Rodzę martwe dziecko. Mam sepsę. Na salę wchodzi ksiądz: „Poród trzeba wstrzymać”

Daria ma 69 lat. Mieszka w Warszawie. Chce opowiedzieć mi swoją historię, mimo tego, że odkąd straciła ciążę, minęło 30 lat. „Czytam o tragicznym losie kobiet, którym odmówiono aborcji i widzę w nich siebie. Moja historia to kalka tego, co dzieje się teraz w Polsce. Powrót do niej dużo mnie kosztuje. Ale chcę mówić”.

Mięśniaki

O tym, że jest w ciąży Daria dowiedziała się, kiedy miała 40 lat, w 1992 roku. Cierpiała na nadciśnienie, wrodzone schorzenie nerek i nawracające zapalenie tęczówki oka. Od kilku tygodni czuła ból w podbrzuszu. Poszła na kontrolę do ginekologa. Podczas badania USG lekarz powiedział jej, że jest w ósmym tygodniu ciąży. „Chwilę później wykrył u mnie mięśniaki” – mówi Daria.

Mięśniaki to guzy gładko-komórkowe (włókniaki), które rozwijają się w ścianach macicy. U około 50-60 proc. kobiet nie dają żadnych objawów i nie wymagają leczenia. Ale Daria walczyła z bólem. Mięśniaki rozrastały się, powodowały obfite miesiączki (przypominające krwotok). Lekarz zakwalifikował je do wycięcia. Daria dostała skierowanie do szpitala.

„Usunięcie mięśniaków bez wywołania poronienia było niemożliwe. Wiedziałam, że nie donoszę ciąży. Chciałam ją przerwać i jak najszybciej usunąć mięśniaki. Bałam się, że nie przeżyję. To nie tak, że nie chciałam mieć dziecka”.

Pierwszy szpital

Do szpitala w Warszawie Daria zgłasza się w maju 1992 roku. Lekarz internista odmawia wycięcia mięśniaków. „Bo jestem w ciąży. Mówi mi, że nie może jej przerwać, bo głosował za przyjęciem Kodeksu Etyki Lekarskiej”.

Kodeks Etyki Lekarskiej to zasady etyki, które zobowiązują lekarza do przestrzegania praw człowieka oraz dbania o godność zawodu lekarskiego. W 1991 roku Kodeks Etyki Lekarskiej został przyjęty podczas Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Izb Lekarskich (potem został potem znowelizowany dwa razy: w 1993 roku na III Krajowym Zjeździe Lekarzy oraz w 2003 roku na Nadzwyczajnym VII Krajowym Zjeździe Lekarzy).

Kodeks Etyki Lekarskiej z 1991 roku ogranicza lekarzom możliwość wykonania aborcji. Art. 37 Kodeksu pozwala lekarzom przerwać tylko tę ciążę, która była wynikiem przestępstwa (gwałtu), i która zagrażała zdrowiu lub życiu pacjentki. Art. 4 Kodeksu Etyki Lekarskiej daje lekarzom możliwość powołania się na tzw. klauzulę sumienia, czyli regulację prawną, zgodnie z którą lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem.

Lekarz mówi Darii, że może pójść do psychiatry i powiedzieć mu, że „chce się zabić”. „To może wtedy dostanę skierowanie na legalną aborcję”.

Rodzimy! Taką mamy tendencję

„Przecież widzi pani jaką mamy tendencję. Rodzimy!”

– mówi jej lekarz. Daria prosi o spotkanie z ordynatorem.

Przypomnijmy, że po PRL Polska odziedziczyła liberalne prawo do przerywania ciąży i bardzo liberalne postawy Polaków i Polek dotyczące tej sprawy. Aborcji można było legalnie dokonać w trzech przypadkach: zagrożenia dla zdrowia płodu lub kobiety ciężarnej, jeśli ciąża powstała w wyniku przestępstwa, oraz ze względu na trudne warunki życiowe kobiety ciężarnej. Sytuacja zaczęła się zmieniać w 1989 roku.

