donalda Trumpa wobec Rosji są w ostatnim czasie taktyką negocjacyjną” – stwierdziła 26 września rzeczniczka rosyjskiego MSZ Maria Zacharowa.

„Reakcja Moskwy na ewentualne dostawy rakiet Tomahawk na Ukrainę zostanie ustalona po zrozumieniu potencjalnych zagrożeń” – stwierdził 28 września rzecznik Putina Dmitrij Pieskow.

Moskwa przypomina, że już porozumiała się z Trumpem – 15 sierpnia na Alasce. A teraz tylko chce wyegzekwować te ustalenia, czyli dostać Ukrainę i gwarancje, że będzie mogła ingerować w jej sprawy. To nazywa pokojowym rozwiązaniem i zupełnie nie rozumie, dlaczego teraz Trump opowiada, że Putin pokoju nie chce. Zwłaszcza że proponuje też Trumpowi rozmowy o przedłużeniu porozumienia w sprawie broni jądrowej.

Z propagandy Kremla wynika, że nie jest to po prostu możliwe. Putin nie tyle chce, ile musi prowadzić tę wojnę, bo na niej opiera się teraz jego reżim. To, co może zrobić, to łagodzić napięcia, jakie wojna wywołuje w społeczeństwie.

To właśnie robi propaganda.

Nie wierzymy Trumpowi, że jest kryzys w Rosji

Wyjaśnienie, że nie należy się przejmować zwrotem Trumpa, wymagało jednak od propagandy wyjaśnienia, krok po kroku, gdzie Trump się myli. Że „Rosja nie jest papierowym tygrysem, tylko prawdziwym niedźwiedziem”, że Ukraina „nie jest w stanie odbić utraconych terenów”, gdyż sama „zaraz upadnie” (Ukraina w propagandzie Kremla jest na skraju upadku już czwarty rok).

Te dementi niefortunnie się jednak zbiegły z powtarzanymi już jakiś czas dementi, że Rosja nie ma problemów gospodarczych, a paliwa jej nie brakuje. Tymczasem kolejki po benzynę się wydłużyły, podważając całą opowieść o tym, że „nieprawda, że”.

W związku z tym propaganda Kremla dokonała zwrotu. Zaczęła przyznawać, że pewne problemy są. Oczywiście przyznawać półgębkiem, zapewniać, że nie są to problemy poważne. I że w żaden sposób nie mogą podważyć zaufania poddanych do Putina.

Rafinerie i „ukraińskie sankcje” powodują pewien kryzys

Od sierpnia prawie każdej nocy Ukraińcy trafiają rafinerie, przepompownie albo porty naftowe a zbiorniki ropy płoną w Rosji z nieznanych przyczyn. Jednak propaganda twardo zapewniała, że żadnego problemu nie ma. A jak już nie dało się dementować, to po prostu przestała o tym mówić.

Teraz propaganda zaczęła o tym mówić głośno – nie tylko w gazetach, ale nawet w telewizyjnych seansach nienawiści zwanych programami „informacyjnymi” i „publicystycznymi”.

Propaganda tłumaczy teraz poddanym Putina, że benzyny na stacjach benzynowych nie ma, bo na Rosję napadło NATO (to, że to zrobiła broniąca się Ukraina, w imperialnym przekazie się nie mieści).

Do normalnego strumienia informacji „z kraju i ze świata” weszły – niegdyś zarezerwowane dla serwisów specjalistycznych – informacje o cenach hurtowych na rynku paliw (chodzi o to, że rosną, choć wiadomości te są tak skonstruowane, że tylko specjalista się połapie, jak bardzo).

Gubernatorzy otwarcie ogłaszają, że „sytuacja z benzyną jest trudna” (nie robią tego jednak ministrowie, rząd, ani tym bardziej Putin – w ten sposób problem nadal ma charakter „lokalny”).

Gubernator Sewastopola podaje nawet w Telegramie, na które stacje w mieście dotarły cysterny z paliwem i chwilowo ono tam jest. W reszcie Krymu władza zamroziła ceny benzyny. We własnym interesie – bo paliwa starcza ledwie dla jednostek publicznych.

Z mapki „ukraińskich sankcji”, którą codziennie aktualizujemy, wynika, że na Krymie paliwa raczej na dłużej nie będzie.

