Rozpaczliwa gonitwa myśli Gowina: "bez naszej woli zostaliśmy uwikłani w konflikt". Patriotyzm politycznej samozagłady

Jarosław Gowin w "Jeden na jeden" (TVN24) w czwartek 1 lutego 2018 próbował komentować najpoważniejszy polski kryzys w polityce międzynarodowej za rządów PiS, a być może w ogóle po 1989 roku. W trakcie pisania tego tekstu przyszła nieoficjalna wiadomość o odwołaniu z Warszawy ambasador Izraela. Jak dowiaduje się OKO.press w czwartek wieczorem, ambasador jest jednak wciąż w Warszawie i jest mało prawdopodobne, by decyzja o jej odwołaniu zapadła przed szabatem (który zaczyna się w piątek po południu). Oznacza to, że Anna Azari najwcześniej opuściłaby Warszawę w niedzielę.

Wypowiedzi Gowina noszą znamiona gonitwy myśli, w której szczere deklaracje bezradności, mieszają się z nieracjonalnymi argumentami, fałszywymi ocenami, ale także z "grą na czas" poprzez wyrażanie ogólnych zapewnień i optymistycznych przewidywań.

Grą na czas jest także pojednawcze w tonie, ale merytorycznie puste oświadczenie polskiego z MSZ. Resort przedstawia intencje polskiej strony i zaklina rzeczywistość deklaracją: "Wierzymy, że obecnie prowadzone w Polsce prace legislacyjne nad rozwiązaniami prawnymi chroniącymi prawdę historyczną, pomimo różnic w ocenie wprowadzanych zmian, nie wpłyną na strategiczne partnerstwo Polski ze Stanami Zjednoczonymi".

Gowin: Polska padła ofiarą?! A kto to wszystko zrobił?

Stwierdzenie, że Polska została "uwikłana w konflikt" jest z gruntu fałszywe, bo wskazuje na bierność i "bycie ofiarą". Tymczasem nowelizacja ustawy o IPN była wyrazistą inicjatywą polityczną. Nie trzeba było wielkiej wyobraźni, by przewidzieć, że tak mocne sformułowania, jak te zawarte w art. 55a i 55b dodanych do ustawy o IPN, mogą wywołać reakcję Żydów nie tylko w Izraelu. Jak nieoficjalnie dowiedziało się OKO.press, ze strony ministra spraw zagranicznych Jacka Czaputowicza płynęły do premiera sygnały ostrzegawcze, że ustawa spowoduje poważne kłopoty międzynarodowe, ale zostały zlekceważone.

Jest skądinąd interesującą kwestią, dlaczego władze PiS zdecydowały się na tak ryzykowne posunięcie. Być może faktycznie nie doceniono ryzyka, zwłaszcza, że jakaś forma konsultacji z Izraelem miała miejsce (relacje obu stron są tu sprzeczne).

W co gra PiS?

Trudno uwierzyć, że nowelizacja ustawy o IPN była świadomą grą na międzynarodowy konflikt, w którym władze PiS chciały pokazać, że "wstają z kolan" i nie ustępują przed presją "zagranicy". O ile można by dopatrywać się cynicznej kalkulacji, że konflikt z Izraelem mógłby się opłacać wobec antysemickich nastrojów w części elektoratu PiS (i innych środowisk), o tyle konflikt z USA nie może się opłacać PiS w żadnym wymiarze.

Być może wyjaśnieniem jest zatem charakter polityki PiS i jej lidera, której żywiołem są - spór, konflikt i nastrój walki. To może prowadzić do

Nowy rząd Morawieckiego miał "zarządzać konfliktem" z UE i naprawiać straty wizerunkowe za granicą pokazując cywilizowaną twarz władzy. Z tego punktu widzenia trudno sobie wyobrazić gorszy pomysł niż obecna awantura o Holocaust.

Patriotyzm politycznej samozagłady

Stwierdzenie Gowina, że uchwalenie ustawy było wynikiem troski o dobre imię Polski wygląda na deklarację "patriotyzmu politycznej samozagłady". Można tak było argumentować (inna rzecz, że błędnie) zanim wybuchł międzynarodowy skandal, ale gdy już trwał, w trosce o dobro Polski należało przynajmniej odwlec decyzje. Sprzeczność działań politycznych - z jednej strony zapowiedź negocjacji z Izraelem, a z drugiej pośpieszne, w "nocnym trybie" przyjmowanie ustawy przez Senat - zamiast uspokajać, musiało rozsierdzić drugą stronę, czego wyrazem jest bezprecedensowe stanowisko Departamentu Stanu USA.

Dwa cele zarysowane w wypowiedzi Gowina wykluczają się. Zamiar, by "jak najszybciej dojść do porozumienia zarówno z Izraelem, jak i ze środowiskami żydowskimi na całym świecie" jest sprzeczny z trzymaniem się kontrowersyjnej nowelizacji. Przypomina to pułapkę polityczno-logiczną, w jakiej znalazł się PiS w konflikcie z Unią Europejską: wszelkie zapewnienia o wzajemnym zrozumieniu czy porozumieniu wymagałyby rezygnacji z ustaw sądowniczych, których cały PiS, łącznie z premierem Morawieckim zażarcie broni.

Jarosław Gowin uniknął oceny oświadczenia Departamentu Stanu. Jego wypowiedź w tej sprawie jest politycznym ble-ble, ale akurat w tej sytuacji było to najrozsądniejsze, co mógł zrobić.

Gra na czas

Deklaracja, że władze PiS będą próbować rozwiązać konflikt z Izraelem (i USA) jest gołosłowna, zwłaszcza, że Gowin nie jest w stanie nawet podać, czy będą to działania szybkie (w skali dni), czy jakieś inne długotrwałe (miesiące). Stwierdzenie, że porozumienie z Izraelem i USA jest dla rządu priorytetem pozostaje bezpodstawne. Nawet już po rozmowie z Netanjahu wypowiedzi premiera Morawieckiego nie wskazywały na prawdziwą chęć dialogu - powtórzył wszystkie argumenty PiS.

Te deklaracje, zrozumiałe w ustach polityka, który próbuje robić dobrą minę do złej gry, są w oczywisty sposób sprzeczne z prawdą. Nastroje w Knesecie, co opisaliśmy w tekście "Oko za oko" wskazują na to, że uchwalenie izraelskiej ustawy - jako retorsji na nowelizację ustawy o IPN - jest przesądzone. Te nastroje - po przyjęciu ustawy przez Senat w nocy z 31 stycznia na 1 lutego, jeszcze się nasilą, a stanowisko Departamentu Stanu da im dodatkowe uzasadnienie.

Polska PiS była faktycznie w dobrych relacjach z rządem Netanjahu, co wynikało - jak to ujął Konstanty Gebert w "Wyborczej" - z tego, że PiS i Likud to "partie bliźniacze" (obie propagują m.in. "porządek z elitami, sądy przywrócone suwerenowi, kulturę tylko patriotyczną, media w służbie narodu, kanon zbędnych książek itp."). Jednak wejście w konflikt z żydowską narracją o Holocauście musiało sprowokować elity polityczne Izraela, wyjątkowo "dzięki" PiS zjednoczone, do ostrej reakcji. Jej wyrazem jest - wiadomość na razie nieoficjalna - odwołanie z Warszawy ambasador Izraela.