„Kościół zaczął wpływać na aborcję na początku transformacji ustrojowej. Lech Wałęsa spotkał się wtedy z kardynałem Glempem. Po ich spotkaniu okazało się, że pierwszą sprawą jaką ma się zająć kościół, jest aborcja. Kościół w 89. roku zaczął szukać dla siebie roli w nowej rzeczywistości polityczno-społecznej. Nie chciał kompromisów. Mówił, że trzeba odbudować »etykę« społeczeństwa. »Moralność«, którą zniszczył komunizm” – mówi w rozmowie z OKO.press Krystyna Kacpura, dyrektorka Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny.

„Biskupi uznali, że najlepszym środkiem do utrzymania władzy będzie manipulowanie społeczeństwem i zastraszanie. A także likwidacja aborcji i świadomych decyzji dotyczących prokreacji czy macierzyństwa, przejęcie władzy nad decyzjami kobiet, nad ich życiem prywatnym.

Dostojnicy Kościoła wymyślili to, żeby utrzymać pozycję w państwie. Kościół ugruntował w ten sposób swoją rolę jako przewodnika moralnego społeczeństwa. Konsekwencje tego widzimy do dzisiaj”.

„Minister zdrowia w 1990 roku wydał rozporządzenie dotyczące klauzuli sumienia. Klauzula sumienia odrzuciła wszystkie możliwości dokonania aborcji. Lekarze nie mogli przerwać ciąży do momentu, w którym płód był żywy, czyli dopóki miał tętno”.

„Rozporządzenie zmusiło kobiety do konsultacji przed aborcją z dwoma lekarzami, z psychologiem i z przedstawicielem opieki społecznej, którzy musieli zgodzić się na zabieg. Kobiety musiały tłumaczyć się ze swoich osobistych decyzji. To rozporządzenie wprowadziło aborcję do podziemia, a jej cena wzrosła dwukrotnie. Lekarze przerywali ciążę w prywatnych gabinetach, w ukryciu”.

Spadek legalnych aborcji

„Kodeks Etyki Lekarskiej został uchwalony w 1991 roku przez Naczelną Radę Lekarską. Lekarze mogli przerwać ciążę tylko wtedy, kiedy zdrowie i życie kobiety było zagrożone lub kiedy ciąża powstała z gwałtu. Najbardziej tragiczne było ograniczenie aborcji w wypadku ciąży patologicznej, czyli z przyczyn embriopatologicznych.

Kobieta cierpi wtedy podwójnie, bo wie, że nie urodzi zdrowego dziecka i jest szykanowana w sytuacji, w której musi podjąć dramatyczną decyzję. Każda kobieta ma prawo do własnej decyzji, co w takiej sytuacji może zrobić. Nie wolno jej tego utrudniać. To okrucieństwo i tortury” – mówi Kacpura.

Kodeks Etyki Lekarskiej doprowadził do drastycznego spadku liczby legalnych aborcji w Polsce. Do 1988 roku w publicznych szpitalach rocznie lekarze wykonywali około 110 tysięcy aborcji. W 1992 roku, czyli po wejściu Kodeksu Etyki Lekarskiej, przez rok lekarze wykonali niecałe 12 tysięcy aborcji.

„W 1993 roku wszedł w życie kompromis aborcyjny. Wszystkim się wydawało, że wyszli naprzeciwko społecznym żądaniom, bo społeczeństwo sprzeciwiało się zakazowi aborcji” – mówi Kacpura.

Ustawa z 1993 roku mówi o trzech przesłankach do przerwania ciąży. Pierwsza mówi o zagrożeniu zdrowia i życia matki. Druga o aborcji ze względu na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (ta przesłanka została zakwestionowana przez tak zwany Trybunał Konstytucyjny 22 października 2020 roku). Trzecia przesłanka mówi o ciąży z gwałtu lub powstałej w innych okolicznościach będących naruszeniem prawa.

Kacpura: „Okazało się, że ani jedna, ani druga strona nie była zadowolona. Nie było kadencji Sejmu bez prób zaostrzenia prawa aborcyjnego albo liberalizacji. W podziemiu do teraz rocznie wykonuje się około 100 tysięcy aborcji”.

---