Tymczasem 28 września Ukraińcy uszkodzili elektrociepłownię w Biełgorodzie, stolicy przygranicznego obwodu Rosji. Użyli do tego najprawdopodobniej amerykańskich HIMARS-ów, odcinając kilkadziesiąt tysięcy osób od prądu i ciepła. To ciekawy obrót sprawy, bo do tej pory to propaganda Kremla obiecywała poddanym Putina, że lada chwila pozbawi źródeł energii Ukrainę. A wtedy ta się załamie i skapituluje.

Gospodarka jest stabilna, ale nieprzewidywalna

Także codzienne zapewnienia, że gospodarka Rosji jest stabilna, zostały uzupełnione o objaśnienie, że jednak jest to stabilność na ruchomym pokładzie:

„Władze rosyjskie postawiły sobie za cel balansowanie na granicy, zachowując jednocześnie stabilność makroekonomiczną i unikając nadmiernego schładzania gospodarki” (Putin, 15 września).

„Gospodarka każdego kraju zmaga się obecnie z problemami, a w naszym przypadku te sankcje dodatkowo je pogłębiają”, choć „nie wpłyną na politykę Rosji” (Pieskow, 17 i 24 września oraz Putin 28 września).

„Podobnie jak wszystkie gospodarki na świecie, gospodarka Rosji stoi przed pewnymi wyzwaniami w warunkach absolutnej nieprzewidywalności i niepewności” (Pieskow, 28 września).

Tych, których nie przekonały dotychczasowe dementi dotyczące stanu gospodarki, musi uspokoić sam Putin: "Rosja odnosi sukcesy we wszystkich dziedzinach: wojskowości, bezpieczeństwa i gospodarce” (26 września).

Nie ma recesji, jest schłodzenie

W opowieściach o finansach państwa najlepiej widać, jakiego zwrotu dokonała propaganda.

18 września Putin któryś kolejny raz zadekretował, że w Rosji nie ma recesji: „Myślę, że wciąż jesteśmy daleko od recesji, a rynek pracy to potwierdza”.

Rząd zapewnił więc, że gospodarka Rosji nadal rośnie, tyle że wolniej (1,1 proc. od stycznia). Ale w przyszłym roku będzie to nawet 1,3 proc. Putin przyznał (20 września), że owszem, 1,1 to mniej niż planowane 4 proc., „ale to nie jest to spadek, ale działanie ukierunkowane. To obniżenie tempa wzrostu w zamian za tłumienie inflacji i utrzymanie stabilności makroekonomicznej”.

Tymczasem szanowana także na Zachodzie za fachowość szefowa rosyjskiego banku centralnego Elwira Nabiullina zaczęła się wypowiadać wyraźnie ostrożniej: „Owszem, występuje spowolnienie gospodarcze, ale nie ma recesji. A nawet kiedy ludzie mówią o technicznej recesji, mają na myśli, że gospodarka spada od dwóch kolejnych kwartałów. Tego również nie widzieliśmy. Zwykle recesji towarzyszy spadek realnych dochodów i wysokie bezrobocie – nie tylko wzrost bezrobocia, ale wysokie bezrobocie. A jeśli recesja jest spowodowana spadkiem popytu, towarzyszy jej niska inflacja” (18 września).

Rzeczywiście – to, co się w Rosji dzieje, nie jest książkowe. Więc Nabiullina, odwołując się do teorii, nie kłamie. Stan Rosji to skutek świadomych, bezprecedensowych działań władzy, która za wszelką cenę chciała zdobyć pieniądze na wojnę. A wojna ta trwa już prawie cztery lata, a miała trwać trzy dni. Pisał o tym Tomasz Makarewicz w OKO.press:

Budżet wojskowy to nie kryzys

24 września władza zapewniła, że budżet na rok 2026 jest „w pełni zrównoważony” a jego priorytetem jest realizacja wszystkich zobowiązań socjalnych wobec obywateli. A dopiero następnie – „zabezpieczenie potrzeb obronnych i bezpieczeństwa kraju”.

Że ten „zrównoważony” budżet bez recesji jest jednak „budżetem wojskowym” („Budżet nigdy nie jest prosty, a teraz, powiedzmy sobie szczerze, jest to budżet wojskowy” – Dmitrij Miedwiediew, człowiek Putina od mówienia przykrych rzeczy, 16 września). Chodzi o to, że jednak na wojnę państwo wyda krocie. „Gospodarka Rosji została w dużej mierze zrestrukturyzowana, aby sprostać potrzebom specjalnej operacji wojskowej” (Pieskow, 24 września)

I w związku z tym – uwaga – trzeba będzie podnieść podatki, w tym VAT z 20 na 22 proc., obniżyć próg, od którego firmy zobowiązane są płacić VAT (z 60 do 10 mln rubli obrotu rocznie). Oraz... opodatkować zakłady bukmacherskie (ruch ryzykowny, bo grozi zejściem hazardu do szarej strefy).

