Kandydaci z Polski na sędziego TSUE. Znamy 6 nazwisk, spośród nich wybierze rząd Morawieckiego

W październiku upływa 6-letnia kadencja sędziego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, prof. Marka Safjana. W Trybunale zasiada 27 sędziów, po jednym ze wszystkich państw Unii.

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów opublikowała listę osób, które przeszły formalny etap konkursu na urząd sędziego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Jest na niej sześć nazwisk. Sylwetki kandydatów omawiamy w dalszej części artykułu. Są nimi:

• dr hab. Tomasz Demendecki, sędzia Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, prof. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;
• dr hab. Agnieszka Frąckowiak-Adamska, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego;
• dr hab. Tomasz Tadeusz Koncewicz, prof. Uniwersytetu Gdańskiego, adwokat;
• dr hab. Celina Nowak, prof. Instytutu Nauk Prawnych PAN;
• dr hab. Grzegorz Pastuszko, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego;
• dr hab. Rafał Wojciechowski, sędzia Trybunału Konstytucyjnego, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego.

Za rządów PiS, prof. Tomasz Demendecki został powołany przez prezydenta Andrzeja Dudę na sędziego Sądu Najwyższego, a prof. Rafał Wojciechowski - na sędziego Trybunału Konstytucyjnego.

Prof. Pastuszko zasiada w radzie naukowej Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, podległego ministerstwu sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry, i uczestniczy w projektach badawczych między prawnikami z Polski i Węgier.

Spośród wybranej szóstki, ci kandydaci mają największe powiązania z obecną władzą.

Kto może zostać sędzią TSUE

Kandydatów czeka rozmowa kwalifikacyjna, w czasie której zostanie ocenione ich merytoryczne przygotowanie, w tym:

• czy spełniają warunki z art. 253 akapit 1 Traktatu o funkcjonowaniu UE (są osobami o niekwestionowanej niezależności i mają kwalifikacje wymagane do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych w Polsce lub są prawnikami o uznanej kompetencji);
• rozległość wiedzy prawniczej w zakresie prawa UE oraz doświadczenie związane z jego wdrażaniem do polskiego porządku prawnego oraz stosowaniem;
• znajomość dorobku orzeczniczego TSUE;
• znajomość prawa polskiego oraz doświadczenie związane z jego stosowaniem;
• dorobek naukowy.

Oceny dokonuje Międzyresortowy Zespół do spraw wyłaniania kandydatów na urząd sędziego i rzeczników generalnych TSUE oraz sędziów Sądu UE, któremu przewodniczy członek rządu, minister ds. Unii Europejskiej Konrad Szymański.

Ponadto w zespole znajdą się:

• przedstawiciel Ministra ds. UE,
• dwóch przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości (Zbigniewa Ziobry),
• oraz przedstawiciel Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (Michała Dworczyka).

Po przeprowadzeniu rozmów kwalifikacyjnych, Międzyresortowy Zespół wybierze nie więcej niż 3 kandydatów, spośród których Rada Ministrów wybierze osobę nominowaną przez Polskę na stanowisko sędziego TSUE.

Wskazana osoba zostanie zaopiniowana przez panel ekspercki ustanowiony na mocy artykuły 255 Traktatu o UE. W tak zwanym Komitecie 255 zasiada m.in. sędzia TK w stanie spoczynku prof. Mirosław Wyrzykowski.

Jeśli przedstawiona przez polski rząd osoba zostanie pozytywnie zaopiniowana przez Komitet 255, na jej mianowanie na sędziego TSUE będą musiały zgodzić się rządy państw Unii.

Jeśli odrzucą kandydaturę, procedura rozpocznie się od początku.

Kim są kandydaci

Dr hab. Tomasz Demendecki, sędzia Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, prof. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Od 2018 roku jest zatrudniony na stanowisku profesora w Katedrze Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego na tej uczelni.

Naukowo specjalizuje się w prawie procesowym cywilnym, w tym międzynarodowym i porównawczym oraz w ustroju organów ochrony prawnej. Odbył staże naukowe na uniwersytetach w Mińsku, Pilznie, Wilnie, Lwowie. W latach 2014-2018 był komornikiem sądowym oraz adwokatem. Powołany do Sądu Najwyższego w 2018 roku przez prezydenta Andrzeja Dudę w procedurze z udziałem nowej Krajowej Rady Sądownictwa. Zespół opiniujący nowej KRS negatywnie zaopiniował jego kandydaturę, ale przeszedł w głosowaniu w KRS.

W 2020 roku na Zgromadzeniu Ogólnym Sądu Najwyższego ubiegał się o zgłoszenie jego kandydatury na Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego; uzyskał trzecią liczbę głosów (po Włodzimierzu Wróblu i Małgorzacie Manowskiej). Jest promotorem doktoratu sędziego Łukasza Piebiaka, b. wiceministra sprawiedliwości, z którym, jak pisał portal Onet.pl, zna się od studiów.

Dr hab. Agnieszka Frąckowiak-Adamska, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego. Specjalizuje się w prawie Unii Europejskiej. Jej główne zainteresowania badawcze to europejska przestrzeń sądowa (cywilna i karna), obywatelstwo UE i prawa podstawowe, rynek wewnętrzny oraz rola sędziów krajowych w stosowaniu prawa UE.

