Ustawka o lotach HEAD. Miało być transparentnie, ale rejestry można utajnić. Prezydent lata nad prawem

Projekt ustawy o lotach z najważniejszymi osobami w państwie pojawił się - z opóźnieniem wobec zapowiedzi Dworczyka - na stronie Kancelarii Premiera. Na początku września ustawa ma zostać skierowana do prac sejmowych i uchwalona jeszcze w tej kadencji.

Zgodnie z projektem, marszałkini Elżbieta Witek będzie mogła polecieć biorąc na pokład Michała Rachonia z Magdaleną Ogórek twierdząc, że są dziennikarzami. Prezydent Andrzej Duda będzie mógł zabrać Gulfstreamem na Hel 20 kolegów z podstawówki, bo każdy jego lot jest realizowaniem oficjalnej misji.

A gdyby ktoś chciał za bardzo sprawdzać, szef Kancelarii Premiera będzie mógł wyłączyć jawność rejestru wybranych przez siebie lotów "z uwagi na bezpieczeństwo najważniejszych osób oraz interes państwa".

I wszystko odbędzie się zgodnie z prawem.

Czy trzeba było doprecyzowywać?

Po wybuchu afery z lotami Marka Kuchcińskiego, która kosztowała go utratę funkcji marszałka Sejmu, politycy PiS twardo stali na stanowisku, że przepisy dotychczas obowiązującej instrukcji HEAD były niejasne. A skoro niejasne, to znaczy, że nie zostały złamane.

PiS chciał jednak pokazać, że nie tylko poświęca Kuchcińskiego, ale i wprowadzi ustawowe zabezpieczenia przed wykorzystywaniem lotów HEAD do celów prywatnych. I w ogóle ureguluje rzecz w sposób jawny, klarowny, transparentny.

"Jest [w instrukcji HEAD] szereg definicji, które trzeba wypełnić treścią, bo co z tego, że występują w przepisach takie pojęcia jak delegacja oficjalna albo misja oficjalna, skoro nie ma dookreślonych szczegółów i każdy może pod tym pojęciem interpretować i rozumieć coś innego" - tłumaczył szef KPRM, Michał Dworczyk w TVN24.

Problem nie leżał w braku definicji legalnej "misji oficjalnej", bo loty marszałka miały w oczywisty sposób charakter prywatny (OKO.press analizowało ich listę). Ani w niejasności, kogo wolno zabierać na pokład.

Instrukcja HEAD precyzyjnie określała, kto ma prawo korzystać z VIPowskich lotów:

• Prezydent, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu i Prezes Rady Ministrów;
• osoby na tych samych stanowiskach z państw obcych (zgłaszane drogą dyplomatyczną);
• „inne osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe do celów związanych z wykonywaniem obowiązków służbowych”;
• członkowie oficjalnych delegacji oraz personel towarzyszący najważniejszym osobom w państwie;
• inne osoby, gdy zaistnieje potrzeba niesienia pomocy humanitarnej lub wymagają tego żywotne interesy lub zobowiązania międzynarodowe RP.

Żona, córka i synowie Marka Kuchcińskiego w tej kategorii się nie mieszczą. Nie mieści się w tym katalogu także poseł Stanisław Piotrowicz wiozący na Podkarpacie lek dla żony. Żadne doprecyzowanie nie było potrzebne.

Czy ustawa doprecyzowała rodziny?

W krótkiej ustawie przygotowanej w KPRM pojawiło się "rozwiązanie dla rodzin". Zgodnie z art. 3 ustępem 3

Oznacza to, że Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu i premier mogą oficjalnie zapraszać rodzinę, jeśli rodzina jest częścią delegacji.

Rzecz w tym, że niczego tu nie zmieniono, bo na mocy Instrukcji HEAD członkowie rodziny także mogli podróżować jako część delegacji. We wszystkich innych wypadkach ich obecność była nielegalna.

W projekcie ustawy nie pojawia się też zapowiadane uściślenie definicji "delegacji oficjalnej" ani "misji oficjalnej". Z art. 2 ustępu 4 dowiadujemy się tylko, że

A czym jest "realizacja zadań bezpośrednio związanych z pełnioną funkcją"? Możemy się tylko domyślać. Centrum Informacyjne Sejmu tłumaczyło wszystkie loty Kuchcińskiego jako związane z piastowaniem funkcji marszałka Sejmu. Wystarczyło, że marszałek miał "wmurować akt erekcyjny pod budowę Przemyskiego Centrum Rozwoju Badmintona" albo "uświetniał swą osobą centralne obchody Dnia Administracji Skarbowej w Rzeszowie"; czy "odsłaniał pomnik św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Jaśle".

Dziennikarze po uważaniu

I kolejna nowość - marszałkowie i premier mogą na pokład zapraszać dziennikarzy. Nie ma żadnych dalszych szczegółów, limitów, warunków.

Prezydent - gdziekolwiek, z kimkolwiek

Kompletnie transparentne rozwiązania przewidziano dla Prezydenta. Po prostu wolno mu wszystko.

Zgodnie z art. 2 ust. :

Znaczy to ni mniej ni więcej, że wobec Prezydenta nie ma żadnych wytycznych. Po prostu każdy jego lot jest legalny, uzasadniony i prawidłowy z mocy prawa.

Co więcej, Prezydent może zaprosić na pokład samolotu kogokolwiek. Art. 2 ust. 3 stanowi bowiem:

Centralny rejestr lotów będzie... niejawny

Ustawa wprowadza także Centralny rejestr lotów, do którego wpisywane będą wszystkie loty HEAD. Szczegółowo - skąd, dokąd, jakie międzylądowania, kto był na pokładzie i jaki był status tej osoby. Dane wprowadzać będą pracownicy właściwych kancelarii do pięciu dni po zakończeniu lotu.

Brzmi obiecująco, ale do czasu.

Minister Obrony Narodowej oraz szefowie Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu będą mogli wnioskować o wyłączenie wskazanych danych z publicznego udostępnienia "ze względu na ważny interes państwa lub bezpieczeństwo osoby wymienionej w art. 1 (prezydent, marszałkowie, premier)".

Decyzję o utajnieniu podejmuje szef KPRM. Może to też zrobić z własnej inicjatywy. I tyle. O tym, jak łatwo będzie zdobyć takie utajnione pozycje z rejestru pokazuje sprawa z podpisami list do KRS.

Szef KPRM zapytany o to, na czym polegałoby zagrożenie bezpieczeństwo premiera Morawieckiego czy marszałkini Witek, odpowie z politowaniem, że nie po to dla bezpieczeństwa ukrył szczegóły ich lotu, żeby teraz je ujawniać. Na co opinia publiczna nie będzie miała dobrej odpowiedzi.