Jest świetnie, więc podniesiemy wam podatki

Informacja o podnoszeniu najważniejszego podatku jest wprowadzana ostrożnie. Nic dziwnego. Wszak Putin obiecywał, że do 2030 nie będzie „żadnych większych zmian podatkowych”. Co więcej, już w czasie pełnoskalowej wojny w Ukrainie, w orędziu do parlamentu w 2023 roku powiedział, że Rosję stać na wojnę i nie będzie musiała wybierać „armaty zamiast masła”:

„Jest takie powiedzenie: broń zamiast masła. Obrona narodowa jest oczywiście najważniejszym priorytetem, ale stawiając czoła strategicznym wyzwaniom w tym obszarze, nie możemy powtarzać błędów z przeszłości ani niszczyć własnej gospodarki. Mamy wszystko, czego potrzeba, aby zapewnić bezpieczeństwo i stworzyć warunki do pewnego rozwoju kraju. To jest logika, którą kierujemy się i będziemy się kierować”.

24 września „Wiesti” wetkały informację o podwyżce VAT między relację o zmianie na stanowisku prezesa Sądu Najwyższego a kolejne przepisy mające ograniczyć złodziejstwo w sieci. W tym miejscu zupełnie mimochodem pojawiła się informacja, że parlament przygotowuje się do prac nad budżetem i może będzie wyższy VAT.

Następnego dnia podwyżce poświęcono już w tym telewizyjnym „dzienniku: osobny materiał. Ale składał się on z wywodów Elwiry Nabiuliiny, która przeszła tymczasem na całkowicie specjalistyczny język. Można było z niego zrozumieć tylko tyle, że podwyżka VAT jest „bardzo dobrą decyzją” „w kontekście makroekonomicznym”, bowiem „impuls inflacyjny będzie krótkotrwały”. Autorka materiału powtórzyła za Nabiulliną, że

28 września spory materiał o podatkach był w „Wiestiach Niedieli”. Tyle że w trzeciej godzinie programu, za relacją o całkowitym gospodarczym upadku Zachodu (jest tam oczywiście duuuużo gorzej niż w Rosji) i przed relacją z buddyjskiego zjazdu w Rosji.

Ale prowadzący program propagandysta Kisieliow powiedział wprost, że choć podwyżka jest niewielka, a np. w Polsce VAT wynosi 23 proc., to jest konieczna. Państwo potrzebuje pieniędzy „na obronę”, w tym – UWAGA – „na obronę przed dronami” i „obronę naszej infrastruktury energetycznej, a przecież wszyscy się zgadzamy, że to konieczne”.

Przy okazji propaganda zaczęła też przyznawać, że wojna w Ukrainie „to może być najdłuższa wojna w historii” (pierwszy zastępca szefa administracji prezydenta Siergiej Kirijenko, „Wiesti Niedieli” 28 września). Co ma oznaczać, że wojna Putina w Ukrainie będzie dłuższa niż II wojna światowa z punktu widzenia Stalina – tak rzeczywiście stanie się w styczniu 2026 (inwazji Rosji na Afganistan 1979-89 propaganda nie wspomina, bo jest propagandą zwycięską).

Propaganda wie, że ludzie umieją liczyć nie tylko pieniądze, ale i upływ czasu, więc i tu działa wyprzedzająco.

Cała Rossija za Putinem

To, co jeszcze z propagandy Kremla wyłazi, to lęk przed kryzysem społecznym, który może wywalić władzę w powietrze.

Problemy gospodarcze, kolejki w stacjach benzynowych, 700 tys. wojska na froncie, gigantyczne straty w ludziach i brak sukcesów (telewizja pokazuje wciąż tę samą „linię frontu”, która nie rusza się, mimo zapewnień o „sukcesach”), wyczerpujące się rezerwy państwa, w tym przemysłu zbrojeniowego (jak mówi Putin, „moce produkcyjne przemysłu zbrojeniowego osiągnęły maksymalną wydajność”), zachwianie struktury społecznej (mężczyźni w Rosji stanowią dziś 37 proc. populacji a kobiety 63 proc., czyli jest gorzej niż po II wojnie światowej, kiedy relacja ta wynosiła 43:57).

Ale tak naprawdę nikt nie wie, co jest. Słusznie więc mówi Pieskow, że sytuacja jest „niestabilna i niepewna” i nie chodzi tylko o gospodarkę.