Jest autorką publikacji w wiodących polskich i europejskich czasopismach prawniczych. Należy do grupy ekspertów Komisji Europejskiej ds. rewizji rozporządzenia Bruksela IIa. Jest ekspertką Instytutu Assera w Hadze dla Parlamentu Europejskiego na temat europejskich ram prawa prywatnego międzynarodowego. Odbyła staże podoktorskie na Uniwersytecie Roberta Schumana, Europejskim Instytucie Uniwersyteckim i Uniwersytecie Paris-Dauphine.

Kierowała projektami badawczymi finansowanymi z programu JUSTICE Komisji Europejskiej oraz Narodowego Centrum Nauki. Była ekspertką Europejskiego Instytutu Prawa w Wiedniu. Należy do Zespołu Ekspertów Prawnych Fundacji im. Stefana Batorego.

Dr hab. Tomasz Tadeusz Koncewicz, prof. Uniwersytetu Gdańskiego. Kierownik Katedry Prawa Europejskiego i Porównawczego na Wydziale Prawa i Administracji tej uczelni. Jest adwokatem specjalizującym się w strategicznych sporach sądowych przed sądami ponadnarodowymi i konstytucyjnymi.

Ekspert w zakresie prawa konstytucyjnego, konstytucjonalizmu, prawa UE, praw człowieka, roli sądów w procesie integracji europejskiej i prawa procesowego, a także sprawiedliwości okresu przejściowego, niezawisłości sędziowskiej, restytucji mienia, prawa do sądu, prawa do prywatności i życia rodzinnego, wolności słowa, niedziałania prawa wstecz, domniemania niewinności, rejestrowanych związków partnerskich. Uzyskał stopnie naukowe z zakresu prawa na Uniwersytecie Wrocławskim i w Edynburgu.

Jest również absolwentem Akademii Prawa Europejskiego we Florencji oraz Akademii Prawa Europejskiego w Trewirze. Był referendarzem w Trybunale Sprawiedliwości UE. Pracował w Biurze Trybunału Konstytucyjnego. Był profesorem wizytującym na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, w Szkole Prawa im. Harry'ego Radzynera w Izraelu, na Uniwersytecie Princeton. Kieruje polską częścią zespołu badawczego RECONNECT, finansowanego z grantu Komisji Europejskiej Horyzont 2020. Zasiada w Radzie Fundacji Jean Monneta dla Europy i w Radzie Programowej Archiwum Osiatyńskiego.

Dr hab. Celina Nowak, prof. Instytutu Nauk Prawnych PAN. Od 2016 roku jest Dyrektorem INP PAN. Specjalizuje się w prawie karnym i prawie karnym międzynarodowym. Zajmowała się problematyką korupcji w polskim i międzynarodowym prawie karnym, współpracą sądową w sprawach karnych, wpływem procesów globalizacji i europeizacji na polskie prawo karne.

Kierowała licznymi projektami badawczymi, w tym finansowanymi przez Narodowe Centrum Nauki. Ukończyła studia w zakresie prawa na Uniwersytecie Warszawskim oraz Uniwersytecie Paris 1 Pantheon-Sorbonne. Była stypendystką rządu francuskiego i włoskiego, a także Instytutu Maxa Plancka we Freiburgu. Wykładała w Europejskiej Wyższej Szkole Prawa i Administracji i na Akademii Leona Koźmińskiego oraz w Instytucie Nauk Politycznych w Paryżu. Od 2011 jest Członkiem Rady Programu Przeciwko Korupcji w Fundacji im. Stefana Batorego. Współpracowała między innymi z Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej, Helsińską Fundacją Praw Człowieka oraz polskim Ministerstwem Spraw Zagranicznych.

Dr hab. Grzegorz Pastuszko, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego. Pracuje w Zakładzie Prawa Konstytucyjnego i Praw Człowieka tej uczelni. Specjalizuje się w prawie konstytucyjnym. Zajmował się polskim, brytyjskim, francuskim konstytucjonalizmem.

Zasiada w radzie naukowej Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, podlegającego Ministerstwu Sprawiedliwości, gdzie publikował o radach sądownictwa w Niemczech. Należy do zespołu Polsko-Węgierskiej Platformy Badawczej utworzonej przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości i Instytut Prawa Porównawczego im. Ferenca Mádla.

Dr hab. Rafał Wojciechowski, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2020 roku sędzia Trybunału Konstytucyjnego. Był prorektorem Uniwersytetu Wrocławskiego w kadencji 2016–2020. Kierował Pracownią Europejskiej Kultury Prawnej UWr.

Do jego zainteresowań badawczych należy prawo rzymskie i jego recepcja, europejska kultura prawna, dzieje europejskich szkół prawniczych, historia pojęcia osoby prawnej, historia prawa spółek, prawo handlowe, sądownictwo polubowne. Był stypendystą Instytut Maxa Plancka w Hamburgu. Arbiter rekomendowany do Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie. Prowadził kancelarię notarialną we Wrocławiu. W latach 2016-2019 Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego kilkakrotnie powoływał go na członka zespołów eksperckich.