Tymczasem Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ostrzegło, że wojna pochłonęła mu funkcjonariuszy, więc nie będzie miał kto łapać buntujących się i przewozić do więzień: „Niedobór jednostek eskortowych w rosyjskim Ministerstwie Spraw Wewnętrznych sięgnął 29 proc., a co trzeci funkcjonariusz jest bez opieki. Tymczasem „tylko w ubiegłym roku funkcjonariusze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych eskortowali cztery miliony osób przetrzymywanych w aresztach śledczych, tymczasowych aresztach i specjalnych ośrodkach zatrzymań na potrzeby rozpraw sądowych i działań śledczych”.

W tej chwili mnożą się więc w propagandzie zaklęcia, że system polityczny jest stabilny a naród rosyjski (Rossijanie, czyli nie tylko etniczni Rosjanie, ale wszyscy poddani) wszystko zniesie. I to jest nowa jakość przekazu – przedtem nikt nie musiał zapewniać o takiej oczywistości jak zaufanie do Putina (oficjalnie nadal wynosi około 80 proc.).

• „Zdecydowana większość ludności naszego kraju jest absolutnie zjednoczona wokół prezydenta Putina. To fakt absolutnie i powszechnie znany i mało kto może go podważyć” (Pieskow, 24 września).
• Zaufanie wyborców do partii parlamentarnych gwarantuje stabilność polityczną. (Putin, 18 września).
• „Czy zwolennicy prezydenta Putina są gotowi przyjąć dodatkowe obciążenia w obecnych okolicznościach? Nie mam wątpliwości. Czy jest to zrównoważone? Tak, jest. Wiele krajów przyjmuje znacznie bardziej drastyczne pakiety reagowania kryzysowego”. (Pieskow, 24 września).
• „Obecnie prowadzimy prawdziwie spójną, patriotyczną politykę, która w pełni satysfakcjonuje zdecydowaną większość naszego społeczeństwa… W rzeczywistości uważam, że to nie są wybory, a jedynie epizod w ciągłym referendum zaufania do rządu ze strony naszego społeczeństwa. Rząd otrzymał to zaufanie”. „Rosjanie są zjednoczeni i popierają rząd i prezydenta. Opozycja po prostu nie istnieje w Rosji” (ideolog rosyjskiego imperializmu, Dugin, 15 września).
• „Oczywiście, nasi ludzie rozumieją przełomowy moment historyczny, przez który przechodzi kraj. I wspierają nas” (Putin do nowo wybranych gubernatorów, o wynikach tych wyborów uzupełniających do władz lokalnych. Mają te wybory, jak powtarza sobie władza, świadczyć o stabilności systemu, gdyż mimo wojny i dronowych ataków frekwencja wyborcza była wyższa niż w poprzednich głosowaniach i oczywiście wygrali kandydaci Putina. Tyle że głosowanie odbywało się w dużej mierze online, więc nie było aktem społecznym, tylko wyrazem jednostkowego podporządkowania się władzy, 26 września).
• „W obecnej sytuacji Rosja szczególnie potrzebuje stabilności politycznej i Rosjanie to rozumieją”. (Putin, 26 września)
• „Stabilność polityczna, trwałość naszego systemu politycznego i sytuacja polityczna w kraju są kluczowe. To fundament, na którym odnosimy sukcesy we wszystkich dziedzinach: w wojsku, w bezpieczeństwie, w gospodarce – we wszystkich dziedzinach. Ludzie rozumieją, jak ważne to zawsze było dla Rosji, a w dzisiejszych okolicznościach jest to podwójnie, a nawet potrójnie ważne”. (Putin, 28 września)

Cała ta stabilność trzyma się na obietnicy zwycięstwa i upokorzenia Ukrainy. Niczego innego władza na razie nie wymyśliła: „Jesteśmy teraz w najbardziej krytycznym momencie wojny i jest to bardzo brzemienne w skutki. Musimy ją wygrać dla dobra naszych dzieci, wnuków i ich przyszłości”. (Pieskow, 24 września).

***

Od początku pełnoskalowej napaści Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku śledzimy, co mówi na ten temat rosyjska propaganda. Jakich chwytów używa, jakich argumentów? Co wyczytać można między wierszami?

UWAGA, niektóre z linków wklejanych do tekstu mogą być dostępne tylko przy włączonym VPN. Blokuje je Rosja.

Cały nasz cykl GOWORIT MOSKWA znajdziecie pod tym linkiem.